History

Palestine

ගාසා තීරයේ රෝහලට ඊශ්‍රායලය බෝම්බ හෙලීම සම්බන්ධයෙන් ගෝලීය කෝපය පුපුරා යයි

ලෝසවෙඅ කතෘ මන්ඩලයේ ප්‍රකාශය

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2023 ඔක්තෝබර් 18 දින පල වූ ‘Global outrage erupts over Israeli bombing of Gaza hospital’ යන ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ (ලෝසවෙඅ) ජාත්‍යන්තර කර්තෘ මන්ඩලයේ ඉදිරිදර්ශන ලියවිල්ලේ සිංහල පරිවර්තනය යි.

theSocialist.LK කර්තෘ මන්ඩලය හා කමිටුව ලෝසවෙඅ ජාත්‍යන්තර කර්තෘ  මන්ඩලයේ මෙම ප්‍රකාශය ඒ ආකාරයෙන්ම සම්මත කරන අතර අප පාඨකයන්ට ආරාධනා කරන්නේ එය අපගේම ප්‍රකාශයක් ලෙස පිලිගන්නා ලෙසත් ඒ අනුව දේශපාලනිකව බලමුලු ගැන්වෙන ලෙසත්ය.

Hospital
අල්-අහ්ලි අරාබි බැප්ටිස්ට් රෝහලේදී ඊශ්‍රායල ගුවන් ප්‍රහාරයකින් මියගිය පලස්තීනුවන්ගේ සිරුරු 2023 ඔක්තෝබර් 17 වැනි අඟහරුවාදා, මධ්‍යම ගාසා තීරයේ , ගාසා නගරයේ අල්-ෂිෆා රෝහලේ ඉදිරිපස මිදුලේ රැස්කර ඇති ආකාරය. (AP ඡායාරූපය/අබෙද්කාල්ඩ්)

අඟහරුවාදා, ඊශ්‍රායල හමුදාව ගාසා නගරයේ අල්-අහ්ලි අරාබි බැප්ටිස්ට් රෝහලට දැවැන්ත GPS-නියාමක බෝම්බයක් හෙලූ අතර, ඉන්, වෛද්‍ය නිලධාරීන්, රෝගීන් සහ සරනාගතයින් 500කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් මිය ගියහ. ඇන්ග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානි පල්ලිය විසින් මෙහෙයවනු ලබන මෙම රෝහල බෝම්බ ප්‍රහාරයෙන් අවතැන් වූ 1,000 කට අධික පිරිසකට රැකවරනය ලබා දී තිබුනි.බරපතල තුවාල ලැබූ රෝගීන්ට නවාතැන් ගැනීමට දකුනු ගාසා තීරයේ ප්‍රමානවත් ඇඳන් නොමැති බව පවසමින්,ඔවුන් තවදුරටත් දකුනට ගෙන යන ලෙසට කල ඊශ්‍රායල බල කිරීම් , රෝහලේ වෛද්‍යවරුන් සහ වෛද්‍ය කාර්ය මන්ඩලය විසින් නිර්භීතව ප්‍රතික්ෂේප කර තිබුනි.

මෙම අතිහය කුරිරු දාමරික කම මැද පෙරදිග, යුරෝපය සහ ඇමරිකාව පුරා ලක්ෂ  සංඛ්‍යාත මහජන විරෝධතා අවුලුවා ඇත. එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ජෝ බයිඩන්ට සමූල ඝාතනය සම්බන්ධයෙන් චෝදනා කරන බැනර් සමඟ දහස් ගනනක් ධවල මන්දිරයෙන් පිටත පෙල ගැසී සිටියහ.

ඊශ්‍රායල ආන්ඩුව සහ එක්සත් ජනපද මාධ්‍ය පලස්තීනුවන් ඔවුන්ගේම රෝහලට බෝම්බ හෙලූ බව යන බොරුව ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ ව්‍යාපාරයක් දියත් කර ඇත. ඊශ‍්‍රායලය බෝම්බ ප‍්‍රහාරයේ වගකීම ප‍්‍රතික්ෂේප කරමින් කියා සිටියේ මෙම ප‍්‍රහාරය එල්ල වූයේ ගාසා තීරයේ සිට දියත් කල රොකට්ටුව වැරදීමකින් බවයි. මෙය අභූත ප්‍රබන්ධයක් බව මුලු ලෝකයම දනී. එක්සත් ජනපද-නේටෝ අක්ෂයේ සහාය ඇතිව ඊශ්‍රායලය විසින් මෙම සංහාරය සිදු කරන ලදී.

ගාසා බෝම්බ ප්‍රහාරය ගැන  කිසිදු අහඹුවක් නැත. එය පසුගිය දින 10 තුල රෝහල්, නේවාසික ගොඩනැගිලි සහ අනෙකුත් සිවිල් යටිතල පහසුකම්වලට එල්ල වූ දුසිම් ගනනක ප්‍රහාර මාලාවක නවතම සහ වඩාත්ම සාතිශය පිලිකුල් සහගත සිදුවීම පමනි. එය මුළුමනින්ම යුද්ධය සඳහා වන ඊශ්‍රායලයේ මූලෝපාය සමග ගැලපේ, එනම් දැවැන්ත ජීවිත හානි සහ මරන සිදු කරමින් ජනගහනය ත්‍රස්ත කිරීමයි.

ඔක්තෝබර් 13 දා ඊශ්‍රායලය විසින් මිලියන 1.1 ක ජනතාවක් උතුරු ගාසා තීරයෙන් ඉවත් විය යුතු බවට පත්‍රිකා හෙලා තිබුනි. ඊශ්‍රායලය උතුරු ගාසා තීරයේ “නිදහසේ වෙඩි තැබිය හැකී  කලාපයක්” නිර්මානය කර ඇති අතර, ඒ තුල දී  සෑම පිරිමියෙක්ම, කාන්තාවක් සහ දරුවෙකුම ඉලක්කයක් වේ. පසුගිය දින 10 තුල මිනිසුන් 3,000කට අධික සංඛ්‍යාවක් මිය ගිය ඊශ්‍රායල බෝම්බ ප්‍රහාර, “රෝහල්, වෙලඳපොලවල්, සරනාගත කඳවුරු, මුස්ලිම් පල්ලි, අධ්‍යාපනික ආයතන සහ සමස්ත නිවහන් ප්‍රදේශ  ඇතුලු විශේෂිතව ආරක්‍ෂිත ස්ථාන ඉලක්ක කර ඇති බව ” යුද ගැති එක්සත් ජනපද චින්තන පර්ෂදයක් වන අත්ලාන්තික් කවුන්සිලය සඳහන් කලේය. 

එහි සඳහන් වූයේ ඊශ්‍රායලය “ජනගහනය අධික සිවිල් වැසි  ප්‍රදේශවලට ඉව බව නැති ප්‍රහාර සහ පූර්වරක්ෂාවන් නොමැති ප්‍රහාර ( සිවිල් වැසියන්ට දැනුම්දීමකින් තොරව සිවිල් ප්‍රදේශවලට එල්ල කරන ප්‍රහාර වැනි ), ජාත්‍යන්තර මානුෂීය නීතිය [IHL ] උල්ලංඝනය කරන අතර එය යුද අපරාධවලට සමාන විය හැකි බවයි. ක්‍රමානුකූලව හෝ පුලුල් ලෙස ක්‍රියාත්මක වන විට, ඒවා මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධයක් විය හැකි” බවයි.

ප්‍රහාරයට දින කිහිපයකට පෙර , ඊශ්‍රායලය සජීවී උන්ඩ භාවිතා කරමින් රෝහලට “අනතුරු ඇඟවීමේ” වෙඩි තැබූ බව ගාසා හි සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ උප ලේකම් පවසයි. ප්‍රහාරයෙන් පසුව, ඊශ්‍රායල හමුදාව රෝහල ඉවත් කරන ලෙස බලකර කරමින්, “අපි ඊයේ ඔබට ෂෙල් වෙඩි දෙකකින් අනතුරු ඇඟෙව්වා” යනුවෙන් කියා සිටියේය. 

ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදා (IDF) ප්‍රකාශකයෙකු සීඑන්එන් වෙත පැවසුවේ ඊශ්‍රායලය අත්පත් කර ගත්  “සවන් දුන්  සංවාද ” ( intercepted conversations) හෙලිදරව් කරන්නේ “එය වැරදුනු  රොකට්ටුවක් බව ඔවුන්ට වැටහෙන” බවයි. “සවන් දුන්  සංවාද ” පිලිබඳ මෙම සඳහන වහාම සිහිපත් කරන්නේ කොලින් පවෙල් 2003 දී එක්සත් ජාතීන් ඉදිරියේ කරන ලද කුප්‍රකට කතාවයි. එහිදී ඔහු “සවන් දුන්  සංවාද ”  මහා විනාශකාරී ආයුධ (WMD) පවතින බව ඔප්පු කරන  බව උජාරුවෙන් ප්‍රකාශ කලේය.

ප්‍රහාරයට ප්‍රතිචාර වශයෙන් බයිඩන් ට්විටර් හි මෙසේ ලිවීය, “ගාසාවේ අල් අහ්ලි අරාබි රෝහලේ පිපිරීම සහ එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සිදු වූ බිහිසුනු ජීවිත හානිය ගැන මම කෝපයටසහ  දැඩි ශෝකයට පත් වෙමි. ගැටුම් අතරතුර සිවිල් ජන ජීවිතය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා එක්සත් ජනපදය නිසැකවම පෙනී සිටින අතර, මෙම ඛේදවාචකයෙන් මියගිය හෝ තුවාල ලැබූ රෝගීන්, වෛද්‍ය කාර්ය මන්ඩලය සහ අනෙකුත් අහිංසකයින් ගැන අපි ශෝක වෙමු. ”

මොනතරම් නරුමත්වයක් සහ කුහකකමක්ද!

සියලුම අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් මෙම යුද අපරාධයට සම්බන්ධය. අල්-අහ්ලි අරාබි බැප්ටිස්ට් රෝහලට ප්‍රහාරය එල්ල කෙරුනේ, ජර්මානු චාන්සලර් ඔලාෆ් ෂෝල්ස්  නෙතන්යාහු හමුවී , ජර්මනියට ” ඇත්තේ එක තැනක් පමනයි… ඒ ඊශ්‍රායලය සමගයි” යනුවෙන් ප්‍රකාශ කර පැය කිහිපයකට පසුව ය.

ඊශ්‍රායලයේ අපරාධ යුක්තිසහගත කිරීම සඳහා ජර්මානු අධිරාජ්‍යවාදයේම අපරාධ නරුම ලෙස භාවිතා කරමින් , නාසීන් විසින් යුරෝපීය යුදෙව්වන් සමූල ඝාතනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් බෝම්බ හෙලීමට හා බඩගින්නේ මිය යෑමට බදුන් කර ඇති පලස්තීන ජනතාව කිසියම් අයුරකින් සම්බන්ධ වන්නාක් මෙන් ,ෂොල්ෂ් පැවසුවේ ජර්මනියේ “හොලෝකෝස්ටය පිලිබඳ වගකීම නිසා  ඊශ්‍රායලයේ ආරක්ෂාව සහ පැවැත්ම පවත්වා ගැනීම සදහා අප   උපකාර කරීම   අවශ්‍ය කරන ” බවයි.

නෙතන්යාහු ආන්ඩුව සමග “සහයෝගීව සිටීම” සදහා බයිඩන් ඊශ්‍රායලයට පැමිනීමට පැය 24 කටත් අඩු කාලයකට පෙර රෝහල් බෝම්බ ප්‍රහාරය එල්ල විය. අඟහරුවාදා ඝාතනය කරන ලද පලස්තීනුවන් 500 දෙනෙකුගේ ලෙයින් වර්න ගැන්වූ  රතු පලස ඊශ්‍රායලය විසින් බයිඩන්ට එලා ඇත. බයිඩන් ගේ යානය ගොඩ බානවාත් සමගම, මල සිරුරු සුන්බුන් වලින් එලියට ඇද ගැනෙනු ඇත.

පහසුවෙන්ම විය හැකි ලෙස එක්සත් ජනපදය විසින් සපයන ලද බෝම්බයක් සහ ප්‍රහාරක ජෙට් යානයක් සමඟින් සිදු කරන ලද ප්‍රහාරය සම්බන්ධයෙන් නෙතන්යාහුට අත අත දී , ඔහුට සුබ පැතීමට ඊශ්‍රායලයට යාමෙන් බිඩෙන් ඔහුගේ “කෝපය” ප්‍රකාශ කරයි. ඔහුගේ පරිපාලනය මෙම ම්ලේච්ඡත්වයට සම්පූර්නයෙන්ම සම්බන්ධ වී ඇත.

සති අන්තයේදී  එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය ලේකම් ඇන්ටනි බ්ලින්කන් ප්‍රකාශ කලේ, එක්සත් ජනපදයට ඊශ්‍රායලය සදහා  සහය නොදැක්වීම පිනිස ඉක්මවා යා නොහැකි  “රතු ඉරි” නැති බවයි. එක්සත් ජනපද නිලධාරීන්ට සටන් විරාමයක් හෝ එදිරිවාදිකම් මන්දනය කිරීමක් ඉල්ලා සිටීම අනුමත කල නොහැකි බව රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව ප්‍රකාශ කර ඇත.

අන්ත දක්ෂිනාංශික නෙතන්යාහු තන්ත‍්‍රය ගාසා තීරයේ ජනගහනයට එරෙහිව සමූලඝාතක සහ වාර්ගික ශුද්ධ කිරීමේ ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කර ඇත. එය රටේ [ ගාසා තීරය] උතුරෙහි , ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවක් අවතැන් කර ඇති අතර, සිවිල් යටිතල පහසුකම්වලට ක්‍රමානුකූලව බෝම්බ හෙලීම සහ මුලු ජනගහනයටම ආහාර, ජලය, විදුලිය සහ වෛද්‍ය පහසුකම් කපා හැර ඇත. ඊශ්‍රායල රජයේ ඉලක්කය වන්නේ ගාසා තීරයේ ජනතාව ඔවුන්ගේ භූමියෙන් ඉවත් කිරීම සහ ඔවුන් විසින් මරා නොදමන අය රටක් නැති, ඉඩම් නොමැති සරනාගතයින් බවට පත් කිරීමයි.

ගාසා තීරය “කූඩාරම් නගරයක්” බවට පත් කර “බිමට සමතලා කරන” බව පැවසමින්  එක් ඊශ්‍රායල නිලධාරියෙකු මෙම සැලැස්ම විස්තර කලේය. පලස්තීනුවන්  සංහාර කරමින් අවතැන්  කිරීමේ මෙම පිලිවෙත ක්‍රියාත්මක කිරීමට, මැදපෙරදිග තම සේවාදායක රාජ්‍යයට වන ඊශ්‍රායලයට රිසි ලෙස කටයුතු කිරීමට ( Carte blanche ) අවසර ලබා දීමෙන් අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් ඊට පූර්න සහයෝගය ලබා දී ඇත.

Palestine
ඊශ්‍රායලයේ සිතියමක්, කොළ පැහැයෙන් පලස්තීන ප්‍රදේශ සහ ඊශ්‍රායල විසින් අල්ලාගෙන සිටින ගෝලාන් කඳුකරය දැක්වේ. [AP ඡායාරූපය]

පසුගිය සතිය පුරා ඊශ්‍රායල සහ එක්සත් ජනපද නිලධාරීන් භාවිත කල භාෂාව ඉලක්ක කර තිබුනේ මෙවැනි භීෂනයක් ක්‍රියාත්මක කල හැකි වාතාවරනයක් නිර්මානය කිරීමයි. නෙතන්යාහු සහ ආරක්ෂක අමාත්‍ය යොආව් ගැලන්ට් යන දෙදෙනාම පලස්තීනුවන් හැඳින්වූයේ “තිරිසනුන්” යනුවෙනි. අඟහරුවාදා නෙතන්යාහු පලස්තීනුවන් “අන්ධකාරයේ දරුවන්” ලෙස හඳුන්වමින් තවත් ඉදිරියට ගියේය. පසුගිය සතියේ බිඩෙන් මෙම භාෂාව ප්‍රතිරාවය කරමින්, ඔවුන්ගේ සිර කඳවුරෙන් පිටතට කඩාවැදුනු පලස්තීනුවන්ගේ ක්‍රියාවන් “තනිකර නපුර” ලෙස හැදින්වීය.

ඇමරිකාවේ ස්වදේශික ඇමරිකානු ජනගහනය ක්‍රමානුකූලව කොල්ලකෑම, සමූලඝාතනය සහ අවතැන් කිරීම ගැන සඳහන් කරමින්, දිගුකාලීන පලස්තීන නායක යසර් අරෆත්, “අපි රතු ඉන්දියානුවන් නොවේ” යන කියමන නැවත නැවතත් කියා පෑවේය. මෙයට අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් ප්‍රකාශ කරන්නේ, “නැහැ , ඔබ ඔවුන්ම  තමයි” යනුවෙනි.

පලස්තීනුවන්ට එරෙහි මෙම සමූල ඝාතනය විවෘත වැලඳ ගැනීම සිදුවන්නේ එක්සත් ජනපදය යුද්ධය සදහා  කෙදිනකට හෝ වඩා සෘජුවම සම්බන්ධ වන  අතර දීය. අඟහරුවාදා පෙන්ටගනය විසින් මැදපෙරදිගට විභව යෙදවීම  සඳහා සූදානම්ව සිටින ලෙස භටයින් 2,000කට නියෝග කලේය. මැරීන් භටයින් 2,400 ක් ඇතුලුව යූඑස්එස් බටාන් උභය සූදානම් කන්ඩායම (USS Bataan Amphibious Ready Group,) එක්සත් ජනපද ගුවන් යානා ප්‍රවාහන නෞකා දෙකක් සමඟ කලාපයට යොදවන බව ද එය නිවේදනය කලේය. එක්සත් ජනපද හමුදාව පලස්තීනුවන් ඉලක්ක ගත කරනු පමනක් නොව ඉරානය සමඟ යුද්ධය සඳහා  කොන්දේසිද නිර්මානය කරයි.

සිදුවෙමින් පවතින ගැටුම තේරුම් ගත හැක්කේ රුසියාව සහ චීනය ඉලක්ක කර ගනිමින් එක්සත් ජනපදය විසින් ගෝලීය මිලිටරිවාදය පුපුරුවා හැරීමේ සන්දර්භය තුල පමනි. යුක්රේනයේ , රුසියාව සමග එක්සත් ජනපද යුද්ධය දැන් ගෝලීය ගිනි ජාලාවක් බවට පැතිරෙමින් මැද පෙරදිග කලාපීය යුද්ධයක් දක්වා වර්ධනය වෙමින් පවතී.

වොෂින්ටන් පෝස්ට් වාර්තා කලේ බයිඩන් පරිපාලනය යුක්රේනය සන්නද්ධ කිරීම සඳහා වූ ඩොලර් බිලියන 20 ක පනතක් , යුක්රේනය, මැද පෙරදිග සහ පැසිෆික් කලාපයේ යුද්ධ සඳහා ඩොලර් බිලියන 100 ක දැවැන්ත වියදම් පැකේජයක් බවට පත් කරන ලෙස ඉල්ලා ඇති බවයි.

යුක්රේනයේ යුද්ධය යුක්තිසහගත කිරීමට භාවිතා කරන සියලුම බොරු පලස්තීනුවන්ට එරෙහිව ඊශ්‍රායලයේ සමූල ඝාතනයෙන් පුපුරවා හරිනු ලැබේ. එක්සත් ජනපද ආන්ඩුව රුසියානු ආක්‍රමනයට එරෙහිව “ජාතික ස්වෛරීත්වයට” සහය දක්වන බව කියා ඇත, රුසියාව “යුද අපරාධ” මෙන්ම “ජන සංහාර” පවා  සිදු කරන බව කියා ඇත- දැන් සියලු අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් ඇත්ත ජනඝාතක ක්‍රියාවලට විවෘතව සහාය දක්වති. යුක්රේනයේ රුසියානු ක්‍රියා සම්බන්ධයෙන් ඇමරිකානු මාධ්‍ය විසින් ගෙන යන සියලුම බොරු ප්‍රචාර යමෙක් පිලිගත්තේ වුවද, එය ඊශ්‍රායලය දැන් මුලු ලෝකයම ඉදිරියේ කරමින් සිටින දෙයට සාපේක්ෂව සුදුමැලි වේ.

තත්‍ය කාලීනව සිදුවන දේ හෙලා දැකීමට මිලියන සංඛ්‍යාත ජනතාවක් වීදි බැස ඇත. මොනතරම් බොරු ප්‍රචාර සහ බිය ගැන්වීම් තිබුනත් පුලුල් ජනතාවගේ හැඟීම පලස්තීනුවන්ගේ පැත්තේ ඇත. කවරදාටත් වඩා, කම්කරුවන්ගේ හා තරුනයන්ගේ  පුලුල් ස්ථරයන් ආවරනය වන පරිදි මෙම විරෝධතා පුලුල් කල යුතුය. ඔවුන් එක්සත් ජනපදය තුල සහ ජාත්‍යන්තරව සූරාකෑමට එරෙහිව වර්ධනය වෙමින් පවතින කම්කරුවන්ගේ වැඩ වර්ජන රැල්ලට සම්බන්ධ කල යුතුය.

සඳුදා පලස්තීන වෘත්තීය සමිති කන්ඩායමක් සිය වැඩ වර්ජනයට සහාය දෙන ලෙස ලොව පුරා කම්කරුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේ ය:

“ඊශ්‍රායලය සිය මිලිටරි ව්‍යාපාරය තීව්‍ර කරන විට, පලස්තීන වෘත්තීය සමිති, ජාත්‍යන්තරව අපගේ සගයන්ගෙන් සහ හෘදය සාක්ෂිය ඇති සියලුම ජනයාගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ ඊශ්‍රායලයේ යුද අපරාධ සමඟ ඇති සියලු ආකාරයේ සහයෝගීතාවයන් අවසන් කරන ලෙසයි. ”

එය තවදුරටත් සදහන් කලේ :

“මෙම හදිසි, ජන සංහාරක තත්ත්වය වැලැක්විය හැක්කේ පලස්තීනයේ ජනතාව සමඟ ගෝලීය සහයෝගීතාවයේ දැවැන්ත වැඩිවීමකින් පමනක් වන අතර එමඟින් ඊශ්‍රායල යුද යන්ත්‍රය අවහිර කල හැකිය. ඔබ ලෝකයේ කොතැනක සිටියත් ඊශ්‍රායල රාජ්‍යයේ සන්නද්ධ වීම වැලැක්වීම සඳහා ඔබ වහා පියවර ගැනීම අපට අවශ්‍යයි.”

ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවිය පලස්තීන වෘත්තීය සමිතිවල කැඳවීම අනුමත කරයි. ඉන් ඔබ්බට, ඊශ්‍රායලයේ යුද්ධයේදී ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි සියලු සම්පත් අහිමි කිරීමට වැඩ වර්ජන ක්‍රියාමාර්ග ගන්නා ලෙස අපි ලොව පුරා කම්කරුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටිමු. ලොව පුරා සිටින නැව් තටාක සේවකයින්, ගුවන් තොටුපල සහ ප්‍රවාහන සේවකයින් ඊශ්‍රායලය දෙසට යොමු කරන ඕනෑම ආයුධයක් හැසිරවීම ප්‍රතික්ෂේප කල යුතුය.

ගාසා තීරයට ඊශ්‍රායල බෝම්බ හෙලීම සහ සියලුම ඊශ්‍රායල හමුදා විසිරුවා හරින ලෙස සහ ගාසා තීරයේ දේශසීමාවෙන් ඔවුන් ඉවත් කිරීම  කම්කරුවන් ඉල්ලා සිටිය යුතුය. ගාසා තීරය වටලෑම අවසන් කල යුතු අතර ආහාර, ජලය, විදුලිය, වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සහ අනෙකුත් සියලුම අවශ්‍යතා වහාම ලබා දිය යුතුය.

ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරනය නෙතන්යාහු, ෂොල්ෂ්, බයිඩන් සහ ගාසා තීරයට එරෙහි ඊශ්‍රායල සමූල ඝාතනයට සහාය දක්වන එක්සත් ජනපද-නේටෝ අක්ෂයේ සියලුම ප්‍රමුඛ පුද්ගලයින්ට එරෙහිව නඩු පැවරිය යුතුය.

දිග හැරෙන මෙම සමූල ඝාතනය නැවත්වා ඊට වගකිවයුත්තන් වගවීමට සැලැස් විය හැක්කේ ලොව පුරා කම්කරු හා තරුන මහා රාශීන් ගේ මැදිහත් වීම තුලින් පමනි.

ගාසා තීරයේ රෝහලට ඊශ්‍රායලය බෝම්බ හෙලීම සම්බන්ධයෙන් ගෝලීය කෝපය පුපුරා යයි Read More »

Palmiro

ඉතිහාසයේ මෙම සතිය: ජූලි 10-16

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2023 ජුලි 9 දින ඉංග්‍රීසියෙන් පලවූ This Week in History: July 10 -16 යන ඉතිහාසය පිලිබඳ විශේෂාංග තීරුවේ සිංහල පරිවර්තනය යි.  පරිවර්තනය මිගාර මල්වත්ත විසිනි.

මීට වසර 25 කට පෙර, වසර 50 කට පෙර, වසර 75 කට පෙර සහ වසර 100 කට පෙර මෙම සතිය තුළ සිදු වූ වැදගත් ඓතිහාසික සිදුවීම් මෙම තීරුවේ පල කෙරේ.

 වසර 25 කට පෙර: ජපානයේ අගමැති ඉල්ලා අස්වෙයි

1998 ජුලි 13 දින, පාර්ලිමේන්තු ඉහල මන්ත්‍රී මණ්ඩලය (the House of Councillors ) සඳහා පෙර දින පැවති මැතිවරණයේදී පාලක ලිබරල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයේ විස්මිත පරාජයෙන් පසු පැවති මාධ්‍ය හමුවකදී ජපාන අගමැති රීයුටාරෝහෂිමොටෝ ඉල්ලා අස්විය. LDP පක්ෂයට දිනා ගැනීමට හැකි වූයේ තරඟ කළ ආසන 126 න් ආසන 44 ක් පමණක් වන අතර, පක්ෂය රඳවා ගැනීමට බලාපොරොත්තු වූ ආසන 61 ට වඩා බෙහෙවින් අඩු විය. ආර්ථික පසුබෑම ගැඹුරු වන විට, ජපානයේ පමනක් නොව කලාපය පුරා, ඉහල මන්ත්‍රණ සභා මැතිවරනවල ප්‍රතිඵල තවදුරටත් දේශපාලන අස්ථාවරත්වයේ පෙර නිමිත්තක් විය. හෂිමොටෝඉන්දුනීසියාවේ දිගුකාලීන ඒකාධිපති සුහර්තෝට පසුව ආසියානු මූල්‍ය අර්බුදයට ගොදුරු වූ දෙවන ප්‍රධාන දේශපාලන නායකයා විය.

Hashimoto
 රීයුටාරෝහෂිමොටෝ [ඡායාරූපය kantei.gd.jp/ CC BY 4.0]

ජපානයේ ඉහළ මන්ත්‍රී සභා මැතිවරණය කටයුතු සාමාන්‍යයෙන් නීරස හා නොගැලපෙන දෙයක් විය. වරකට තරග කළේආසනවලින් අඩක් පමණි. අග්‍රාමාත්‍යවරයා නම් කිරීමට, ගිවිසුම් අනුමත කිරීමට සහ රාජ්‍ය අයවැය පනත් සම්මත කිරීමට ඉහළ මන්ත්‍රී මණ්ඩලයට සීමිත බලතල තිබුණි. LDP ට 1989 සිට මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ බහුතරයක් නොතිබූ අතර මැතිවරණයෙන් එකක් ලබා ගැනීමට අපේක්ෂා කළේනැත

එහෙත් මෙම  මත විමසුම,ජපාන ආර්ථික අරබුදයේදී    ආන්ඩුව හැසිරවීම සම්බන්ධයෙන් වැඩි වැඩියෙන් ප්‍රහාරයට ලක්ව සිටි හෂිමොටෝ කෙරෙහි   විශ්වාසයේ පරීක්ෂණයක් බවට පත් විය. සියලුම ධනේශ්වර පක්ෂ හා දේශපාලනයෙහි පුලුල්ව පැතිරුනු විරසක භාවය පිලිබිඹු කරමින්, පෙර ඉහල මන්ත්‍රී සභා මැතිවරනයේදී ඡන්ද ප්‍රකාශ කිරීමේ ප්‍රතිශතය සියයට 44ක වාර්තාගත අඩු අගයකට ලඟා විය. කෙසේවෙතත්, 1998 මැතිවරනයේදී, ඡන්දදායකයින් සියයට 58ක් ලෙස වැඩි සංඛ්‍යාවක් ඉදිරිපත් වූ අතර, ඔවුන්ගෙන් බොහෝදෙනෙක් LDP වෙත තම සතුරුකම පෙන්වීමට කිරීමට අධිෂ්ඨාන කර ගත්හ.

 පක්ෂ නායකයින් සමඟ උදෑසන රැස්වීම්වලින් පසුව, හෂිමොටෝමැතිවරන පරාජයේ “සියලු වගකීම” භාර ගන්නා බව නිවේදනය කර ඉල්ලා අස්විය. ඔහුගේ ඉල්ලා අස්වීම, ඇස්තමේන්තුගත ඩොලර් බිලියන 600ක රටේ බැංකු පද්ධතියේ වූ බොල් නය බර ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ මාධ්‍යයක් ලෙස විශේෂ “පාලම් බැංකුවක්” නිර්මාණය කිරීමේ සැලසුම් ඇතුළුව, ජපාන ආර්ථිකය පිළිබඳ සාකච්ඡා සඳහා ජූලි මාසයෙන් පසුව පැවැත්වීමට නියමිතව තිබූ වොෂින්ටනයට සැලසුම් කළ අගමැති සංචාරය ගැන සැක පහළ කළේය. .

දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයෙන් පසු එහි දරුණුතම ආර්ථික අවපාතය මධ්‍යයේ ජපානයට සිටියේ පිටව යන අගමැතිවරයෙකි. ආර්ථික අර්බුදය දේශපාලන අස්ථාවරත්වය නිර්මානය කල අතර එය ජාත්‍යන්තර වෙලඳපොලවල අවිනිශ්චිතතාවය උග්‍ර කළේය. මැතිවරණ ප්‍රතිඵලවලට ප්‍රතිචාරය වූයේ එදින එක්සත් ජනපද ඩොලරයට යෙන් 140.93 සිට 142.4 දක්වා යෙන් තවදුරටත් පහත වැටීම සහ කොටස්මිල පහත වැටීමයි.

 වසර 50 කට පෙර: මෑතකදී නිම කරන ලද වේල්ල සෝවියට් කසකස්තානයේ සමූහ මරණ වළක්වයි

1973 ජුලි 15 වෙනිදා ට්‍රාන්ස්-ඉලි ඇලටාවු කඳුවැටිය දිගේ දැවැන්ත නාය යෑමක් සෝවියට් කසකස්තානයේ අගනුවර වන අල්මා අටා හි ලක්ෂ සංඛ්‍යාත පදිංචිකරුවන් වෙත වේගයෙන් ගලා ගියේය. කෙසේවෙතත්, නගරය අපද්‍රව්‍ය වලින් වැසීමට තරම් විශාල වන ඝන මීටර් මිලියන 3.8 කට අධික මඩ ගලායාමෙන් කිසිවෙකුට හානියක් සිදු නොවූ අතර සැලකිය යුතු හානියක් ද සිදු නොවීය. නගරයේ පැවැත්ම සඳහා වගකියනු ලැබුවේ මීට වසරකට පෙර නිම කරන ලද මෙඩියු වේල්ලයි. වේල්ල එහි ජලාශයේ මඩ ගොඩගසා තිබූ අතර, එය නගරයේ පහළට ළඟා වීම වළක්වනු ලැබීය. 

මෙඩියු වේල්ල යනු සෝවියට් සංගමයේ හුදකලා වූ ප්‍රදේශවලට පවා නවීකරණය සහ ජීවිතාරක්ෂක ප්‍රගතිය ගෙන ආ සෝවියට් කම්කරුවන්ගේ සහ විද්‍යාඥයින්ගේ බොහෝවිශිෂ්ට සිවිල් ඉංජිනේරු ජයග්‍රහණවලින් එකකි. නයිල් ගඟේ ගංවතුර පාලනය කිරීම සඳහා ඊජිප්තුවේ සෝවියට් ඉංජිනේරුවන් විසින් ඉදිකරන ලද අස්වාන් උස්වේල්ල මෙන්ම, මෙඩියු වේල්ල ද ඔක්තෝබර් විප්ලවයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සැලසුම් සහගත ආර්ථිකයක් යටතේ කම්කරු පන්තිය විසින් ලබා ගත හැකි අතිවිශාල විද්‍යාත්මක හා සංස්කෘතික ජයග්‍රහණ පෙන්නුම් කළේය.

dam
 2001 දී කසකස්තානයේ මලයා අල්මා-ඇටින්කා ගඟේ, මෙඩියු වේල්ලෙහි සුන්බුන් ගලායාම රඳවා තබා ගැනීමේ ව්‍යුහයක දසුනක්. [ඡායාරූපය: එක්සත් ජනපද භූ භෞතික සමීක්ෂණය]

 දකුණු කසකස්තානයේ ගැඹුරෙහි පිහිටි අල්මා අටා, දිගු කලක් රුසියානු අධිරාජ්‍යයේ සහ පසුව සෝවියට් සංගමයේ දුරස්ථ මායිම් නගරයක් විය. එය 1928 දී ජෝසප් ස්ටාලින් විසින් ලියොන් ට්‍රොට්ස්කි මොස්කව් සිට පිටුවහල් කරන ලද ප්‍රථම ස්ථානය වූ අතර, 1929 දී ඔහුට සෝවියට් සංගමයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම නෙරපා හරින තෙක් ඔහු එහි නිවාස අඩස්සියේ තබා තිබුණි. ට්‍රොට්ස්කි හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ පදනම් පාඨයක් බවට පත් වූ ලියවිල්ලක් වන කොමින්ටර්න්හි කෙටුම්පත් වැඩසටහන පිලිබඳ සිය විවේචනය ලිව්වේ අල්මා අටා හි සිටියදී ය

බොල්ෂෙවික් විප්ලවයෙන් පසුව සහ රුසියානු සිවිල් යුද්ධයේදී රතු හමුදාවේ ජයග්‍රහණයෙන් පසුව, සෝවියට් මුල පිරීම් ගනනාවක් මගින් මෙම දුරස්ථ නගරය ලෝකයට වඩාත් සම්බන්ධ වීමට ඉඩ සැලසූ බැවින් අල්මා අටා වෙහි ජනගහනය වේගයෙන් වර්ධනය විය. මෙම වර්ධනයන් අතර තුර්කිස්තාන්-සයිබීරියා දුම්රිය මාර්ගයද ඇතුළත් වූ අතර එමඟින් අල්මා අටා වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් විය. රුසියානු විප්ලවයට පෙර අල්මා අටා හි ජනගහනය 40,000 ට අඩු විය. 1973 වන විට එය 800,000 දක්වා වර්ධනය විය. (දැන් අල්මාටි ලෙස හඳුන්වන මෙම නගරයේ ජනගහනය අද මිලියන 2 කි).

කෙසේවෙතත්, නගරය පුළුල් වන විට නායයෑමේ තර්ජනය මාරාන්තික අනතුරක් විය. 1921 දී ඝන මීටර් මිලියන 10 ක දැවැන්ත ස්ලයිඩයකින් නිවැසියන් 500 ක් මිය ගිය අතර බොහෝගොඩනැගිලි සහ මාර්ග විනාශ විය. 1963 ජූලි මාසයේදී තවත් ව්‍යසනයක් සිදු වූ අතර අවම වශයෙන් පුද්ගලයින් 150 දෙනෙකු මිය ගියේය.

 1963 ව්‍යසනයෙන් පසුව, මෙඩියු වේල්ල ඉදිකිරීම ආරම්භ කිරීමට සූදානම් විය. සෝවියට් සංගමයේ ඉහළම විද්‍යාඥයන් සහ ඉංජිනේරුවන් ව්‍යාපෘතියේ වැඩ කිරීමට සහ පැරණි මඩ කඩා වැටීමේ ප්‍රශ්නය විසඳීමට බඳවා ගන්නා ලදී. ඔවුන් අතර පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ විශේෂඥයෙකු වූ මිහායිල් ලැව්රන්ටියෙව් ද විය. මෙඩියු වේල්ල ඉදිකිරීමේ තීරණාත්මක අංගයක් වූයේ ගල් හා අවසාදිත ටොන් දහස්ගණනක් ඉවත් කිරීමට දැවැන්ත නමුත් නිශ්චිත පිපිරීම් ඇති කිරීමයි. 1973 ස්ලයිඩය වැදුණු විට අල්මා අටා විනාශ වීම වැළැක්වීමට, 1972 දී , නියමිත වේලාවට ඉදිකිරීම් අවසන් කරන ලදී.

ලැව්රන්ටියෙව් සෝවියට් ගණිතඥයෙකු වූ නිකොලායි ලුසින් ගේ ශිෂ්‍යයෙක් විය . ඔහු 1936 දී ස්ටැලින්වාදී පවිත්‍රකරණයේ ගොදුරක් බවට පත් වූ අතර ඔහුගේ පර්යේෂණ මගින් සිදු කරන ලද වැදගත් දියුණුව නොතකා ඔහුගේ ශාස්ත්‍රීය තනතුරු අහිමි කරන ලදී. ඔහුගේ සමහර සම වයසේ මිතුරන් මෙන් නොව, ලැව්රෙන්ටිව්, ලුසින්ට එරෙහිව මායාකාරියන් දඩයම් කිරීමට (witch-hunt) සහභාගී නොවීය.

වසර 75කට පෙර: ෆැසිස්ට් ශිෂ්‍යයෙක් ඉතාලි කොමියුනිස්ට් පක්ෂ නායකයා ඝාතනය කිරීමට තැත් කරයි

1948 ජූලි 14 වන දින, ෆැසිස්ට් විශ්ව විද්‍යාල ශිෂ්‍යයෙකු වූ ඇන්ටෝනියෝපැලන්ටේ, ඉතාලි කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ (පීසීඅයි) නායක පැල්මිරෝටොග්ලියාට්ටිට වෙඩි තැබුවේ ඔහු නියෝජ්‍ය මන්ත්‍රී මණ්ඩලයෙන් පිටව යද්දී ය. ජීවිත තර්ජනාත්මක තුවාල වලට ගොදුරු වූ ටොග්ලියාටි , ජාත්‍යන්තරව දන්නා දේශපාලන චරිතයක් වූ අතර, වාමාංශික සහ සමාජවාදී දේශපාලනයේ ඔහුගේ වාර්තාව 1917 රුසියානු විප්ලවයෙන් පසු වහාම ආරම්භ විය.

Palmiro
 පැල්මිරෝටොග්ලියාට්ටි,(දකුණේ), 1948 ඝාතන උත්සාහයෙන් සුවය ලබන අතරතුර රෝහලේ දී.

ඝාතන උත්සාහය මහජන කෝපය ඇවිස්සුවේය. දෙවන ලෝක සංග්‍රාමය අවසන් වී යන්තම් වසර තුනකට පසුව, දශක කිහිපයක් තිස්සේඉතාලිය පාලනය කල ෆැසිස්ට් බලවේග සමග ප්‍රතිඵල සමථයකට පත් වී නොමැති බව එය අවධාරනය කලේය. එපමනක් නොව, වෙඩි තැබීම සිදු වූයේ, ක්‍රිස්තියානි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයේ අගමැති ඇල්සයිඩ් ඩි ගැස්පෙරිගේ නායකත්වයෙන් යුත් ආන්ඩුව දකුණට ගත් තියුනු මාරුවක් මධ්‍යයේ ය. එය, අන්ත දක්ෂිනාංශික බලවේගවල පුනර්ජීවනයක් ඇතුලත්, සෝවියට් සංගමයට එරෙහිව යොමු කරන ලද එක්සත් ජනපද සීතල යුද්ධ පිලිවෙත් සමග වඩ වඩාත් පෙලගැසී තිබුනි. 

වෙඩි තැබීමට ප්‍රතිචාර වශයෙන් PCI විසින් මහා වැඩ වර්ජනයක් ඉල්ලා සිටියේය. විශාල වශයෙන් වැඩ කිරීමෙන් වැළකී සිටීමත් සමඟ කම්කරුවෝබලවත් ලෙස ප්‍රතිචාර දැක්වූහ. පෙර දශක ගනනාවක් පුරා ඉතාලියේ සිදු වූ දැවැන්ත සමාජ අරගල නොතකා, එක් ඉතිහාසඥයෙක් පසුව ටොග්ලියාටිගේ වෙඩි තැබීමෙන් පසු වැඩ නැවතුම් “ඉතාලි ඉතිහාසයේ මෙතෙක් සිදු වූ වඩාත්ම සම්පූර්ණ හා පුලුල්ම මහා වැඩ වර්ජනය” ලෙස විස්තර කරයි. දින දෙකක් මුළුල්ලේ රටම අඩාල විය.

 ඝාතන තැත පිටුපස සිටින ෆැසිස්ට් සංවිධානවලින් ඈත් වීමට සුළු උත්සාහයක් ගත් ඩී ගැස්පෙරි, රට පාලනය කරනු ලබන්නේ පාරේ යන කම්කරුවන් විසින් නොව පාර්ලිමේන්තුව විසින් බව ප්‍රකාශ කළේය. කෙසේවෙතත්, වර්ජන ව්‍යාපාරය අවසන් කිරීමේ තීරනාත්මක භූමිකාව පැමිණියේ ටොග්ලියාටිගෙන්මය. ඔහුගේ මරණාසන්න ඇඳේසිට ඔහු යථා තත්ත්වයට පත්වන බව ප්‍රකාශ කළ අතර කාර්මික සාමය සඳහා ආයාචනා කළේය. PCI වැඩ වැරීම නතර කළේය. කම්කරුවන් හා තරුනයින් හුදකලා කැරලි සහ කැළඹීම් කිරීමට ඉඩ හරින ලද අතර ඒවා පොලිසිය විසින් විසුරුවා හරින ලදී.

 ටොග්ලියාටිගේ භූමිකාව, සෝවියට් නිලධරයේ සියලු ප්‍රතිවිප්ලවවාදී ක්‍රියාවලට සහයෝගය දුන් සහ සම්බන්ධ වූ ස්ටැලින්වාදී ක්‍රියාකාරිකයෙකු ලෙස ඔහුගේ දශක ගනනාවක වෘත්තීය ජීවිතයට අනුකූල විය. රුසියානු විප්ලවයේ ස්ටැලින්වාදී පරිහානියට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා 1920 ගනන්වල ලියොන් ට්‍රොට්ස්කි විසින් පිහිටුවන ලද වාම විපාර්ශවය තලා දැමීමට වූ සහභාගීත්වය මෙයට ඇතුලත් විය

පශ්චාත් දෙවන ලෝක යුද්ධයේ කාලපරිච්ඡේදය තුල යුරෝපය පුරා ස්ටැලින්වාදී පක්ෂ ධනවාදය යලි ස්ථාවර කිරීමේ ප්‍රධාන භූමිකාව ඉටු කලේය. මෙය පදනම් වූයේ නැගෙනහිරින් සෝවියට් බලපෑම් කලාපයක් වෙනුවට බටහිර යුරෝපයේ ධනවාදය පවත්වාගෙන යාම සඳහා , ස්ටාලින් සහ අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් අතර ගිවිසුමක් මත ය. 

දශක ගනනාවක් තිස්සේෆැසිස්ට්වාදීන්ට පිටුබලය දුන් පාලක ප්‍රභූව ග්‍රහණයට ගැනීමට ඉතාලි කම්කරුවන් උත්සාහ කිරීමත් සමග, PCI, අනුප්‍රාප්තික ධනේශ්වර ආන්ඩු තුලට ඇතුල් විය. ටොග්ලියාටි යුද්ධයෙන් පසු වහාම පිහිටුවන ලද ධනේශ්වර ආන්ඩුවල නියෝජ්‍ය අගමැති සහ පසුව අධිකරණ ඇමති ලෙස සේවය කරන ලදී . වතිකානුව සමග විධිමත් ගිවිසුමක් ඇතුලු දක්ෂිනාංශික ප්‍රතිගාමී පිලිවෙත් සියල්ලටම ඔහු සහාය දුන්නේ, ෆැසිස්ට්වාදීන් සමග එහි සහයෝගීතාවයෙන් සහ එක්සත් ජනපදය සමග සමීප සබඳතාවන්ගෙන් එය තව දුරටත් සම්මුතියකට ලක්වීමෙන් පසුවය.

ටොග්ලියාටිග සහ PCI ධනපති ආන්ඩු හැර ගියේ නැත. ඒ වෙනුවට, නේටෝව වැනි එක්සත් ජනපද ආධිපත්‍යය දරන විවිධ අධිරාජ්‍යවාදී ගිවිසුම් වලට ඇතුල් වෙමින් සිටි ඩි ගැස්පෙරි විසින් ඔවුන්ට බලහත්කාරයෙන් නෙරපා හරින ලදී.

 පල්ලන්ටේ නම් ෆැසිස්ට් ඝාතකයාට මිනීමැරීමට තැත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් මුලින් වසර 13 යි මාස 8 ක සිරදඬුවමක් නියම විය. බලධාරීන් විසින් නැවත නැවතත් මැදිහත් වීමෙන් පසුව, ඔහුගේ දඬුවම වසර පහකට අඩු කරන ලදී. ඔහු 1953 දී නිදහස්වූ අතර වහාම රජයේ දෙපාර්තමේන්තුවේ රැකියාවක් ලබා දුන්නේය. ඔහු 2022 ජූලි මාසයේදී වයස අවුරුදු 99 දී සාමකාමීව මිය ගියේය. පල්ලන්ටේ යනු පසුතැවිලි නොවූ ෆැසිස්ට්වාදියෙකු වූ අතර ඝාතනය කිරීමට තැත් කිරීම ගැන ඔහු කිසිවිටෙක පසුතැවිලි නොවීය.

වසර 100 කට පෙර: ගොවි-කම්කරු පක්ෂය මිනසෝටා හි දෙවන එක්සත් ජනපද සෙනෙට් ආසනය දිනා ගනී.

Johnson
 මැග්නස් ජොන්සන්

1923 ජුනි 16 වන දින, වාමාංශික ගොවි-කම්කරු පක්ෂයේ (FLP) අපේක්ෂක මැග්නස්ජොන්සන්, සේවය කරමින් සිටි රිපබ්ලිකන් සෙනෙට් සභික නට් නෙල්සන්ගේ අභාවයෙන් පසු විශේෂ මැතිවරණයකින් මිනසෝටා හි කනිෂ්ඨ එක්සත් ජනපද සෙනෙට් ආසනයට තේරී පත් විය. ජොන්සන් මිනසෝටා හි දෙවන FLP සෙනෙට් සභිකයා වූ අතර, 1922 දී තේරී පත් වූ හෙන්රික් ෂිප්ස්ටෙඩ් සමඟ එක් විය. ජොන්සන් මිනසෝටා ප්‍රාන්ත සෙනෙට් සභික ලෙස සහ මිනසෝටා නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ ද සහ පසුව එක්සත් ජනපද කොන්ග්‍රස්සභිකයෙකු ලෙස ද සේවය කලේය.

එෆ්එල්පී සඳහා වූ ඡන්දය , එක්සත් ජනපදය සොලවමින් සිටි දැවැන්ත කෘෂිකාර්මික අර්බුදයක් මධ්‍යයේ ඉහළ මිඩ්වෙස්ට් හි කුඩා ගොවීන්ගේ වාමාංශික ව්‍යාපාරය නියෝජනය කළේය. පක්ෂයේ මූලාරම්භය 1915 හි ආරම්භ කරන ලද වාමාංශික ගොවිජන ව්‍යාපාරයක් වන උතුරු ඩැකෝටා හි “නිර්පාක්ෂික ලීගය” තුළ විය.

මිනසෝටාහි මැතිවරනය සහ එෆ්එල්පී හි අපේක්ෂිත ජයග්‍රහණය, ඒ වන විටත්, පාලක පන්තියේ සැලකිය යුතු කනස්සල්ලට හේතු වී තිබුණි. නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස්.  සඳහන් කළේ ජුලි මාසයේ පැවති කලාපීය රිපබ්ලිකන් සම්මන්ත්‍රණවල මෙම ගැටලුව ආධිපත්‍යය දැරූ බවයි. කෘෂිකාර්මික නැගිටීමකින් වැඩිපුරම අහිමි වූයේ රිපබ්ලිකානුවන්ටය. “රැඩිකල්වාදීන් සහ රැඩිකල්වාදය මේ රටේ ආන්ඩුවේ හදවතට කමින් සිටින බව කියනු ලබන අතර, රිපබ්ලිකානුවන් සහ ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයන්ගේ පොදු සතුරන් ලෙස ඔවුන්ව දක්වා ඇත” යනුවෙන් පුවත්පත වාර්තා කලේය, “ගොවීන් සතුටු කිරීම සඳහා ප්‍රචාරණ ව්‍යාප්ත කිරීම කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කරන්න…” යන්න එකතු කිරීමට පෙර සදහන් කලේය.

1923 ජූලි මාසයේ පැවති චිකාගෝසමුළුවකදී FLP ජාතික පක්ෂයක් ලෙස සංවිධානය වීමට පටන් ගෙන තිබුණි. එහි නමට අනුව, FLP කම්කරුවන්ට ආයාචනා කිරීමට උත්සාහ කළේය. එය ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට බැදී සිටි ඇමරිකානු කම්කරු නිලධරය විසින් දැඩි ලෙස විරුද්ධ වූ ඉලක්කයකි.එය ජනගහනයේ සුලු ධනේශ්වර ස්ථරයන් මත පදනම් වූ බැවින්, FLP කිසිදා කම්කරු පන්තියේ පක්ෂයක් විය නොහැකි විය.එසේ වුවද, දක්ෂිනාංශික නැඹුරුවක් ඇති කොමින්ටර්න් නිලධාරි ජෝන් පෙපර් විසින් දිරිමත් කරන ලද තරුණ කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ අවස්ථාවාදී කොටස්, සටන්කාමී කම්කරුවන් FLP වෙත යොමු කිරීමට උත්සාහ කළහ. ලියොන් ට්‍රොට්ස්කි පසුව කොමියුනිස්ට් සහභාගීත්වය හැඳින්වූයේ “ගොවි-කම්කරු පක්ෂයක් නිර්මාණය කිරීමේ අඥාන සහ කුප්‍රකට වික්‍රමය” ලෙසය. 

1930 ගනන් තුලදී, FLP නව ගිවිසුම ක්‍රියාවට නැංවීමේදී රූස්වෙල්ට් පරිපාලනය සමග සමීපව කටයුතු කළ සංස්ථාපිත ධනේශ්වර පක්ෂයක් බවට වර්ධනය විය. එය ස්ටැලින්කරණය වූ කොමියුනිස්ට් පක්ෂය විසින් දැඩි ලෙස ආක්‍රමණය කරන ලද අතර ට්‍රොට්ස්කිවාදී නායකත්වයෙන් යුත් 1934 මිනියාපොලිස්හි මහා වැඩවර්ජනය මැඩලීමට උත්සාහ කිරීමේදී ගොවි-කම්කරු ආණ්ඩුකාර ෆ්ලොයිඩ් බී. ඔල්සන් යටතේ ප්‍රතිගාමී භූමිකාවක් ඉටු කළේය. 1930 ගනන් තුලදී, FLP නව ගිවිසුම ක්‍රියාවට නැංවීමේදී රූස්වෙල්ට් පරිපාලනය සමග සමීපව කටයුතු කළ සංස්ථාපිත ධනේශ්වර පක්ෂයක් බවට වර්ධනය විය. එය ස්ටැලින්කරණය වූ කොමියුනිස්ට් පක්ෂය විසින් දැඩි ලෙස ආක්‍රමණය කරන ලද අතර ට්‍රොට්ස්කිවාදී නායකත්වයෙන් යුත් 1934 මිනියාපොලිස්හි මහා වැඩවර්ජනය මැඩලීමට උත්සාහ කිරීමේදී ගොවි-කම්කරු ආණ්ඩුකාර ෆ්ලොයිඩ් බී. ඔල්සන් යටතේ ප්‍රතිගාමී භූමිකාවක් ඉටු කළේය.

ඉතිහාසයේ මෙම සතිය: ජූලි 10-16 Read More »

MAharajah

ඉතිහාසයේ මෙම සතිය: ජූලි 3-9

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2023 ජුලි 02 දින ඉංග්‍රීසියෙන් පලවූ This week in history: July 3-9 යන ඉතිහාසය පිලිබඳ විශේෂාංග තීරුවේ සිංහල පරිවර්තනය යි.  පරිවර්තනය මිගාර මල්වත්ත විසිනි.

මීට වසර 25 කට පෙර, වසර 50 කට පෙර, වසර 75 කට පෙර සහ වසර 100 කට පෙර මෙම සතිය තුළ සිදු වූ වැදගත් ඓතිහාසික සිදුවීම් මෙම තීරුවේ පල කෙරේ.

වසර 25 කට පෙර: පුවර්ටෝ රිකෝ මහා වැඩ වර්ජනය

1998 ජූලි 7-8 දිනවල පුවර්ටෝ රිකෝ හි ඇස්තමේන්තුගත කම්කරුවන් මිලියන භාගයක් මහා වැඩ වර්ජනයකට සහභාගී වූ අතර එය දිවයිනේ ඉතිහාසයේ විශාලතම වැඩ නතර වීම විය. මෙම වර්ජනය කැඳවා තිබුණේ දුරකථන සේවකයින්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් වෘත්තීය සමිති 60ක එකමුතුවක් විසිනි.

වැඩ වර්ජන ආධාරකරුවෝ සැන් ජුවාන් හි ප්‍රධාන ගුවන් තොටුපළ ප්‍රවේශය කෙටි කලකට අවහිර කළහ. ජල හා විදුලි සේවා වල කඩින් කඩ ඇණහිටීම් ද සිදු විය. වර්ජනයේ දෙවන දිනයේ කම්කරුවෝ කැරොලිනා නගරයේ ඉන්ඩියානාපොලිස් හි ඖෂධ සමාගමක් වන එලි ලිලී සහ සමාගමෙහි කම්හලේ දොරටු අවහිර කළහ. වර්ජකයෝ සැන් ජුවාන් හි දෙවන විශාලතම ගුවන් තොටුපළ ඉස්ලා ග්‍රැන්ඩි (Isla Grande) වෙත   ඇතුළුවීම ද අවහිර කළහ.

ආන්ඩුවේ පුද්ගලීකරන සැලසුම් වලට එරෙහිව රජයට අයත් පුවර්ටෝ රිකෝ දුරකථන සමාගමේ කම්කරුවෝ ජූනි 18 සිට වැඩවර්ජනයක නිරතව සිටියහ. පුවර්ටෝ රිකෝ  ආණ්ඩුකාර පෙද්‍රෝ රොසෙලෝ ට පුවර්ටෝ රිකෝ දුරකථන සමාගම GTE සහ බැන්කො පොප්‍යුලර් ඩී පුවර්ටෝ රිකෝ ( Banco Popular de Puerto Rico) යන ප්‍රමුඛ ආයෝජකයින් පිරිසකට විකිණීමට අවශ්‍ය විය. වැඩ වර්ජනයට පෙරාතුව, වර්ජකයන්ට, පොලිස් පහරදීම් , මහජන සහයෝගයේ පිටාර ගැලීමක් ජනනය කළේය.

advertisement
නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් හි පුවර්ටෝ රිකන් ව්‍යාපාරික අවශ්‍යතා විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද දැන්වීම. [ඡායාරූපය: නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස්]

මත විමසුම් මගින් දිවයිනේ වැසියන් පෞද්ගලීකරණයට දෙකට එක පරතරයකින් විරුද්ධ වූ අතර, 1998 ජූලි 12 දින නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් සංස්කරණයේ පළ කරන ලද දැන්වීමක මෙසේ සඳහන් විය: “පෞද්ගලීකරණය හරහා දුරකථන සමාගම නවීකරණය කිරීමට රජය ගෙන ඇති තීරණයට එරෙහිව ඇතැම් කම්කරු කණ්ඩායම් විසින් උසිගන්වන ලද පුවර්ටෝ රිකෝ හි මෑත කාලීන පැය 48 වැඩ වර්ජනය, පුලුල්ව පැතිරුනු මාධ්‍ය ආවරණය තිබියදීත්, දීප ව්‍යාප්ත සහයෝගය ඉතා අඩු වූ අතර දිවයිනේ ශක්තිමත් ආර්ථිකයට ද්‍රව්‍යමය වශයෙන් බලපෑවේ නැත.”

පුවර්ටෝ රිකෝහි පන්ති අරගලය පුපුරා යාම, දිවයිනේ ආර්ථික සංවර්ධනයේ සහ එක්සත් ජනපද යටත් විජිතවාදයට දේශපාලනිකව යටත් වීමේ ඓතිහාසික අර්බුදයක ප්‍රකාශනයකි. පශ්චාත් යුධ සමය ආරම්භයේ දී, සාපේක්ෂව ලාභ පුවර්ටෝ රිකෝ ශ්‍රමය, සූරාකෑමේ මාධ්‍යයක් ලෙස ඊනියා ඔපරේෂන් බූට්ස්ට්‍රැප් ආරම්භ කරමින්, දිවයින කාර්මිකකරණය කිරීමට එක්සත් ජනපදය උත්සාහ කළේය. මෙම උපාය මාර්ගය අනුගමනය කරන ලද්දේ 936 වගන්තියේ බදු සංග්‍රහයන් පැනවීමෙනි, එය දිවයිනේ බදු විරාමයක් ලෙස සංගතවලට ඉඩ දීමෙන් ආයෝජන දිරිගැන්වීමේ උත්සාහයකි.

එක්සත් ජනපදය පදනම් කරගත් ප්‍රාග්ධනය එම එක් එක් මුලපිරීම් වලින් ලාභ ලැබීය. ඒවා කිසිවකින්  පුවර්ටෝ රිකෝ හි ව්‍යුහාත්මක විරැකියාවේ සැලකිය යුතු වෙනසක් නොවූ අතර, ජනගහනයෙන් සියයට 60 කට වඩා නිල දරිද්‍රතා රේඛාවට පහළින් තබන තත්වයන් වෙනස් කළේ නැත.

වසර 50 කට පෙර: රුවන්ඩාවේ හමුදා කුමන්ත්‍රණය ජුවෙනල් හබරිමානා බලයට ගෙන එයි

1973 ජුලි 5 වෙනිදා රුවන්ඩාවේ ජනාධිපති ග්‍රෙජුවා කෙඉබණ්ඩා (Grégoire Kayibanda) එවකට ආරක්ෂක ඇමති ජුවෙනාල් හබ්යාරිමානා (Juvenal Habyarimana) විසින් හමුදා කුමන්ත්‍රණයකින් බලයෙන් පහ කරන ලදී. රාජාණ්ඩුව අහෝසි කිරීම, හුටූ බහුතරයට රට පාලනය කිරීමට ඇති අයිතිය සහ කොමියුනිස්ට් විරෝධී වැඩසටහනක් මත රුවන්ඩාවේ නිදහස සඳහා අරගලයක් ගෙන ගිය පාර්මෙහුටු දේශපාලන පක්ෂයේ නායකයා ලෙස කෙඉබණ්ඩා රුවන්ඩාවේ පළමු ජනාධිපතිවරයා විය.

පළමු ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව ජර්මනිය සහ පසුව බෙල්ජියම විසින් යටත් විජිත පාලනය යටතේ, ප්‍රධාන ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් දෙක, බහුතර හුටූ සහ සුළුතර ටුට්සි, හිතාමතාම බෙදා දැඩි කුල ක්‍රමයක් තුළ එකිනෙකාට එරෙහිව පිහිටුවා ගන්නා ලදී. ටුට්සිවරුන්ට යටත්විජිත ආන්ඩුව තුළ අධ්‍යාපනය, රැකියා සහ පරිපාලන තනතුරු සඳහා වඩා හොඳ ප්‍රවේශයක් සහ ටුට්සි ආධිපත්‍යය දරන රුවන්ඩා රාජාණ්ඩුව අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යාම ඇතුළු වරප්‍රසාද ලබා දෙන ලදී.

1962 දී රටේ පළමු මැතිවරණයෙන් සියයට 77 කට වඩා වැඩි ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබා ගනිමින් කෙඉබණ්ඩා සහ පර්මේහුටු පක්ෂය බලයට පත්වීමත් සමඟ රාජාණ්ඩුව අහෝසි විය. ජනාධිපති ලෙස, කෙඉබණ්ඩා රුවන්ඩාව තනි පක්ෂ රාජ්‍යයක් බවට පරිවර්තනය කළේ තමාගේ ප්‍රධානත්වයෙනි. ඔහු දේශපාලන ජීවිතයේ ටුට්සි ආධිපත්‍යය වෙනුවට හුටු ආධිපත්‍යය ආදේශ කරන ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කළේය. විශේෂයෙන්ම, කෙඉබණ්ඩා  ඔහුගේම ප්‍රදේශයේ වූ දකුණේ , ඔහුගේ සමීපතම සගයන්ට අනුග්‍රහය ලබා දුන්නේය.

කෙඉබණ්ඩා යටතේ හුටූ වාර්ගිකයන්  ගණනාවක් ධනවත් වී ප්‍රභූ සමාජයට පිවිසි නමුත් අතිමහත් බහුතරයක් දුප්පත්කමේ තත්වයන් තුළ රැඳී සිටියහ. 1973 දී, රුවන්ඩාවේ ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් 63 ක් වූ අතර, එය ලෝකයේ 15 වැනි දුප්පත්ම රට බවට පත් විය. කෙඉබණ්ඩාගේ ප්‍රාදේශීය අනුග්‍රහය අනෙකුත් ප්‍රදේශවලින් පැමිණි හුටු ප්‍රභූ සාමාජිකයන්ගේ කෝපයට හේතු විය. මෙයට උතුරු රුවන්ඩාවේ සිට පැමිණි හබ්යාරිමානා ද ඇතුළත් විය.

defence minister
ආරක්ෂක අමාත්‍ය ජුවෙනාල් හබ්යාරිමානා [ඡායාරූපය: එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුව]

බෙල්ජියම් යටත් විජිත තන්ත්‍රය විසින් මුලදී අධ්‍යාපනය සහ පුහුණුව ලැබූ හබ්යාරිමානා හමුදා නිලයන්ට නැග , පරමෙහුටු පක්ෂය බලයට පත්වන විට නිලධාරියෙකු ලෙස උපාධිය ලබා ගත්තේය. නව පාලනය යටතේ හුටු ජාතිකයෙකු ලෙස ඔහු ඉක්මනින්ම නිලයෙන් ඉහළට නැඟුණු අතර 1973 වන විට හමුදා මාණ්ඩලික ප්‍රධානියා සහ ආරක්ෂක අමාත්‍යවරයා ලෙස පත් විය.

ජුලි 5 වන දින හබ්යාරිමානා සිය කුමන්ත්‍රණය දියත් කළ විට ඔහුට හමුදාවේ සහයෝගය හිමි වූ අතර සුළු ප්‍රතිරෝධයකට මුහුණ දීමට සිදුවිය. කිසිදු මරණයකින් තොරව රජය පාලනය කර ගැනීමට ඔහුට හැකි වූ අතර, අත්අඩංගුවට ගැනීම් 56 ක් පමණක් විය. පසුව විසුරුවා හරින ලද පරෙමෙහුටුවේ කෙඉබණ්ඩා සහ අනෙකුත් නායකයින් ද මෙම අත්අඩංගුවට ගැනීම් වලට ඇතුළත් විය. කෙසේ වෙතත්, අත්අඩංගුවට ගත් 56 දෙනාම පසුව වසර ගණනාවකට පසු සිරගෙදරදී මරා දමනු ලැබීය, සමහරු සාගින්නෙන් පෙළනු ලැබූ බව වාර්තා වේ.

ජනාධිපති ලෙස, හබ්යාරිමානා පරමෙහුටු වෙනුවට ප්‍රංශ අධිරාජ්‍යවාදයේ පිටුබලය ඇතිව සංවර්ධනය සඳහා වූ ජාතික විප්ලවවාදී ව්‍යාපාරය (MRND) ඔහුගේම ඒක-පක්ෂ තන්ත්‍රය මගින් ආදේශ කළේය. ඔහු ටුට්සි විරෝධී සංහාර දිරිමත් කළ වඩාත් ආක්‍රමණශීලී හුටු අධිපතිවාදී ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කළේය. ඊට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, උගන්ඩාවට පලා ගිය ටුට්සි කැරලිකරුවන් රුවන්ඩා දේශප්‍රේමී පෙරමුණ (RPF) පිහිටුවා MRND ට එරෙහිව හමුදා ක්‍රියාමාර්ග සඳහා දීර්ඝ සූදානමක් ආරම්භ කළහ.

හබ්යාරිමානා වසර 20 කට වැඩි කාලයක් රුවන්ඩාව පාලනය කරනු ලැබීය. 1990 දී ආර්පීඑෆ් රුවන්ඩාව ආක්‍රමණය කර රුවන්ඩා සිවිල් යුද්ධය ආරම්භ කළේය. 1994 දී හබ්යාරිමානා ඝාතනය කරන ලද අතර, එය අවම වශයෙන් ටුට්සි ජාතිකයන් 800,000 ක් ඝාතනය කරමින් රුවන්ඩා ජන සංහාරය සිදු කළ ආන්ඩුව තුළ සහ ඉන් පිටත හුටූ අන්තවාදීන්ගේ නැගිටීමක් ඇති කළේය.

වසර 75 කට පෙර: බ්‍රිතාන්‍ය කම්කරු රජය ජාතික සෞඛ්‍ය සේවය පිහිටුවයි

1948 ජුලි 5 වන දින, නිර්මාණය කරන ලද බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික සෞඛ්‍ය සේවය (NHS) , අද දක්වාම පවතින ආයතනයක් වන අතර, දළ අඩු අරමුදල් සහ පුද්ගලීකරනය සඳහා හිතාමතා කරන ලද උත්සාහයන් හේතුවෙන් වෙන කවරදාටත් වඩා දුර්වල ස්වරූපයෙන් පවතී. එන්එච්එස් පිහිටුවීම පශ්චාත් දෙවන ලෝක යුධ සමයේ, බ්‍රිතාන්‍යයේ සහ ජාත්‍යන්තරව ආරම්භ කරන ලද සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණවල ඉහළම ලක්ෂ්‍යයක් විය.

සැමට ප්‍රවේශ විය හැකි විශ්ව වෛද්‍ය සේවාවක් සඳහා වන ඉල්ලීම් වසර ගණනාවකට පෙර කම්කරු පක්ෂය තුළ මතු වී තිබුණි.අවපාතයේ සමාජ අර්බුදය මධ්‍යයේ පැවති පක්ෂයේ 1934 සමුළුව, එවැනි රාජ්‍ය සෞඛ්‍ය පද්ධතියක් ස්ථාපිත කිරීම සඳහා යෝජනාවක් සම්මත කර තිබුණි. ධනවත් ප්‍රභූ පැලැන්තියට සහ මධ්‍යම පන්තියේ කොටස්වලට ඔවුන්ගේ මූල්‍ය සම්පත් මත පදනම්ව වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා ගත හැකි තත්ත්වය මත වැඩෙන කෝපය මධ්‍යයේ එය සිදු වූ අතර කම්කරුවන්ගේ සහ දුප්පතුන්ගේ සෞඛ්‍ය සේවා තත්ත්වයන් බොහෝ පැතිවලින්  වික්ටෝරියානු යුගයට සමානව පැවතුනි.

යුද්ධයේ බලපෑම , එම ඉල්ලීම්වලට අමතර බරක් එකතු කර තිබුණි. බ්‍රිතාන්‍ය, මිත්‍ර පාක්ෂික තුවාලකරුවන්ගේ ඉදිරි පෙළේ නොසිටියත්, නාසි පාලන තන්ත‍්‍රය සමඟ ඇති වූ ගැටුමේදී සැලකිය යුතු තුවාල හා මරණවලට ලක්ව තිබුණි. පළමු ලෝක සංග්‍රාමයේදී ගුවන් ප්‍රහාරවල බලපෑම, පාඩු හා අන්තරායන් පිළිබඳ ක්ෂණිකභාවයට එකතු කර තිබුණි.

කෙසේ වෙතත්, ප්‍රධාන හැරවුම් ලක්ෂ්‍යය වූයේ ටෝරිවරුන්ගේ පශ්චාත් යුධ මැතිවරණ පරාජයයි. යුධ සමයේදී කම්කරු පක්ෂය විසින් පවත්වාගෙන ගිය දිග්ගැස්සුනු “ජාතික සමගිය” සභාගයකින් පසුව, 1945 ජූලි මාසයේ පැවති මහ මැතිවරණය ටෝරිවරුන්ට දැවැන්ත පරාජයක් සහ කම්කරු පක්ෂයට පෙර නොවූ විරූ පිම්මක් ලබා දී තිබුණි. බ්‍රිතාන්‍යයේ සහ ජාත්‍යන්තරව කම්කරු පන්තියේ වර්ධනය වන රැඩිකල්කරණය මධ්‍යයේ, යුද්ධයේ වීරයෙකු ලෙස මාධ්‍ය තුලින් වර්ණනා කරන ලද ශ්‍රීමත් වින්ස්ටන් චර්චිල් අපකීර්තිමත්  ලෙස ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.

අගමැති ක්ලෙමන්ට් ඇට්ලිගේ කම්කරු ආන්ඩුව සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ප්‍රවේශම් සහගත වැඩ පිළිවෙලක් දියත් කළේය. පතල් හා මූල්‍ය අංශ ඇතුළු ඇතැම් කර්මාන්ත ජනසතු කිරීම සහ සුබසාධන රාජ්‍යය බවට පත්වන දේ ස්ථාපිත කිරීම මෙයට ඇතුළත් විය.

attlee
අගමැති ක්ලෙමන්ට් ඇට්ලි

විශ්වීය සෞඛ්‍ය සේවය සඳහා වූ පුළුල් පදනමක් පෙන්නුම් කරමින්, ටෝරිවරුන්ට පවා ඊට සෘජුව විරුද්ධ වීමට නොහැකි විය. ඒ වෙනුවට, ඔවුන් දේශීය ස්වාධීනත්වය සහතික කිරීමේ කඩතුරාව මත සෞඛ්‍ය සේවා පද්ධතියේ මධ්‍යගත රාජ්‍ය පාලනයට එරෙහිව යොමු කරන ලද කම්කරු ආන්ඩුවේ පනත් කෙටුම්පතට සංශෝධන ආරම්භ කළහ.

කම්කරු ආන්ඩුවේ පිලිවෙතෙහි පන්ති ස්වභාවය සහ අවසාන අරමුන පිලිබඳ පැහැදිලි ඇඟවීමක් – ධනේශ්වර ලාභ පද්ධතිය ඉහල නැංවීමට – එන්එච්එස් පිහිටුවීම සහ ලන්ඩන් නැව් තටාක සේවකයින්ට පහර දීම එකවර සිදු වීම අතර සම්බන්ධය මගින් අවධාරනය කෙරුනි.

එන්එච්එස් පියවර , නීතියක් බවට පත් කිරීමට සතියකට පෙර, අනතුරුදායක හා අපිරිසිදු වැඩ සඳහා ප්‍රසාද දීමනා අත්හිටුවීමට එරෙහිව යොමු වූ තටාක වර්ජන සම්බන්ධයෙන් කම්කරු පක්ෂය හදිසි තත්වයක් ප්‍රකාශයට පත් කර තිබුණි. දක්ෂිනාංශික වෘත්තීය සමිති නිලධරයේ පිටුබලය ලත් එම ප්‍රකාශය, රජය විසින් අනුමත කරන ලද වර්ජන කඩන්නන් ලෙස කම්කරුවන්ට එරෙහිව හමුදාව ඵලදායී ලෙස යෙදවීමට මග පෑදීය.

වසර 100 කට පෙර: බ්‍රිතාන්‍ය  ඉන්දියානු ජාතික කුමාරයා  බලහත්කාරයෙන් සිහසුනෙන් නෙරපයි.

1923 ජූලි 7 වන දින, ඉන්දියාවේ බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත බලධාරීන් විසින් පන්ජාබයේ නාමිකව ස්වාධීන සික් කුමාර රාජ්‍යක් වන නාභාහි මහාරාජා රිපුදමන් සිංට සිහසුන අත්හැරීමට බල කරන ලදී. ඔහු අත්අඩංගුවට ගෙන දින දෙකකට පසු , අසල්වැසි බ්‍රිතාන්‍ය ගැති රාජ්‍යයක නිලධාරීන් පැහැරගෙන යාම සම්බන්ධයෙන් ඔහුට චෝදනා එල්ල කරන ලදී.

1911 දී ඔහුගේ පියාගේ අභාවයෙන් රිපුදමන් සිං බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යවාදය විසින් සෘජුව පාලනය නොකළ ඉන්දියාවේ සිය ගණනක් වූ කුමාර රාජ්‍ය වලින් එකක් වන නාබාහි මහාරාජා බවට පත් විය.සාමාන්‍ය පරිදි ඔහුගේ තත්ත්‍වයේ පාලකයන් සඳහා ඔටුනු පැළඳවීම එවකට සිටි ඉන්දියාවේ බ්‍රිතාන්‍ය වයිස්රෝයි විසින් සිදු කරනු ලැබුවත්,  ඔහු එය ප්‍රතික්ෂේප  කළේය. පළමු ලෝක යුද්ධ සමයේදී ඔහු බ්‍රිතාන්‍යයන් සමඟ සටන් කිරීමට හමුදා යැවීම ද ප්‍රතික්ෂේප කරන ලදී.

MAharajah
මහාරාජා රිපුදමන් සිං

කොන්සර්වේටිව්, බ්‍රිතාන්‍ය ගැති පූජකයන්ගේ පාලනයෙන් සීක් ගුරුද්වාර (පූජා ස්ථාන) නිදහස් කිරීමට උත්සාහ කළ සීක්වරුන් අතර යටත් විජිත විරෝධී ව්‍යාපාරයක් වන අකාලිස් හට ඔහු සහාය දුන් බව කියනු ලැබේ. කාන්තාවන් සඳහා වන ප්‍රගතිශීලී නීති සම්පාදනයට රිපුදමන් සිං ද සහාය විය.

1919 ජාලියන්වාලාබාග් සංහාරයෙන් පසුව, එනම් , බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් සික් ආගමේ අති පූජනීය ස්ථානවලින් එකක් වන සීක් රන් දෙවොල පිහිටි අම්රිත්සාර් අසල වෙළඳපොලකදී සිය ගණනක් ඉන්දියානුවන් වෙඩි තබා මරා දැමීමෙන් පසු ඔහුගේ බ්‍රිතාන්‍ය විරසකය වඩාත් ගැඹුරු විය.

රිපුදමන් සිං 1920 න් පසු ඉන්දීය ජාතික කොංග්‍රසයේ සභාපති වූ ලාලා ලජ්පත් රායිට සමීපව සිටි අතර, 1928 දී ලාහෝර්හිදී බ්‍රිතාන්‍ය පොලිස් අධිකාරීවරයා විසින්ම  අමානුෂික ලෙස පහර දී ලාලා ලජ්පත් රායි මරා දමන ලදී.

 ඔහු සිහසුන අත්හැරීමෙන්  පසු, බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් රිපුදමන් සිංගේ තුන් හැවිරිදි පුත්‍රයා නාභා හි සිංහාසනය මත තබා, ඒ සමගම බ්‍රිතාන්‍ය පරිපාලකයෙකු රීජන්ට්වරයෙකු ලෙස පත්කර, හිටපු මහාරාජා පිටුවහල් කළේය. ඔහු ඉවත් කිරීම නාබාහි මහජන විරෝධතා ඇති කළ අතර එම විරෝධතා ඔහුව නැවත බලයට පත් කිරීමට අපොහොසත් විය.

ඉතිහාසයේ මෙම සතිය: ජූලි 3-9 Read More »

French Dragoons

ඉතිහාසයේ මෙම සතිය: ජූනි 26 – ජූලි 2

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2023 ජුනි 25 දින ඉංග්‍රීසියෙන් පලවූ This Week in History යන ඉතිහාසය පිලිබඳ විශේෂාංග තීරුවේ සිංහල පරිවර්තනය යි.  පරිවර්තනය මිගාර මල්වත්ත විසිනි.

මීට වසර 25 කට පෙර, වසර 50 කට පෙර, වසර 75 කට පෙර සහ වසර 100 කට පෙර මෙම සතිය තුළ සිදු වූ වැදගත් ඓතිහාසික සිදුවීම් මෙම තීරුවේ පල කෙරේ.

වසර 25 කට පෙර: උතුරු අයර්ලන්ත සභාව රැස්වේ

1998 ජුලි 1 වෙනිදා, නව උතුරු අයර්ලන්ත සභාව බෙල්ෆාස්ට් හි ස්ටෝමොන්ට් බලකොටුවේදී රැස් වූ අතර අල්ස්ටර් යුනියන්වාදී පක්ෂයේ (යූයූපී) ඩේවිඩ් ට්‍රිම්බල් පළමු ඇමතිවරයා ලෙස පත් විය. අයර්ලන්ත ජාතිකවාදී සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ කම්කරු පක්ෂයේ (SDLP) සීමස් මැලන් ට එහි  නියෝජ්‍ය නායකත්වය හිමි විය. ජූනි 25 වැනිදා පැවති මැතිවරණයෙන් පසුව මෙම පත්කිරීම් සිදු කර තිබුණි.

මැයි මාසයේදී අයර්ලන්තයේ උතුරේ සහ දකුණේ සමගාමීව පවත්වන ලද ජනමත විචාරණයේදී අනුමත කරන ලද, උතුරු අයර්ලන්ත ගිවිසුම මගින්, සභාව සඳහා විධිවිධාන ස්ථාපිත කරන ලදී. මෙම ගිවිසුම බ්‍රිතාන්‍යය, එක්සත් ජනපදය, අයර්ලන්ත ජනරජය (දකුණු අයර්ලන්තය), සින් ෆෙයින්, එස්ඩීඑල්පී සහ විශාලතම වෘත්තීය සමිතිවාදී පක්ෂය විසින් සකස් කරන ලද අතර, එය “සාමය සහ සහජීවනය ” මෙන්ම රැකියා සහ ආර්ථික සමෘද්ධිය සඳහා පදනම ලෙස නිරූපණය කරන ලද දැවැන්ත මහජන සම්බන්ධතා ව්‍යාපාරයක් හරහා ප්‍රවර්ධනය කරන ලදී. 

උතුරු අයර්ලන්ත සභා ඡන්ද විමසීමේදී, පළාතේ වෙස්ට්මිනිස්ටර් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ කොට්ඨාශ 18 සඳහා නියෝජිතයින් හය දෙනෙකු තේරී පත් වූ අතර, මුළු සාමාජික සංඛ්‍යාව 108 ක් විය. වාර්තාගත පක්‍ෂ සංඛ්‍යාවක් විසින්  මැතිවරණ තරග කරන ලද අතර සමහර මැතිවරණ කොට්ඨාශවල ආසන සඳහා දස දෙනෙකුට වඩා අභියෝග කරන ලදී. ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමයකින් සිදු වූ අතර එහිදී සාර්ථක අපේක්ෂකයන්ගෙන් හෝ තේරී පත් වීමට නොහැකි තරම් කුඩා සංඛ්‍යාවක් ඇති අයගේ “අතිරික්ත” ඡන්ද, ඡන්දදායකයින් විසින් දක්වන ලද මනාපයන් අනුව යලි බෙදා හරින ලදී.

parliament
උතුරු අයර්ලන්තයේ බෙල්ෆාස්ට් පිටත ස්ටෝමොන්ට් පාර්ලිමේන්තු ගොඩනැගිල්ල [ඡායාරූපය Dom0803 / CC BY-SA 3.0]

මැයි ජනමත විචාරණවල රටාව පිළිබිඹු කරමින්, ප්‍රකාශිත ඡන්ද 822,000 න් සියයට 75 ක් ගිවිසුමට සහාය දක්වන පක්ෂවලට ලැබුණි. SDLP වැඩිම පළමු මනාප ලබා ගත් අතර එය සියයට 23 ට අඩු විය. UUP සියයට 21.16 ක කොටසක් ලබා ගත් නමුත් දෙවන මනාප ඡන්දය හේතුවෙන් වැඩිම ආසන සංඛ්‍යාව (SDLP 24 ට සාපේක්ෂව 28) ලබා ගත්තේය. ෂින් ෆේන් ආසන 18 ක් ලබා ගත්තේය. පක්ෂපාතී පැරාමිලිටරි හමුදාවන් හා සන්ධාන ගත ප්‍රගතිශීලී යුනියන්වාදී පක්ෂය (PUP), සම්මුතියට ගැති වෘත්තීය සමිති සාමාජිකයන් ගනන 30ක් කරමින් නියෝජිතයන් දෙදෙනෙකු සභාවට එවීමට නියමිත විය.

උතුරු අයර්ලන්ත ගිවිසුම හෝ සභාව මහජන ජනප්‍රිය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යාපාරයක නිෂ්පාදනයක් නොවේ. ඒ දෙකම, බ්‍රිතාන්‍ය හා ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදය සහ අයර්ලන්ත ධනේශ්වරය අතර සංවෘත දොරවල් පිටුපස ඇදී ගිය අතර ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා පිලිබිඹු කෙරුණි. එහි කේන්ද්‍රීය අරමුන වූයේ ජාත්‍යන්තර ප්‍රාග්ධනය විසින් මුළු අයර්ලන්තයම සූරා කෑමට ඇති සියලු බාධක ඉවත් කිරීමයි.

අයර්ලන්ත ජනරජය යුරෝපීය වෙලඳපොලට ප්‍රවේශය අපේක්ෂා කරන අන්තර් ජාතික සංගත සඳහා ප්‍රධාන ආයෝජන ස්ථානයක් බවට පත්වෙමින් තිබූණි. එය එසේ කළේ ව්‍යාපාරිකයන්ට බදු සහන ලබා දීමෙන් සහ අයර්ලන්ත කම්කරුවන්ගේ වියදමින් වෘත්තීය සමිති සමග සැලකිය යුතු වැටුප් සීමා කිරීමේ ගනුදෙනු ඇති කර ගැනීමෙනි. උතුරු අයර්ලන්ත ගිවිසුම අනුකරණය කිරීමට සැලසුම් කරන ලද වාර්තාව මෙයයි. බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය යටතේ පැවති පළාත, එසේ කිරීමට දරන ප‍්‍රයත්නයට, 30 වසරක කටුක නිකායික ගැටුම නිසා නීතිය හා සාමය පවත්වාගෙන යාමට සහ සාම්ප්‍රදායික නිෂ්පාදන කර්මාන්තයේ පරිහානියට වන්දි ගෙවීමට අවශ්‍ය පුළුල් රාජ්‍ය අංශය පවත්වාගෙන යාමට දැරූ අතිවිශාල වියදම පෙර කල බාධාවක් විය.

අවුරුදු 50 කට පෙර :  චිලියේ පළමු කුමන්ත්‍රණය අසාර්ථක වෙයි

1973 ජූනි 29 වන දින, දෙවන සන්නද්ධ රෙජිමේන්තුවේ චිලී හමුදා සාමාජිකයින් ජනාධිපති සැල්වදෝර් ඇලෙන්ඩේ බලයෙන් නෙරපා මිලිටරි ආඥාදායකත්වයක් ස්ථාපිත කිරීමට උත්සාහ කළහ. කුමන්ත්‍රණය මෙහෙයවනු ලැබුවේ ෆැසිස්ට් දේශපාලන පක්ෂයක් වන “ෆාදර්ලන්ඩ් ඇන්ඩ් ලිබර්ටි” සමඟ දේශපාලනිකව සම්බන්ධ වූ ලුතිනන් කර්නල් රොබර්ටෝ සූපර් විසිනි.

1970 දී ඇලෙන්ඩේ තේරී පත් වූ දා සිට චිලී හමුදාවේ අන්ත දක්ෂිණාංශික සංවිධාන සීඅයිඒ සමඟ සන්නිවේදනය කරමින් කුමන්ත්‍රණයක් සඳහා සූදානම් වෙමින් සිටියහ. විශේෂයෙන්, සීඅයිඒ  “ෆාදර්ලන්ඩ් ඇන්ඩ් ලිබර්ටි” සමඟ සම්බන්ධතා පවත්වා ගෙන ගිය අතර සූපර් වැදගත් වත්කමක් ලෙස හඳුනාගෙන තිබුණි.

මෙතෙක් කල් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට පක්ෂපාතීව සිටි යුද හමුදා නිලධාරීන් මෙම කුමන්ත්‍රණය ගැන සතියකට පෙර දැනගෙන කුමන්ත්‍රණය ගැන ඇලෙන්ඩේ ව දැනුවත් කළහ. සම්බන්ධ වූවන් අත්අඩංගුවට ගැනීම් සමඟ රජය ඉදිරියට ගිය විට, සිය හමුදා බලමුලු ගැන්වීමට සූපර් තීරණය කළේය.

Moneda Palace
චිලියේ කුමන්ත්‍රණ උත්සාහයට එරෙහිව මොනෙඩා මාලිගයේ දකුණු පැත්ත ආරක්ෂා කරන මැෂින් තුවක්කුකරුවන් [ඡායාරූපය: රෙවිස්ටා ආර්ජන්ටිනා සයිටේ ඩයස්]

සන්තියාගෝ නගරයේ වීදි දිගේ යුධ ටැංකි ඉදිරියට ගිය අතර ජනාධිපති මන්දිරය සහ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය වට කළේය. පෙ.ව. 9.00 ට, සූපර් නියෝග කළේ රජයේ ගොඩනැගිලිවලට වෙඩි තැබීමට, ටැංකි වටවලින් ෂෙල් වෙඩි ප්‍රහාර එල්ල කරන ලෙසටය.

රාජ්‍ය කාර්යාලවල සේවය කළ සියලුම රජයේ සේවකයන් සමූල ඝාතනය කිරීම මෙම සැලැස්මේ මූලික දෙයක්  විය. ටැංකි පාරවල් හරහා ඉදිරියට යද්දී බොහෝ කම්කරුවන්ට වෙඩි තබා මරා දමන ලදී. කුමන්ත්‍රණ ප්‍රයත්නයෙන් පුද්ගලයන් 22 දෙනෙකු මිය ගියහ.

මේ අවස්ථාවේදී හමුදාපතිවරු ඇලෙන්ඩේට පිටුබලය දීමට තීරණය කළ අතර කැරැල්ල මැඩපැවැත්වීම සඳහා හමුදා යවා සූපර් අත්අඩංගුවට ගත්හ. ආන්ඩුව ආරක්ෂා කිරීමට අවශ්‍ය නම් කම්හල් අල්ලා ගන්නා ලෙස කම්කරුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටිමින් ඇලෙන්ඩේ ගුවන්විදුලි දේශනයක් ද නිකුත් කළේය.

සමාජවාදී පක්ෂයේ සභාපතිවරයා අධිරාජ්‍යවාදී අවශ්‍යතා සමනය කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස චිලියේ කර්මාන්තවල වැදගත් අංශවල බොහෝ කම්කරු සභා සහ වැඩ වර්ජන යටපත් කර තිබුණි. මෙම ක්‍රියා වලින් පසුව ඇලෙන්ඩේ සඳහා වූ ජනප්‍රිය සහයෝගය විශාල වශයෙන් අඩු වී ඇත.

ආඥාදායකත්වයට එරෙහිව ඔවුන්ව ආරක්ෂා කිරීමට ආන්ඩුව හා මිලිටරිය මත විශ්වාසය තැබිය හැකි බවට ඇලෙන්ඩේ කම්කරුවන්ට නැවත නැවතත් පොරොන්දු වී තිබුණි. ජූනි 29 කැරැල්ලෙන් පසුව, කුමන්ත්‍රණය නැවැත්වූයේ හමුදාව බව ඇලෙන්ඩේ පෙන්වා දුන්නේය. එහෙත් එහි යථාර්ථය වූ මිලිටරිය මගින් (ආන්ඩුව) පෙරලා දැමීමේ දැවැන්ත අනතුර එම සිදුවීම්වලින් පෙන්නුම් කරුණි.

සැප්තැම්බර් මාසයේදී ඔගස්ටෝ පිනෝචේ සිය සාර්ථක කුමන්ත්‍රණය මෙහෙයවන තෙක් සූපර් අත්අඩංගුවේ පසුවිය. ඔහු නිදහස් කර හමුදා ආන්ඩුවේ නායකත්වයට ගෙන එන ලදී.

මුලික කුමන්ත්‍රණ ප්‍රයත්නය අසාර්ථක වුවද, ඇලෙන්ඩේගේ සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයේ දේශපාලන ප්‍රතිචාරය සහ ස්ටැලින්වාදය හා සන්ධාන ගත වූ ” ජනතා එකමුතුවේ ” දේශපාලන ප්‍රතිචාරය, වඩාත් අධිෂ්ඨානශීලී සහ වඩා හොඳින් සංවිධානාත්මක වූ උත්සාහයක් සඳහා සූදානම් වීමට මිලිටරියට ඉඩ දුන්නේය. කම්හල් වාඩිලාගැනීම් හා සමාජවාදී විප්ලවයේ තර්ජනය මතුකරමින් සිටි කම්කරු සභා මුලුමනින්ම “ජනතා එකමුතුව” විසින් නිරායුධ කර තිබුණි.

වසර 75කට පෙර: බ්‍රිතාන්‍ය ලේබර් ආන්ඩුව ලන්ඩන් තටාක වර්ජනයට පහර දෙයි

1948 ජූනි 28 දින, අගමැති ක්ලෙමන්ට් ඇට්ලිගේ බ්‍රිතාන්‍ය කම්කරු රජය දෙසතියකට පමණ පෙර ආරම්භ වූ ලන්ඩන් නැව් තටාකයේ සේවකයින්ගේ වැඩ වර්ජනයක් සම්බන්ධයෙන් ජාතික හදිසි තත්වයක් ප්‍රකාශයට පත් කළේය. එම ප්‍රකාශය, ඵලදායි ලෙස, වැඩ නැවැත්වීම නීති විරෝධී කරන ලද අතර එමඟින් වර්ජකයන්ට එරෙහිව මිලිටරිය සහ අනෙකුත් රාජ්‍ය හමුදා යෙදවීමේ විභවය  සම්පාදනය කෙරුණි. එය වැඩවර්ජන ව්‍යපාරය පැතිරීම වැළැක්වීම අරමුණු කර ගෙන තිබුණි.

සින්ක් ඔක්සයිඩ් හැසිරවීම සඳහා හිමිවන විශේෂ ප්‍රසාද දීමනාව ඉල්ලා සිටි කම්කරුවන් ගනනාවකගේ වැඩ තහනම් කිරීමෙන් පසු ලන්ඩනයේ දී වැඩවර්ජනය ආරම්භ විය. පශ්චාත් යුධ කම්කරු රෙගුලාසි යටතේ, අනතුරුදායක හා අපිරිසිදු භාණ්ඩ සංචලනය කිරීම සඳහා කම්කරුවන්ට විවිධ අමතර ගෙවීම් කිරීම සිදු විය. කෙසේ වෙතත්, මේවා බොහෝ විට කප්පාදු කර හෝ කිසිසේත් ගෙවා නොතිබුණි.

Attlee
ක්ලෙමන්ට් ඇට්ලී [ඡායාරූපය: යූසුෆ් කාර්ෂ්]

අසාධාරණ ලෙස දණ්ඩනයට ගොදුරු කිරීම් පුලුල් අතෘප්තියට ප්‍රේරකයක් විය. කම්කරු රජයේ, ජාතික නැව් තටාක කම්කරු යෝජනා ක්‍රමයට, වරායවල අනියම් ශ්‍රමය යොදා ගැනීම වැනි ඇතැම් අතිරික්තයන් සීමා කර තිබුණි. එහෙත් ස්ථාවර වැටුප් ක්‍රමයක් ස්ථාපිත කිරීමේදී එය සමහර කම්කරුවන්ගේ මිලදී ගැනීමේ ශක්තිය ඛාදනය කර තිබුණි. එහි පරමාර්ථය වූයේ, අනිවාර්ය අතිකාල වැනි දේ කිරීමට කම්කරුවන්ට බලකෙරෙන, ඉහළින් නියාමනය කරන ලද කම්කරු පද්ධතියක් ස්ථාපිත කිරීමයි.

ප්‍රවාහන සහ සාමාන්‍ය සේවක සංගමය කම්කරු ආන්ඩුව සමග හවුල්කාරිත්වයෙන් මෙම යෝජනා ක්‍රමය බලාත්මක කරන ලදී.  1948 ජූනි වැඩ නතර කිරීම ඇතුළුව ඵලදායි ලෙස එම කාලපරිච්ඡේදයේ  වැඩවර්ජන වයිල්ඩ් කැට් (wildcat) ඒවාවූ අතර, වැඩ බිම්වල සහ වෙනත් ක්‍රියාකාරී කමිටු බොහෝ  වැඩ වර්ජන වල නායකත්වය ගෙන තිබුණි.

බ්‍රිතාන්‍ය පාලක ප‍්‍රභූව නැගී එන ව්‍යාපාරයට බියෙන් හා දැඩි සතුරුකමකින් ප‍්‍රතිචාර දැක්වීය. මැන්චෙස්ටර් ගාඩියන් අදහස් දක්වමින්: “වැඩවර්ජනය ව්‍යාප්ත වී ඇති ආකාරය අනුව එය පැහැදිලිය – සතියක් ඇතුළත, ඔවුන්ගේ වෘත්තීය සමිති නිලධාරීන්ගේ සෑම අධෛර්යමත්කම හමුවේ, පිටතට ගිය සංඛ්‍යාව 1,500 සිට 15,000 දක්වා වර්ධනය වී තිබේ – යෝජනා ක්‍රමයේ සමහර කොටස් ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය සම්බන්ධයෙන් තරමක් පුලුල්ව පැතිරුනු අතෘප්තිය පවතී.” 

ටයිම්ස් මෙම වැඩ නැවැත්වීම “විදේශ බලවේගයක ප්‍රහාරයේ තර්ජනය තරම්ම අධිෂ්ඨානශීලීව ප්‍රතිරෝධය දැක්විය යුතු අභියෝගයක්” ලෙස නම් කලේය.

ගුවන්විදුලි ඇමතුමක් දී ,  ඇට්ලී වැඩ වර්ජනය මුලුමනින්ම නීත්‍යානුකූල නොවන ලෙස හංවඩු ගසමින් මෙසේ ප්‍රකාශ කළේය: “මෙය ධනපතියන්ට හෝ හාම්පුතුන්ට එරෙහි වර්ජනයක් නොවේ. එය ඔබේ සහකරුවන්ට එරෙහි වර්ජනයකි; ගෘහණියට එරෙහිව වර්ජනයකි; ප්‍රමාණවත් තරම් දුෂ්කරතා ඇති සාමාන්‍ය ජනතාවට එරෙහිව වර්ජනයකි.” ඔහුගේ හදිසි ප්‍රකාශය සමඟ නැව් තටාකවල වැඩ සඳහා භට පිරිස් යෙදවීමත් සිදු විය. වෘත්තීය සමිති මුසාවාදයේ සහ ලේබර් ආන්ඩුවේ ආක්‍රමණශීලී ප්‍රහාරවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, වැඩ නැවතුම ජූලි මස මුලදී අවසන් විය.  

දෙවන ලෝක සංග්‍රාමය අවසානයේ ටෝරිවරුන් බලයෙන් පහ කළ කම්කරු පක්ෂයට සහය දැක්වීමේ රැල්ලක් මත ඇට්ලීගේ ආන්ඩුව තේරී පත් විය. ලේබර් ආණ්ඩුව ජාතික සෞඛ්‍ය සේවය නිර්මානය කිරීම වැනි සීමිත ප්‍රතිසංස්කරන ස්ථාපිත කල අතර, මේවා ක්‍රියාත්මක වූයේ කම්කරු පන්තියේ පීඩනය යටතේ ය. එපමනක් නොව, පන්ති ප්‍රතිවිරෝධතා මැඩපැවැත්වීම සහ යුද්ධයෙන් පසු ධනේශ්වර බ්‍රිතාන්‍යයේ පුනර්ජීවනය සඳහා පදනම දැමීම ඔවුන්ගේ ඉලක්කය විය. කම්කරු පන්තියේ ප්‍රධාන අරගල සියල්ලටම නැවත නැවතත් සතුරු ප්‍රහාර එල්ල කිරීමෙන් ලේබර් ආන්ඩුවේ පන්ති ස්වභාවය නිදර්ශනය විය.

වසර 100 කට පෙර: රුහර් නිම්නයේ දුම්රිය පාලම මත බෝම්බයකින් දස දෙනෙක් මරුට

1923 ජූනි 30 වන දින, ඩුයිස්බර්ග් සිට රයින් හරහා ඩුයිස්බර්ග්-හොච්ෆෙල්ඩ් දුම්රිය පාලම මතින් ගමන් කරමින් තිබූ හමුදා දුම්රියක තිබූ කාල බෝම්බයක් පිපිරීමෙන් බෙල්ජියම් සොල්දාදුවන් අට දෙනෙකු සහ ජර්මානු සිවිල් වැසියන් දෙදෙනෙකු මිය ගියහ. තවත් සොල්දාදුවන් සහ සිවිල් වැසියන් හතළිස් දෙදෙනෙකු තුවාල ලැබූ අතර ඇතැමුන් බරපතල ලෙස තුවාල ලැබූහ. මෙම ප්‍රබල පිපිරීමෙන් එක් මැදිරියක් විනශ වී ද, අනෙක් ඒවාට ධාවන පථයට ද මෙන් දැඩිව හානි වී තිබුණි. මෙම දුම්රිය නිවාඩු ලබා ගත් සෙබළුන් ප්‍රවාහනය කරමින් තිබුණි.

බෝම්බ ප්‍රහාරයට ලක් වූ කලාපය, ජර්මනියේ කාර්මික කේන්ද්‍රස්ථානය වන රූර් නිම්නය, වානේ, ගල් අඟුරු සහ දැව ඇතුළු ජර්මනියේ කාර්මික නිෂ්පාදන වලින් යුද වන්දි ලබා ගැනීම සඳහා ජනවාරි 9 සිට ප්‍රංශ සහ බෙල්ජියම් හමුදා විසින් අල්ලාගෙන තිබුණි.

ජර්මනිය මංමුලා සහගත පාලක පන්තියක් හා අධි උද්ධමනයක් අත්විඳිමින් සිටි අතර, 1920 දී ක්‍රියාකාරී අන්ත දක්ෂිනාංශික කුමන්ත්‍රණයකට මුහුන දුන් රට සැප්තැම්බර් මාසයේදී තවත්  කුමන්ත්‍රණයකට උත්සාහ කර තිබුණි. විශාල කම්කරු පක්ෂ දෙකක් වන සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීන් (එස්පීඩී) සහ කොමියුනිස්ට් පක්ෂය (කේපීඩී) පැවති අතර විප්ලවීය තත්වයක් මතුවෙමින් තිබුණි.

French Dragoons
එසෙන්හි මුර සංචාරයේ යෙදෙන ප්‍රංශ ඩ්‍රැගූන් භටයින් [ඡායාරූපය: Bibliothèque Nationale de France]

ජර්මානු ආන්ඩුව ප්‍රන්ස-බෙල්ජියම් ආක්‍රමණයට එරෙහිව ජනගහනයෙන් “නිෂ්ක්‍රීය ප්‍රතිරෝධයක්” ඉල්ලා සිටි නමුත් අල්ලාගැනීමට එරෙහිව හා දැවැන්ත කාර්මික සමාගම්වල හිමිකරුවන්ට මෙන්ම අන්ත දක්ෂිනාංශික ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියාවලට එරෙහිව ප්‍රදේශයේ කම්කරුවන් විසින් දැවැන්ත වැඩ වර්ජන පැවැත්වුණි. ප්‍රංශ සහ බෙල්ජියම් හමුදා ජර්මානු ආන්ඩුවේ ඉල්ලීම පරිදි උද්ඝෝෂණ බිද දමා සිවිල් වැසියන් විශාල සංඛ්‍යාවක් මරා දමා තිබුණි. 

බෝම්බ ප්‍රහාරයට පළිගැනීමක් වශයෙන්, ප්‍රංශ සහ බෙල්ජියම් හමුදා වහාම ඩුයිස්බර්ග් වෙතින් ප්‍රාණ ඇපකරුවන් අල්ලා ගත් අතර, සියලුම ආපනශාලා, සිනමාහල් සහ කැෆේ වසා දැමූ අතර සියලුම වාහන ගමනාගමනය තහනම් කරන ලදී. වාඩිලා ගැනීමේ හමුදා ජූලි 15 දක්වා ජර්මනියේ සෙසු ප්‍රදේශවලින් මුළු රූර් නිම්නයම මුද්‍රා තැබූහ.

ඉතිහාසයේ මෙම සතිය: ජූනි 26 – ජූලි 2 Read More »

Scroll to Top