economics

Dollar

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ රැස්වීමේදී ඩොලරයේ අර්බුදය සාකච්ඡාවට බඳුන් වේ

නික් බීම්ස් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ ‘Dollar crisis is focus of discussions at IMF meetingයන හිසින් 2025 අප්‍රේල් 30 දින පලවූ නික් බීම්ස් විසින් ලියන ලද ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

එක්සත් ජනපද ඩොලරය කොයිබටද? ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහ ලෝක බැංකුවේ වසන්ත රැස්වීම් සඳහා පසුගිය සතියේ වොෂින්ටනයේ රැස්ව සිටි ගෝලීය මූල්‍ය පද්ධතියේ නායකයින් අතර සාකච්ඡාවට ආධිපත්‍යය දැරූ ප්‍රශ්නය එයයි.

නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් හි කොල්බි ස්මිත්ගේ වාර්තාවක්, පැවැති වාතාවරණයෙන්  කොටසක් අසු කර ගන තිබුනි.

ලිපිය ආරම්භ වූයේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්, නියාමකයින් සහ ආයෝජකයින් සමූහයකට එක්සත් ජනපද භාණ්ඩාගාර ලේකම් ස්කොට් බෙසන්ට් (Scott Bessent) විසින් කරන ලද ප්‍රකාශයන් වෙත අවධානය යොමු කිරීමෙනි. එහිදී ඔහු එක්සත් ජනපදයට “ශක්තිමත් ඩොලරයක්” අවශ්‍ය බවත් ඔවුන්ට ඒවා  සන්තකයේ රදවා ගැනුම අවශ්‍ය වනු ඇති බවත් සහතික කරමින් ඔවුන්ගේ චකිතය සන්සුන් කිරීමට උත්සාහ කළේය.

“ඩොලරය දුර්වල වීම සමග සම්පාත වූ කොටස් මිල ගණන්වල  ප්‍රචණ්ඩකාරී පැද්දීම්” සහ එක්සත් ජනපද ආන්ඩු බැඳුම්කරවලින් ආයෝජකයින් ඉවතට යෑම විසින් “ කුලප්පුව ඇවිල යාමෙන්” පසු “සමනයක්”  ලබා දීම  එහි අරමුන වූ බව ලිපිය කියා සිටියේය. 

Dollar
එක්සත් ජනපද ඩොලර් නෝට්ටු [AP ඡායාරූපය/මාර්ක් ලෙනිහාන්]

“මෙතරම් විශාල ජනකායක් ඉදිරියේ මෙම පණිවිඩය අවධාරණය කිරීම අවශ්‍ය බව බෙසන්ට් මහතා නිගමනය කිරීමේ කාරණයෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ, දින 100 කටත් අඩු කාලයකට පෙර ට්‍රම්ප් මහතා ධවල මන්දිරයට ආපසු පැමිණීමෙන්   පසු තත්වය කෙතරම් අස්ථිර වී ඇත්ද යන්නයි. දැන් විශාල වශයෙන් මතුවන්නේ ඩොලරය සහ අනෙකුත් එක්සත් ජනපද වත්කම් (භාණ්ඩාගාර බිල්පත් බැඳුම්කර ආදිය) කෙරෙහි ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවගේ විශ්වාසය නැති වීමට පටන් ගන්නේ නම් කුමක් සිදුවේද යන්න පිළිබඳ අසහනකාරී  ප්‍රශ්නයි.”

සිටිගෘප් (Citigroup) හි ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥ නේදන් ෂීට්ස් (Nathan Sheets)  ට අනුව: ” (දැන්) මිනිසුන් පෙරටු අවස්ථාබද්ධ සැලසුම්කරණය [Scenario planning- ඉදිරියේ දී විය හැකි විවිධ අවස්ථා සඳහා සැලසුම් කරනය] කරන්නේ,  පෙර කාලයන්හි දී  සිදු නොවිය හැකි යැයි   තීරණය කළ හැකි වූ අවස්ථා හරහා වන අතර, භව්‍යතා සැලසුම්කරණයේ [contingency planning-අනපේක්ෂිත සිදුවීම් සඳහා සැලසුම්කරනය] විලාශයෙන් ඔවුන් ඒවා ඉතා බැරෑරුම් ආකාරයකට සිදු කරති”

වත්මන් කැළඹීම ගෙවී යන අවධියක් බවත්, දේවල් සමථයකට පත් වනු ඇති බවත්, වැඩි හානියක් සිදු වීමට පෙර “සාමාන්‍ය තත්ත්වයට” නැවත පැමිණෙන බවත් විශ්වාස කිරීමට නියාමකයින්, රාජ්‍ය නිලධාරීන් සහ ආයෝජකයින්  කැමතිය.

එහෙත් ඓතිහාසික විග්‍රහයකින් පෙනී යන්නේ ඉදිරි කාලය තුළ වෙළෙඳපොළේ කුමන උස් පහත්වීම් සිදු වුවද මූලික පෙරළියක් සිදුව ඇති බවයි.

ගෝලීය ආර්ථික පර්යාය  ලෙස හඳුන්වන කාල සීමාව අදියර දෙකකට වැටේ: 1945 සිට 1971 දක්වා සහ 1971 සිට අද දක්වා කාලය.

පළමු කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළ, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතිය පදනම් වූයේ, 1944 බ්‍රෙටන් වුඩ්ස් ගිවිසුම මත වන අතර ඒ යටතේ ඩොලරය, අවුන්සයකට ඩොලර් 35 බැගින් වූ රත්‍රන් වල පිටු බලය ඇතිව, ගෝලීය මුදල බවට පත් විය.  1930 ගණන්වල වෙළඳ පද්ධතිය බිඳ වැටී ලෝකය ප්‍රතිවාදී කණ්ඩායම්වලට බෙදී ගිය විට ඇති වූ විනාශකාරිත්වය  අවසන් කිරීම එහි අරමුණ විය.

එම ක්‍රමය 1971 අගෝස්තු 15 වන දින අවසන් වූයේ, ගෙවුම් ශේෂය සහ වෙළඳ හිඟ ශේෂය පුළුල් වීම නිසා එක්සත් ජනපදයට තම වගවීම්වලට ගරු කළ නොහැකි කොන්දේසි යටතේ ජනාධිපති නික්සන් ඩොලරයේ රන් ආධාරය ඉවත් කර ගැනීමත් සමඟ ය. එය, බ්‍රෙටන් වුඩ්ස් ගිවිසුමේ පදනම වන එක්සත් ජනපදයේ ආර්ථික ආධිපත්‍යය සැලකිය යුතු ලෙස දුර්වල වෙමින් පවතින බවට ලකුණක් විය.

ප්‍රධාන මූල්‍ය කැළඹීම් සහ ඉහ වහා ගිය උද්ධමනයෙන් අනතුරුව, ඩොලරය ගෝලීය මුදල් ලෙස දිගටම ක්‍රියාත්මක විය. නමුත් එය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් පදනමක් මත සිදු විය.

තවදුරටත් එය  සැබෑ වටිනාකමේ ප්‍රතිමූර්තිය වන  රත්තරන් විසින් පිටුබලය නොලබන ලදි. එය එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයේ මූල්‍ය බලය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර විශ්වාසය මත රැඳුණු ආඥප්ති (fiat -සැබෑ වත්කම් වල පිටුබලය නැති) මුදල් ඒකකයකි. මෙම පද්ධතිය විශාල බලපෑම් සහිත විය. 

රත්‍රන් සමඟ ඇති බැඳීම මගින් පනවන ලද සීමාවන්ගෙන් නිදහස් වූ ඩොලරය, මූල්‍ය ප්‍රාග්ධනය වෙලඳපොල මෙහෙයුම් හරහා ලාභය අත්කර ගැනීමට උත්සාහ කිරීමත් සමඟ, සෑම වසරකම වර්ධනය වූ දැවැන්ත ජාත්‍යන්තර ණය පද්ධතියක කේන්ද්‍රස්ථානය බවට පත් විය.

බ්‍රෙටන් වුඩ්ස් පද්ධතියේ කොටසක් ලෙස, මුදල් අනුපාත ස්ථාවර වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, එ.ජ. සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය ප්‍රාග්ධනය ගලායාම් සදහා  විශාල සීමා පැනවී තිබුනි. එක්සත් ජනපදය, එක්සත් රාජධානිය සහ අනෙකුත් ප්‍රධාන ආන්ඩු ඔවුන්ගේ පෙර පැවති – ඒවායින් බොහොමයක් 1930 ගනන් දක්වා දිව ගිය – නියාමන පියවර සියල්ලම පාහේ ඉවත් කිරීමත් සමඟ දැන් එවා  මුදා හැරුණි. 

මෙම ක්‍රමය, එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයේ මූල්‍ය බලය කෙරෙහි ඇති විශ්වාසය මත රඳා පැවතුනි. එහි දේශපාලන ව්‍යුහයේ සහ නීතියේ ආධිපත්‍යයේ ස්ථාවරත්වය පිළිබඳ විශ්වාසය, ඊට නොඅඩුවම  වැදගත් විය.

දැන් ඒ සියල්ල ප්‍රශ්නයට බඳුන්ව ඇත. 

නිල මූදල් හා මූල්‍ය ආයතන සංසදයේ එක්සත් ජනපද සභාපති මාර්ක් සෝබල් ටයිම්ස් ට පැවසූ පරිදි : “පද්ධතිය තුල ඩොලරයේ භූමිකාව දෙවියන් විසින් නියම කලා  නොවේ. එය එක්සත් ජනපදයේ ගුනාංග පිළිබිඹු කිරීමකි.”

ඒවාට ඇතුළත් වන්නේ: ලෝකයේ සෙසු රටවල් සමඟ ගනුදෙනු කරන විශාල ආර්ථිකයක්; මූල්‍ය පද්ධතියේ ගැඹුරුම, වඩාත්ම ද්‍රවශීල වෙලඳපොලවල්; විශ්වසනීය මහ බැංකුවක් සහ නීතියේ ආධිපත්‍යය.

මෙම අත්තිවාරම් දෙදරා ගොස් හෝ කැඩී බිඳී යාමේ දියුණු අවධියක පවතී.

ගෝලීයකරණය වූ ආර්ථිකයක තතු තුල, විසකුරු ආර්ථික ජාතිකවාදය මත ට්‍රම්ප් පරිපාලනයේ ප්‍රතිපත්තිය පදනම් ව  ඇති ප්‍රමාණය කොපමණ යත්, චීනය මත සියයට 145ක තීරුබදු ඉහල දැමීමත් සමග එය, එක්සත් ජනපදය සහ ලෝකයේ අංක දෙක ආර්ථිකය අතර පවුරක් බැද ඇත.

ට්‍රම්ප් නිමක් නැතිව පුනරුච්චාරණය කරන පරිදි, සතුරා එක්සත් ජනපදය “සූරාගෙන කන” ලෙස සලකන විට “අවශේෂ ලෝකය සමඟ ගනුදෙනු කිරීම” පිළිබඳ අනාගතය කුමක්ද?

“ගැඹුරුම සහ වඩාත්ම ද්‍රවශීලී වෙලඳපොලවල්” පිළිබඳ තත්ත්වය කුමක්ද? එක්සත් ජනපද බැංකු හා මූල්‍ය ආයතනවල සමපේක්ෂන ක්‍රියාකාරකම් මගින් අවුළුවන ලද 2008 ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුදයේ පටන්ම, දැන් ඩොලර් ට්‍රිලියන 29 ක් වන එක්සත් ජනපද භාණ්ඩාගාර වෙලඳපොලේ ස්ථාවරත්වය, වැඩි වන කනස්සල්ලට හේතු වී ඇත.

COVID වසංගතය ආරම්භ වූ 2020 මාර්තු මාසයේදී, වෙළඳපල ගල් ගැසුනි. ලෝකයේ සුරක්ෂිතම මූල්‍ය වත්කම යැයි කියනු ලබන එක්සත් ජනපද රජයේ නය සඳහා දින කිහිපයක් තිස්සේ ගැනුම්කරුවෝ නොසිටියහ. සම්පූර්ණ කඩා වැටීම වැළැක් වනු ලැබුවේ ඇමරිකානු ෆෙඩරල් රිසව් හි (එක්සත් ජනපදයේ මහා බැංකුව)  ඩොලර් ට්‍රිලියන ගනනක දැවැන්ත මැදිහත්වීමක් තුලින් පමනි.

සෝබෙල් විසින් හඳුනාගත් අවශ්‍ය ස්ථාවරත්වයේ ප්‍රධාන සාධකයක් වන එක්සත් ජනපද මහ බැංකුව වන ෆෙඩරල් රිසව් බැංකුවේ විශ්වසනීයත්වය, එහි සභාපති ජෙරොම් පවල් නෙරපා හැරීමට ට්‍රම්ප් විසින් කරන ලද තර්ජන සමඟ ප්‍රශ්න ගතව ඇත. එමගින් මූල්‍ය පද්ධතිය කඩා වැටෙනු  ඇති බවට අනතුරු ඇඟවීම් ලැබීමෙන් පසු ට්‍රම්ප් එම තර්ජනය ආපසු හරවා ගත් නමුත් හානිය සිදුවී හමාරය.

දැන් මතු කරමින් තිබෙන ප්‍රශ්නය වන්නේ ලබන වසරේ පවල්ගේ ධුර කාලය අවසන් වන විට ට්‍රම්ප් එම තනතුරට පත් කරන්නේ කවුරුන්ද යන්නයි.  ෆෙඩරල් මහ බැංකුවේ ඊනියා “ස්වාධීනත්වය”  – එනම් උද්ධමනය මැඩ පවත්වාගෙන යාම සදහා වන මූල්‍යයේ [මූල්‍ය අධිකාරිත්ව යේ] ඉල්ලීම්වලට ස්ථිරසාරව  අනුගත වීම – ආරක්ෂා කරන්නෙක්ද, නැතහොත් ඕනෑම දිනක ඔහු පවසන දේ කුමක් වුවත් ට්‍රම්ප් පසු පස්සේ ඇදී යන අයෙක් ද?

“නීතියේ ආධිපත්‍යය” සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, එය දිනපතා කුණු කූඩයට දමමින් තිබෙන්නේ, ජනාධිපතිවරයා සහ ඔහුගේ ආධාරකරුවන් තමන් නීතියට ඉහළින් සිටින බව ප්‍රකාශ කරමින්, උසාවි නියෝග නොතකමින්, විනිසුරුවන් අත්අඩංගුවට ගැනීම පවා ආරම්භ කර ඇති හෙයිනි.

ට්‍රම්ප් සිය ආර්ථික යුද්ධය ලෝකයට එරෙහිව මුදා හරින ලද “විමුක්ති දිනයේ” සිට ගත වූ මාසය තුළ පුපුරා ගිය වත්මන් කැලඹීම තුළ, මූල්‍ය කවයන් තුළ වඩාත්ම කනස්සල්ලට හේතු වී ඇත්තේ දිගුකාලීනව ස්ථාපිත වූ ප්‍රවණතාවක් ආපසු හැරීම හේතුවෙනි.

වසර 40කට පමණ පෙර 1987 ඔක්තෝම්බර් කොටස් වෙලඳපොල කඩාවැටීම දක්වා ආපස්සට යන පසුගිය කාලපරිච්ඡේදයේ බොහෝ කුණාටු, ආරක්ෂිත තෝතැන්නක් සොයා එක්සත් ජනපද ඩොලරය සහ ඇමරිකානු මූල්‍ය වත්කම් වෙත ගමන් කිරීම මගින් සංලක්ෂිත විය.

මෙම අවස්ථාවේ දී එසේ නොම විය. ඒ වෙනුවට, එක්සත් ජනපද භාන්ඩාගාර නය විකුණා දැමීමක් සිදුවී ඇති අතර, පලදාවන් (yields) ඉහල යාමට නැතහොත් පොලී අනුපාත ඉහල යාමට තුඩුදී ඇත (පොලී අනුපාත සහ බිල්පත් මිල යන මේ දෙක ප්‍රතිවිරුද්ධ දිශාවට ගමන් කරයි) සහ ජාත්‍යන්තර මුදල් වෙලඳපොලවල ඩොලරය දිගටම පහත වැටී ඇත.

ටැම්පා විශ්වවිද්‍යාලයේ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්ය විවේකානන්ද ජයකුමාර විසින් ද හිල් (The Hill ) හි පළ කළ ලිපියක,  සඳහන් කළ පරිදි “පෙළපොත් දෘෂ්ටිකෝණය” වූයේ [පොතේ හැටියට නම්], එක්සත් ජනපදය විසින් තීරුබදු පැනවීම ඩොලරය ශක්තිමත් කරනු ඇති බව ය.

“එහෙත් යථාර්ථය බෙහෙවින් වෙනස් වී ඇත … ජීවමාන මතකයේ පළමු වතාවට, ඇමරිකානු ඩොලරය යනු, අර්බුදකාරී කාල පරිච්ඡේදවලදී සහ දැඩි අවිනිශ්චිතතාවයේ අවස්ථාවන්හිදී ලොව පුරා ආයෝජකයින් විසින් ස්වයංක්‍රීයව සොයා යන  ‘ආරක්‍ෂාව කරා  පියෑඹීමේ’ මුදල නොවේ.”

ඇත්ත වශයෙන්ම, මූල්‍ය වෙලඳපොලවල අතිමහත් මනෝභාවය “ඇමරිකාව විකුණන්න” [එක්සත් ජනපද ඩොලර්  සහ වත්කම් විකිණීම] යන්නයි.

දිගුකාලීන ඉතිහාසඥයෙකු සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතියේ ශිෂ්‍යයෙකු වන බැරී අයිකන්ග්‍රීන් (Barry Eichengreen) ටයිම්ස් වෙත මෙසේ පැවසීය: “බරපතල තත්වයක් දැන් ඉස් මතුව  තිබේ.”

“ඩොලරයෙන් අවුල් සහගත ලෙස කඩිමුඩියේ ඉවත්ව යෑමක් අර්බුදයක් වනු ඇත. හිටිවනම, 21 වන සියවසේ ගෝලීයකරණය රඳා පවතින ජාත්‍යන්තර ද්‍රවශීලතාවය ලෝකයට නොලැබෙනු ඇත.”

ඩොලරයේ ජාත්‍යන්තර කාර්යභාරය ඉටු කළ හැකි වෙනත් මුදල් වර්ගයක් නොමැත.

BNP Paribas හි ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥ ඉසබෙල් මාටියොස් ඉ ලගො Times වෙත මෙසේ පැවසීය: “විවිධාංගීකරණය” සොයා යෑම යථාර්ථවාදී විය යුතු අතර, “සංචිත වත්කම්, නිර්වචනානුකූලවම, ද්‍රවශීලී විය යුතුය.”

ගැඹුරු සහ ද්‍රවශීල ප්‍රාග්ධන වෙලඳපොලවල් නොමැති සහ එහි මුදල නිදහසේ චලනය නොවන චීනය මෙම නිර්ණායක සපුරාලන්නේ නැත. යුරෝපීය මහ බැංකුව, යුරෝව ප්‍රවර්ධනය කිරීමට කැමති නමුත් යුරෝව රජයන වත්කම් ප්‍රමාණය “එක්සත් ජනපද ප්‍රාග්ධන වෙලඳපොලවල් හා සැසඳීමේදී නොසැලකිය යුතු තරම් වේ.”

නමුත් මෙම නිවැරදි නිරීක්ෂණ සිදු කිරීමෙන් පසු ඇය තවදුරටත් මෙසේ පැවසුවාය: “බහු ධ්‍රැවීය [multipolar] පද්ධතියකට සම්පූර්ණවම [ඵලදායීව] ක්‍රියා කළ හැකිය.”

මෙම ප්‍රකාශය පදනම් වී ඇත්තේ එක්සත් ජනපදයට තවදුරටත් ජාත්‍යන්තර සංචිත මුදලේ භූමිකාව ඉටු කළ නොහැකි නම්, අමතර සංඛ්‍යා [ඩොලරයට අමතරව වෙනත් මුදල්] මගින් ආරක්ෂාව සැලසෙන බවට වන “සාමාන්‍ය බුද්ධිය” මත මිස අන් කිසිවක් මත නොවන බව පෙනේ.

ධනේශ්වර ක්‍රමයේ ප්‍රතිවිරෝධතා සමග පොරබදමින් සිටින විට “සාමාන්‍ය බුද්ධිය” වැදගැම්මකට නැති බව පෙන්නුම් කරමින්, බහු ධ්‍රැව ලෝකයක් පිලිබඳ තක්සේරුව වර්තමාන යථාර්ථය සහ ඉතිහාසය යන දෙකම නොසලකා හරියි.

තම ආර්ථිකයට මුක්කු ගසා ගැනීමට සහ එහි දැවැන්ත යුධ යන්ත්‍රයට මුදල් සපයා ගැනීම පිනිස රාජ්‍යයට දැවැන්ත නය ගොඩ ගසා ගැනීමට හැකි වන බැවින්, ඩොලරයේ ආධිපත්‍යය පවත්වා ගැනීම පැවැත්ම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් ලෙස එක්සත් ජනපදය සලකයි.

මැතිවරණ ප්‍රචාරක ව්‍යාපාරයේදී ට්‍රම්ප් කියා සිටියේ එය [ඩොලරය විස්ථාපනය වීම] යුද්ධයක් පරාජයට සමාන වන බවත්, බලයට පත් වූ දා සිට ඔහු කියා සිටියේ, බ්‍රික්ස් [BRICS] රටවල් සමූහය වෙනත් රටවල් සමඟ විකල්පයක් නිර්මාණය කිරීමට දරන ඕනෑම උත්සාහයක් එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රතිප්‍රහාරයට ලක්වන බවත්ය.

ඉතිහාසයේ පාඩම් ද එලෙසම නොසලකා හරිනු ලැබේ. අතීතයේ බහුධ්‍රැව ලෝකයක් තිබුණි. 1930 ගණන් වලදී රත්‍රන් හැරුණු විට විශ්වීය වශයෙන් පිළිගත් ජාත්‍යන්තර ගෙවීම් ක්‍රමයක් නොතිබූ අතර, 2 වන ලෝක යුද්ධය සඳහා කොන්දේසි නිර්මානය කිරීමේදී සුළුපටු යයි සැලකිය නොහැකි කාර්යභාරයක් ඉටු කළ, ප්‍රතිවාදී කණ්ඩායම් වලට ලෝකය කැඩී ගියේය.

අද දින බහුධ්‍රැවීය ලෝකයක් එම තත්ත්වයන් ඊටත් වඩා පුපුරන සුලු ආකාරයෙන් ප්‍රතිනිෂ්පාදනය කරනු ඇත.

එමෙන්ම අවුන්සයකට ඩොලර් 3500ක් තරම් වාර්තාගත ඉහල මට්ටම් දක්වා ඉහල යමින් පවතින රත්‍රන් වෙත ඕනෑම නැවත හැරී යෑමක්,  ගෝලීය අවපාතයකට තුඩු දෙන්නාවූ, මූල්‍ය වත්කම් සහ එක්සත් ජනපද ඩොලරය මත පදනම් වූ ණය කන්ද කඩා වැටීමක් අදහස් කරයි.

මේ ප්‍රශ්නය මීට පෙරත් මතුව තිබේ. 1971 දී, නික්සන් දැන සිටියා එක්සත් ජනපද ඩොලරය සඳහා රන් පිටුබලය පවත්වා ගත හැකි එකම මාර්ගය ඇමරිකානු සහ ගෝලීය ආර්ථිකය ගැඹුරු අවපාතයකට [Depression] ඇද දැමීම බව. ඔහු මෙය ප්‍රතික්ෂේප කළේ පන්ති අරගලයේ නැඟීම සහ එය විසින් ඇති කල හැකිව තිබූ සමාජ විප්ලවයේ තර්ජනය නිසාය.

වත්මන් අර්බුදය හුදෙක් ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ උමතුවේ ප්‍රතිඵලයක් නොවේ. ඔහු දශක ගනනාවක් තිස්සේ ගොඩනැගුනු ප්‍රවනතා සහ ප්‍රතිවිරෝධතාවන් හි දුෂ්ඨ පුද්ගලාරෝපණය වේ. ඩොලරයේ අර්බුදය සහ ඒ මත රදා පවතින මූල්‍ය පද්ධතියේ අර්බුදය, යුද්ධය, ෆැසිස්ට්වාදය, අවපාතය සහ සමාජ විනාශය විසඳුමක් ලෙස සලකනු ලබන්නේ නම් හැරෙන්නට, විසදීමට මගක් නැති සමස්ත ධනේශ්වර පද්ධතියේ අර්බුදයකි.

ක්ෂිතිජය මත ලඹ දෙන තර්ජනාත්මක කුණාටු වලාකුළක් නොව වර්තමාන යථාර්ථය වන  මෙම ඓතිහාසික බිඳවැටීමට මුහුන දී සිටින ජාත්‍යන්තර කම්කරු පන්තිය, තමන්ගේම ස්වාධීන සමාජවාදී මූලෝපාය සකසා යොදාගෙන ඒ සදහා  සටන් කළ යුතුය. එය මැයි 3 වැනිදා පැවැත්වෙන මැයි දින රැස්වීමේ හරි මැද පවතිනු ඇත.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ රැස්වීමේදී ඩොලරයේ අර්බුදය සාකච්ඡාවට බඳුන් වේ Read More »

ටෘම්ප්

ට්‍රම්ප්ගේ ප්‍රතිවිප්ලවයේ සහ සාපරාධීත්වයේ පළමු දින 100

ජෝසප් කිෂෝර් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2025 අප්‍රේල් 28 දින ‘Trump’s first 100 days of counterrevolution and criminalityයන හිසින් පලවූ ජෝසප් කිෂෝර් විසින් ලියන ලද ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් 2025 අප්‍රේල් 27 වන ඉරිදා වොෂින්ටනයේ ධවල මන්දිරයට පැමිණේ. [AP ඡායාරූපය/මැනුවෙල් බාල්ස් සෙනෙටා]

එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ධුරයක පළමු දින 100 සාම්ප්‍රදායිකව නව පරිපාලනයක න්‍යාය පත්‍රය සහ දිශාව තක්සේරු කිරීම සඳහා මිණුම් ලකුණක් ලෙස සේවය කරයි. මෙම පිළිවෙත ආරම්භ වූයේ 1933 දී මහා අවපාතය මධ්‍යයේ කොංග්‍රසය විශේෂ සැසිවාරයකට කැඳවා නව ගිවිසුමට (New Deal) අඩිතාලම දමමින් ප්‍රධාන පනත් 15 ක් සම්මත කළ ෆ්‍රෑන්ක්ලින් ඩෙලානෝ රූස්වෙල්ට්ගේ පාලනය සමඟිනි.

මෙය ඇමරිකානු ධනවාදය ඉහළ යමින් පැවති කාල පරිච්ඡේදයකි. විප්ලවයේ අනතුරට ප්‍රතිචාර දක්වමින් ඇමරිකානු පාලක පන්තිය, කටුක අභ්‍යන්තර ගැටුම් තිබියදීම, සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කළේය. රූස්වෙල්ට්ගේ පළමු දින 100, ඔහුගේම වචන වලින් කිවහොත්, “නව ගිවිසුමේ (New Deal) රිය සක” ආරම්භ කළේ නම්, ට්‍රම්ප්ගේ පළමු දින 100 ප්‍රති-විප්ලවයේ සහ අපරාධකාරීත්වයේ යාන්ත්‍රණය ක්‍රියාත්මක කර ඇත.

ට්‍රම්ප් ධුරයේ පළමු දිනයේ සිටම, ඔහුගේ ෆැසිස්ට් උපදේශකයින් විසින් සකස් කරන ලද සැලැස්මක් අනුගමනය කරමින් ජනාධිපති ආඥාදායකත්වයක් ස්ථාපිත කිරීමට ක්‍රමානුකූලව කටයුතු කර ඇත. මෙය ආරම්භ වූයේ ජනවාරි 20 වන දින, ඔහු නිදහස් භාෂණයට පහර දෙමින්, උපන් අයිතියේ පුරවැසිභාවය වැනි ව්‍යවස්ථාමය ආරක්ෂාවන් අඩපණ කරමින්, හමුදා සහ විධායක බලතල පුළුල් කරමින් සහ සංක්‍රමණිකයන්ට සහ දේශපාලන විරුද්ධවාදීන්ට එරෙහිව පුළුල් ප්‍රහාරයක් දියත් කරමින් විධායක නියෝග මාලාවකට අත්සන් තැබීමත් සමඟ ය.

ඊළඟ සතිවලදී, ධවල මන්දිරය මෙම න්‍යාය පත්‍රය ක්‍රියාත්මක කිරීමට පියවර ගෙන ඇත: ගාසා තීරයේ ජන සංහාරයට විරුද්ධ වන සිසුන් අත්අඩංගුවට ගැනීම, “පිටදේශ සතුරන් පනත” (Alien Enemies Act) යටතේ සංක්‍රමණිකයන් එල් සැල්වදෝරයේ ගාල් කඳවුරුවලට පිටුවහල් කිරීම, සැලසුම් කළ ඒකාබද්ධ ෆෙඩරල්- ප්‍රාන්ත රාජ්‍ය  සමූහ වටලෑම්  මාලාවක පළමුවැන්න ලෙස අවම වශයෙන් එක්සත් ජනපද පුරවැසි දරුවන් තිදෙනෙකු හොන්ඩුරාස් වෙත පිටුවහල් කිරීම සහ පසුගිය සතියේ ෆ්ලොරිඩාවේ සිය ගණනක් සංක්‍රමණිකයන් රඳවා තබා ගැනීම.

පරිපාලනය විසින් ට්‍රම්ප් “දේශීයයන්” [‘homegrowns’-ස්වදේශීය අපරාධකරුවන්] ලෙස හඳුන්වන ඇමරිකානු පුරවැසියන් සමූහ වශයෙන් පිටුවහල් කරන බවට තර්ජනය කර ඇති අතර, මෑතකදී විනිසුරු හැනා ඩුගන් අත්අඩංගුවට ගැනීමත් සමඟ අධිකරණයට පෙර නොවූ විරූ ප්‍රහාරයක් එල්ල කරමින් සිටී. ඊයේ, ට්‍රම්ප් නීතිපති පැම් බොන්ඩි සහ ස්වදේශ ආරක්ෂක ලේකම් ක්‍රිස්ටි නොයෙම්ට ඊනියා අභයභූමි නගරවලට [sanctuary cities-අනීතික ආගමිකයන් සඳහා සරණ සපයන] එරෙහිව “අවශ්‍ය සියලු නීතිමය පිළියම් සහ බලාත්මක කිරීමේ පියවර” අනුගමනය කරන ලෙස උපදෙස් දෙන නව විධායක නියෝග මාලාවකට අත්සන් තැබූ අතර, ඒ සමඟම ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ මිනීමැරුම් සම්බන්ධයෙන් චෝදනා ලැබූ පොලිස් නිලධාරීන් සඳහා නීතිමය ආරක්ෂාවන් ශක්තිමත් කළේය.

මෑත සතිවලදී, පාලන තන්ත්‍රය විශ්ව විද්‍යාල වෙත අවධානය යොමු කර ඇති අතර, ග්ලීච්ස්චල්ටුන්ග් [Gleichschaltung-අනුකූලතාවයට පත් කිරීමේ]  හෙවත් “පෙළ ගැස්වීමේ” නාසි ක්‍රියාවලියේ ඇමරිකානු අනුවාදයක ආකාරයෙන් විෂයමාලා නැවත ලිවීමට සහ පීඨ විරේක කර දැමීමට උත්සාහ කරයි. බයිඩන් පරිපාලනය විසින් පිහිටු වන ලද පූර්වාදර්ශය මත පදනම්ව – ෆැසිස්ට් ආචාරය දැක්වීම සදහා පෙළඹීම යාන්තමින්  යටපත් කර ගන්නා බොහෝ අය ඇතුලත් -ට්‍රම්ප්ගේ නිලධාරීන්,  “යුදෙව්-විරෝධය” ට එරෙහි සටනක නරුම  ධජය යටතේ මෙම ව්‍යාපාරය මෙහෙයවමින් සිටිති.

මාධ්‍ය අංශ පවා දැන් ට්‍රම්ප්ගේ ක්‍රියාවන්හි දුරදිග යන ඇඟවුම් පිළිගනී.  නීති විශාරදයින් එක්සත් ජනපදය ඒකාධිපතිත්වයේ අද්දර සිටින බවට කරන අනතුරු ඇඟවීම්, සඳුදා නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් පුවත්පත උපුටා දැක්වීය. කොලොම්බියාවේ ඩේවිඩ් පොසන් “අධිකාරීවාදී ව්‍යවස්ථානුකූලවාදය” ගැන කතා කළ අතර, යේල්හි ජැක් බෝල්කින් ව්‍යවස්ථා පද්ධතිය “පිහිතුඩ” මත බව ප්‍රකාශ කළේය. නිව් යෝර්ක් විශ්ව විද්‍යාලයේ බර්ට් නියුබෝන් ට්‍රම්ප් අධිකරණයට එල්ල කළ ප්‍රහාරය, “ඇමරිකානු ව්‍යවස්ථාමය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සදහා  පැවැත්ම පිලිබද තර්ජනයක්” ලෙස හැඳින්වීය.

කුමන සමාජ හා ඓතිහාසික තත්වයන් ට්‍රම්ප් පරිපාලනය බිහි කලේද? ඔහුගේ තේරී පත්වීම පමණක් නොව ඔහු නැවත තේරී පත්වීම පැහැදිලි කළ හැක්කේ කෙසේද? එවැනි ප්‍රශ්න බැරෑරුම් ලෙස පිළිතුරු දීම පසෙකලා අසනු ලැබෙන්නේ ද කලාතුරකිනි – මන්ද ඒවා ට්‍රම්ප්ගේ පෞද්ගලික ගුණාංගවලට නොව ඇමරිකානු ධනවාදයේ ස්වභාවයම හෙලිදරවු කිරීමකට යොමු වන බැවිනි.

මැතිවරණයෙන් පසු දින ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ප්‍රකාශයකින් ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවිය පැහැදිලි කළ පරිදි, ට්‍රම්ප් ධවල මන්දිරයට නැවත පැමිණීම, “එක්සත් ජනපදයේ පවතින සැබෑ සමාජ සබඳතාවලට අනුරූප වන පරිදි ඇමරිකානු දේශපාලන උපරිව්‍යුහයේ ප්‍රචණ්ඩකාරී නැවත පෙළගැස්ම” ප්‍රකාශ කරයි.

ට්‍රම්ප් යනු කතිපයාධිකාරයේ ප්‍රතිමූර්තියයි, එහි කුණුවීමේ පුද්ගලාරෝපණයයි. ඔහු බලයේ සිටින දේශපාලන පාතාලය නියෝජනය කරයි. 

$TRUMP meme (ක්‍රිප්ටො මුදල්) කාසිය වටා ඇති මූල්‍ය මෙහෙයුම් මගින් රජය මෙහෙයවන අයගේ ගති ස්වභාවය හෙළි දරව් වේ. පසුගිය සතියේ, ට්‍රම්ප් සහ ඔහුගේ ගජ මිතුරන් නිවේදනය කළේ ක්‍රිප්ටො මුදල් ඒකකයේ ඉහළම හිමිකරු ජනාධිපතිවරයා සමඟ රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයක් දිනා ගන්නා බවයි. මෙය එහි වෙළඳපල ප්‍රාග්ධනීකරණය ඩොලර් මිලියන 700 කින් ඉහළ දැම්මේය. පැය 48 ක් ගතවත්ම, ට්‍රම්ප් ඇතුළු අභ්‍යන්තරිකයින් (insiders) වෙළඳ ගාස්තු වශයෙන් ඩොලර් 900,000 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සාක්කුවේ ලා ගත්හ.

මෙම මොරගහන මූල්‍ය වංචාව වෝල් වීදිය ලෙස හැඳින්වෙන කාටෙලයේ දෛනික මෙහෙයුම් වලින් වෙනස් වන්නේ ගුනයෙන් නොව, ප්‍රමාණයෙන් පමණි. එක්සත් ජනපදය පාලනය කරනු ලබන්නේ සිතාගත නොහැකි තරම් ධනයක් රැස් කරගත් අපරාධකාරී මූල්‍ය වංශාධිපතිත්වයක් විසිනි. බයිඩන් පරිපාලනයේ අවසාන වසර වන 2024 දී, බිලියනපති පවුල් 19 ක් ඔවුන්ගේ ධනය ඩොලර් ට්‍රිලියන 1 කින් වැඩි කර ගත්හ. සමස්ත දේශපාලන ක්‍රමයම ඔවුන්ගේ මෙවලම ලෙස ක්‍රියා කරයි.

මෙම කතිපයාධිකාරය කම්කරු පන්තියට එරෙහිව දැවැන්ත සමාජ ප්‍රතිවිප්ලවයක් සිදු කරමින් සිටී. එහි පළමු දින 100 තුළ, පරිපාලනය – එලොන් මස්ක් විසින් අධීක්ෂණය කරන ලද “රජයේ කාර්යක්ෂමතා දෙපාර්තමේන්තුව” (DOGE) හරහා – දස දහස් ගණනක් ෆෙඩරල් සේවකයින් සේවයෙන් පහ කර, රාජ්‍ය ආයතන විසුරුවා හැර, ආයතනික හා පාරිසරික රෙගුලාසි කප්පාදු කර, සමාජ ආරක්ෂණ ජාලයේ ඉතිරිව ඇති දේ සඳහා බිලියන සිය ගණනක කප්පාදු සූදානම් කිරීමට පටන් ගෙන තිබේ.

මහජන සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ දී, ට්‍රම්ප් විසින් එන්නත් විරෝධී කුමන්ත්‍රණ න්‍යායාචාර්ය රොබට් එෆ්. කෙනඩි ජූනියර්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් විනාශකාරී ව්‍යාපාරයක් දියත් කර ඇති අතර, ඔහු මහජන සෞඛ්‍ය සේවකයින් 20,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සේවයෙන් පහ කර, එන්නත් කිරීමේ වැඩසටහන් අධෛර්යමත් කර ඇත. මෙය සරම්ප සහ කක්කල් කැස්ස වැනි රෝග නැවත මතු වීමට තුඩු දී  ඇත. අධ්‍යාපනයේ දී, ලින්ඩා මැක්මහොන් පොදු අධ්‍යාපනය විසුරුවා හැරීමට සහ පෞද්ගලීකරණය පැනවීමට දරන උත්සාහයන් අධීක්ෂණය කරමින් මූලික සමාජ අයිතිවාසිකම්වලට පහර දීම ගැඹුරු කරමින්  සිටී. සඳුදා, රට පුරා සිටින සිය ගණනක් පර්යේෂකයින්ට විද්‍යුත් තැපෑලෙන් දැනුම් දුන්නේ 2028 දී නිකුත් කිරීමට නියමිත ඊළඟ ජාතික දේශගුණික තක්සේරුව සකස් කිරීමේ කාර්යයෙන් ඔවුන් “නිදහස් කර” ඇති බවයි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලන ක්‍රම ධනයේ දැවැන්ත සංකේන්ද්‍රණය හෝ මෙම ධනය පවත්වා ගැනීමට අවශ්‍ය ප්‍රතිපත්ති සමඟ නොගැලපේ.

ගෝලීය ආධිපත්‍යය පවත්වා ගැනීම සඳහා ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදය විසින් දියත් කරන ලද නිමක් නැති යුද්ධද ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ස්වරූපයන්ට අනුකූල නොවේ. සීතල යුද්ධයේ අවසානයෙන් පසුව ඇති වූ ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදයේ අසීමිත හා තීව්‍ර වන යුද්ධ, බයිඩන් සහ රුසියාවට එරෙහි යුද්ධය යටතේ, ලෝක යුද්ධයේ ආරම්භක අවධීන් දක්වා සංක්‍රමණය වී ඇත. 

විදේශ ප්‍රතිපත්තිය සහ ට්‍රම්ප්ගේ වෙළඳ යුද්ධ පියවර සම්බන්ධයෙන් රාජ්‍යය තුළ කුමන ගැටුම් පැවතුනත්, ට්‍රම්ප් ඉහත කී පදනම මත ගොඩනඟමින් සිටී. ග්‍රීන්ලන්තය ඈඳා ගැනීම, කැනඩාව අල්ලා ගැනීම සහ පැනමා ඇළ නැවත අත්පත් කර ගැනීම යන ඔහුගේ තර්ජනවල අරමුණ චීනය සමඟ ගැටුමකට සූදානම් වීම සඳහා බටහිර අර්ධගෝලයේ ඇමරිකානු ආධිපත්‍යය සුරක්ෂිත කිරීමයි. දැන් වාර්ගික සුද්ද කිරීමේ සහ මහා සාගතයේ අවසාන අදියරවල පවතින ගාසා සංහාරය ගැඹුරු කිරීම – ඇටකටු සහ සුන්බුන් මත කැසිනෝ ඉදිකිරීමේ ට්‍රම්ප් ගේ ජුගුප්සාජනක සිහිනය ඉටුකර ගත්තත් නැතත් – ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදයේ ම්ලේච්ඡත්වය හෙළි කරයි.

එක්සත් ජනපදයේ අර්බුදය 1930 ගණන්වල සරල පුනරාවර්තනයක් නොවේ. හිට්ලර් මෙන් නොව, ට්‍රම්ප්ට තවමත් මහජන පදනමක් නොමැත. සමස්ත දේශපාලන ක්‍රමය කෙරෙහි පැතිරී ඇති වෛරයෙන් ප්‍රයෝජන ගැනීමට ඔහුට හැකි වී ඇති නමුත් ඔහු තවමත් දැඩි ලෙස අප්‍රසාදයට පත්ව සිටී. ඒ සමගම ඔහු ආන්තික අර්බුදයක ගිලුණු රජයක මුලසුන දරමින් සිටී.

වොෂින්ටන් පෝස්ට්-ඒබීසී මත විමසුමකට අනුව, දින 100 දී, ට්‍රම්ප්ගේ අනුමත ශ්‍රේණිගත කිරීම සියයට 39 ක් පමණක් වන අතර සියයට 55 ක් අප්‍රසාදය පළ කරති. තීරුබදු සහ උද්ධමනය පිළිබඳ බිය මධ්‍යයේ ඔහුගේ ආර්ථික අනුමත ශ්‍රේණිගත කිරීම් සියයට 35 දක්වා පහත වැටී ඇති බව සීඑන්එන් වාර්තා කරයි. ඔහුගේ ජනාධිපති ධුරය “තදින් අනුමත කරන්නේ” සියයට 22 ක් පමණක් වන අතර, එම සංඛ්‍යාව දෙගුණයක් “තදින් ප්‍රතික්ෂේප කරයි.” සංක්‍රමණිකයන්ට එරෙහි ඔහුගේ ප්‍රහාරය ඇතුළුව ට්‍රම්ප්ගේ ප්‍රතිපත්තිවල සියලු අංශ කෙරෙහි වැඩෙන විරෝධයක් පවතී.

ඊටත් වඩා වැදගත් වන්නේ එක්සත් ජනපදය පුරා විශාල නගර සහ කුඩා නගර 1,500 කට අධික සංඛ්‍යාවක මිලියන සංඛ්‍යාත කම්කරුවන් සහ තරුණයින් සම්බන්ධ වූ මහජන විරෝධතා ය. අප්‍රේල් 5, 12, 19 සහ ඉන් ඔබ්බට පැවති විරෝධතා මගින් – ආයතනික මාධ්‍ය විසින් ක්‍රමානුකූලව නොසලකා හරින ලද හෝ වළලනු ලැබූ – විරුද්ධත්වයේ බලගතු යටි ප්‍රවාහයක් හෙළිදරව් කර තිබේ. වාරණය කිරීමට සහ ඒවා යටපත් කිරීමට ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය දරන උත්සාහයන් නොතකා කම්කරුවන් සහ තරුණයින් අරගලයට යොමු වෙමින් සිටිති.

මිලියන ගණනක් දැන් මුහුණ දෙන මූලික ප්‍රශ්නය නම්: කළ යුත්තේ කුමක්ද? යන්නයි.

පසුගිය දින 100 තුළ ට්‍රම්ප් පරිපාලනයේ ක්‍රියාමාර්ග එක්සත් ජනපදය සහ ලොව පුරා වැඩ කරන ජනතාව සහ තරුණයින් ගැඹුරින් කම්පනයට පත් කර ඇත. නමුත් දේශපාලන සංස්ථාපිතයේ කිසිදු කොටසක් ඉදිරි මාවතක් ඉදිරිපත් නොකරයි.

ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය ඒකාධිපතිත්වයට එරෙහි ප්‍රතිරෝධය දක්වන බලවේගයක් නොවේ – එය එහි පහසුකම් සපයන්නා වේ. පසුගිය දින 100 තුළ, ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය ට්‍රම්ප්ගේ රජය පවත්වාගෙන යාම සඳහා ඔහුගේ වියදම් පනත සම්මත කර ඇති අතර ෆැසිස්ට් ප්‍රධානියා සමඟ “එකට වැඩ කිරීමට” ප්‍රතිඥා දී තිබේ. ට්‍රම්ප් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම්වලට එල්ල කරන ප්‍රහාරයට ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාරය දුර්වල ප්‍රකාශවලට සීමා වී ඇති අතර ඔහුගේ න්‍යාය පත්‍රය ක්‍රියාත්මක කිරීම දිගටම කරගෙන යෑමට ඉඩ සලසයි.

ට්‍රම්ප් නැවත තේරී පත්වීමට හැකි වීමම ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට එල්ල කරන අධි චෝදනාවකි. ඔහු බලයට නැවත පැමිණීම එහි බංකොලොත් වාර්තාවේ ප්‍රතිඵලයකි: ඉහළ මධ්‍යම පන්තියේ වරප්‍රසාදිත ස්ථර සඳහා අනන්‍යතා දේශපාලනය මත එහි  රදා  සිටීම; උද්ධමනය යටතේ කම්කරුවන්ගේ දුක් වේදනා කෙරෙහි එහි උදාසීනත්වය; සහ පළමුව යුක්රේනයේ, දැන් ගාසා තීරයේ – නිමක් නැති යුද්ධය සඳහා එහි නොනවත්වා හඹා යාම. ට්‍රම්ප්ට නොඅඩුව ඩිමොක්‍රටික්වරු පාලක කතිපයාධිකාරයට සේවය කරති.

බර්නි සැන්ඩර්ස් සහ ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියා ඔකාසියෝ-කෝර්ටෙස් වැනි පුද්ගලයින් සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, ඔවුහු පීඩන කපාට ලෙස ක්‍රියා කරති. එනම් ඔවුහු ධනේශ්වර පාලනයේ ස්ථාවරත්වය පවත්වා ගැනීමට උත්සාහ කිරීම සඳහා වන උපකරණ වෙති. සති අන්තයේ දී, සැන්ඩර්ස් තමා ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය සමඟ “එකම පිටුවක” සිටින බව නැවත අවධාරණය කරමින් එන්බීසී හි මීට් ද ප්‍රෙස් වෙත “අපි තුන්වන පක්ෂයක් ආරම්භ කිරීමට උත්සාහ නොකරමු” යැයි පැවසීය. ඒ වෙනුවට, ඔහු අවධාරනය කළේ, “අපි ඇමරිකානු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ශක්තිමත් කිරීමට උත්සාහ කරමු” ලෙසයි. ඒ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට “අනාගතය සඳහා දැක්මක නොමැති” බව පිළිබඳව පමණක් විලාප නඟමිනි.

කෙසේ වෙතත්, කම්කරුවන්ට සහ තරුණයින්ට, ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය සහ ධනේශ්වර දේශපාලනයේ සමස්ත රාමුව සමඟ අනුකම්පා විරහිත බිඳීමකින් තොරව “අනාගතයක්” නොමැත. සමාජවාදය සඳහා අරගලයෙන් පිටත අනාගතයක් නොමැත.

මූලික ගැටළුව වන්නේ ඉදිරිදර්ශනයයි. දැවැන්ත සටන් ක්ෂිතිජයේ දිස් වේ: ඒකාධිපතිත්වයට එරෙහිව, යුද්ධයට එරෙහිව සහ සමාජ අසමානතාවයට එරෙහිව. මෙම අරගල ධනේශ්වර පාලක පන්තියේ කිසිදු කන්ඩායමකට යටතට පත් කළ නොහැක. ධනේශ්වර ක්‍රමයම අහෝසි කිරීම අරමුණු කරගත් සමාජවාදී සහ ජාත්‍යන්තරවාදී උපාය මාර්ගයකින් ඒවා සන්නද්ධ කළ යුතුය.

හදිසි කාර්යය වන්නේ මෙම අරගල මෙහෙයවීම සඳහා විප්ලවවාදී නායකත්වයක් ගොඩනැගීමයි. මෙය සමාජවාදී සමානතා පක්ෂයේ සහ හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුවේ කේන්ද්‍රීය අරමුණයි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීමට සහ ෆැසිස්ට්වාදය සහ ඒකාධිපතිත්වය කරා යන ගමනට විරුද්ධ වීම සදහා මහජන කම්කරු පන්ති ව්‍යාපාරයක් ගොඩනැගීමේ සටනට සමාජවාදී සමානතා පක්ෂය පෙරමුණ ගෙන සිටී. ඉදිරි මාවතක් සොයන සියලුම කම්කරුවන්, සිසුන් සහ තරුණයින්ගෙන් අපි ඉල්ලා සිටින්නේ මැයි 3 වන දින අපගේ ජාත්‍යන්තර මැයි දින මාර්ගගත රැලියට සහභාගී වී, අපගේ පක්ෂයට එකතු වී සමාජවාදය සඳහා සටන භාර ගන්නා ලෙසයි.

ට්‍රම්ප්ගේ ප්‍රතිවිප්ලවයේ සහ සාපරාධීත්වයේ පළමු දින 100 Read More »

Dollar

Dollar’s role as global reserve currency under fire

By Nick Beams.

At first, it was just a quiet murmur in relatively isolated sections of the financial press. Today, however, the voices are growing louder: the US dollar could lose its role as the world’s global currency amid the breakdown of all the arrangements and mechanisms of the post-war period under the impact of the US economic war against the world initiated by President Trump.

Dollar
A street money exchanger poses for a photo without showing his face as he counts U.S. dollars at Ferdowsi square, Tehran’s go-to venue for foreign currency exchange, in downtown Tehran, Iran, Saturday, April 5, 2025. [AP Photo/Vahid Salemi]

This week, the Financial Times (FT) ran a major article under the headline “Is the world losing faith in the almighty US dollar?” The answer was that it is.

The concern has been sparked by an unusual development in financial markets. Under “normal” conditions, financial disturbances bring about a rise in the dollar’s value as investors seek a safe haven and move to acquire US Treasury bonds.

But since so-called “liberation day,” when Trump unveiled his “reciprocal tariffs,” there has been a move out of US government debt, and the value of the dollar has fallen. The price of gold, a real store of value, as opposed to debt and credit, continues to reach record highs.

There was a slowing of this movement when Trump announced a 90-day pause on the reciprocal tariffs, which range between 30 and 50 percent for a wide range of countries, to allow for negotiations. But the question remains: What happens after the pause ends?

Whatever the immediate answer, one thing is certain: There will be no return to the status quo ante, with Trump warning that nobody “gets off the hook.” This week, talks took place between the administration and Japan in Washington. The Japanese trade representative returned home empty-handed.

The implications of the new situation were underscored in a comment by a leading FT columnist, Rana Foroohar, entitled “America the Unstable.”

Foroohar began by saying that her “takeaway” from the tariff chaos and fallout was that America, under Trump, has become an “emerging market.”

In previous periods of political and economic stress, US equities and the currency rose because of the “haven status” of the dollar.

“It didn’t seem to matter that all the things that had bolstered American companies from low rates to financial engineering to globalization itself were tapped out. US asset markets seemed impervious to the notion of the dollar-doomsday scenario that would send both the currency and asset prices tumbling. Trump has finally ended America’s exorbitant privilege.”

She concluded by saying that previously she would have ruled out the possibility that America could become the epicenter of an emerging market-style debt crisis, but “not anymore.”

Trump’s measures—the tariff hikes that will slow the economy and proposed tax cuts for corporations—will add trillions of dollars to what is increasingly being characterized as an “unsustainable” debt mountain, currently at $36 trillion and rising.

In a report issued earlier this month, George Saravelos, global head of foreign exchange research at Deutsche Bank, summed up the growing outlook in leading global financial circles.

“Despite President Trump’s reversal on tariffs, the damage to the USD has been done,” he wrote in a report. “The market is reassessing the structural attractiveness of the dollar as the world’s reserve currency and is undergoing a process of de-dollarization.”

However, the crisis is not merely a product of Trump’s actions. It has been long in the making—the outcome of a protracted decline in the economic position of the US.

Trump, as is now openly acknowledged, has taken an axe to the economic, trade, and financial mechanisms set in place after World War II, considering that they have contributed decisively to the weakening of the US.

Of course, Trump, for whom, like Henry Ford, “history is bunk,” never explains why they were put in place and why the US played the leading role in their establishment. It was very much, to invoke the phrase he so often uses in his rampages, due to concerns with “national security.”

The purpose of the post-war measures was to prevent the return to the conditions that had prevailed in the period between the wars, grounded not least on the understanding that this would lead to revolutionary struggles by the working class in the major capitalist countries, including in the US, which had seen enormous eruptions of class battles in the latter years of the 1930s.

The post-war economic order rested on three pillars—the establishment of the US dollar, backed by gold as the international currency, the reduction of tariffs and promotion of free trade to prevent the emergence of the trade and currency wars that had proved so disastrous in the 1930s, and the reconstruction of war-torn Europe under the Marshall Plan. All three were based on the strength and industrial power of the US economy.

Contrary to the claims of various bourgeois economists and not a few self-styled Marxists that the post-war economic capitalism boom which followed had refuted the Marxist analysis of the historically inevitable economic breakdown of the capitalist system, the post-war framework did not overcome its fundamental contradictions—above all, that between the world market and its division into rival nation-states and great powers.

And within the space of 25 years—a short period of time from the standpoint of history—these contradictions emerged. On August 15, 1971, President Nixon, in the face of a growing balance on trade and balance of payments deficit in the US, removed the gold backing from the US dollar—unilaterally abrogating the Bretton Woods Agreement of 1944.

It was a sign that the power of American capitalism, the basis of the post-war order, was starting to markedly weaken.

The scrapping of the Bretton Woods system ushered in a new global financial system. In the 1950s and 1960s, currencies had exchanged at fixed rates. Maintenance of those fixed rates and the prevention of currency wars required that finance and investment flows were subject to tight regulation.

But with the ending of the dollar-gold connection, currencies started to float freely, which meant that capital and financial controls had to be increasingly scrapped. A new international economic order developed based on credit creation and the free flow of money around the world.

The US dollar continued to function as the basis of the international financial system, but it underwent a major transformation. It was now a fiat currency, no longer backed by gold, that is, real value, but solely by the American state. A new global monetary order emerged.

As the FT article noted: “Despite Nixon’s severing the dollar’s link to gold in 1971, the greenback has remained at the center of the monetary universe. In fact, thanks to the dollar’s importance in the expanding and increasingly interconnected global financial system, its importance has only grown. Far from eroding the dollar’s importance, the Nixon shock entrenched it in many ways.”

The freeing of the dollar from the restrictions due to its being tied to gold and the concomitant government regulations aimed at maintaining a fixed exchange system unleashed finance from the constraints imposed on it under the previous regime, opening up vast new avenues for profit accumulation.

Increasingly, above all in the US economy, this gave rise to what has been called financialization, the accumulation of profit via speculative and parasitic methods.

The more these methods developed, the more regulations on finance capital introduced in response to the crisis of the 1930s were scrapped, culminating in the repeal of the last remaining piece of Depression-era legislation, the Glass-Steagall Act, by the Clinton administration in 1999.

In 1991, the liquidation of the Soviet Union by the Stalinist bureaucracy, coupled with the restoration of capitalism in China and the junking of national development policies by the bourgeois national regimes in the former colonies, opened up new profit opportunities through the globalization of production.

Eager to grasp them, the US called for the entry of China into the new world order. The Clinton administration pushed for its admission to the World Trade Organization, which was subsequently ratified by the US under the presidency of George W. Bush.

The US saw the cheaper labor of China as a profit gold mine and that within the new order, China would remain subordinate to it. But the capitalist economy has its own relentless logic, which operates behind the back of imperialist leaders, no matter how powerful.

The Chinese capitalist oligarchy, now confronted with the transformation of the country from a nation of peasants to one with hundreds of millions of workers, as well as an aspiring middle class, recognized it had to move up the value chain.

It could not simply function as the supplier of cheap consumer goods but had to expand production into more sophisticated commodities based on advanced technology if it was to sustain economic growth and maintain what it called “social stability.”

However, this development has posed an existential challenge to US hegemony. This was recognized by the Obama administration in 2011 when it launched its pivot to Asia. His trade representative Michael Froman wrote an article in Foreign Affairs in 2014 recognizing the weakened position of the US and that the global trading system had to be “revitalized” to allow it to play the leading role.

Such efforts, however, came to naught as the balance of trade and payments continued to widen. And the US government debt has continued to escalate at what is acknowledged as an “unsustainable” rate.

The US has only been able to continue on the debt path because of the dollar’s role as the global reserve currency. So long as investors, domestic and international, as well as other governments, kept money flowing into the debt market, the US imperialist state, with its vast military spending, has been able to continue to function.

Back in 2023, CNN and News commentator Fareed Zakaria set out this relationship.

“America’s politicians have gotten used to spending seemingly without any concerns about deficits—public debt has risen almost fivefold from roughly $6.5 trillion 20 years ago to $31.5 trillion today. The Fed has solved a series of financial crashes by massively expanding its balance sheet twelvefold, from around $730 billion 20 years ago to about $8.7 trillion today. All of this only works because of the dollar’s unique status. If that wanes, America will face a reckoning like none before.”

In the face of this crisis the view is being advanced in some circles that whatever the dollar’s travails, it will continue to operate as the world currency.

The FT article on the dollar crisis cites the remarks of Mark Sobel, a former Treasury official and now US chair of OMFIF, a financial think tank.

“The dollar’s dominance will remain in place for the foreseeable future because there are no viable alternatives,” he said. “I question whether Europe can get its act together, and China is not opening its capital account soon. So what’s the alternative? There just isn’t one.”

Sobel’s assertions about the inability of Europe and China to provide as alternative to the dollar are no doubt true.

But his analysis is incomplete because it is based on a faulty logic which ignores the lessons of historical experience. It rests on the assumption that since global trade and finance requires an international currency, the dollar must therefore continue to play that role because there is nothing to replace it.

However, the logic of the present situation is neither that the dollar’s role can continue nor that another national currency will replace it. Rather, it is that the world economy will increasingly fracture into rival trading, financial and currency blocs—a conflict of each against all—as it did between the two world wars with all the disastrous consequences that produced.

For all their irrationality and outright madness there is a logic to Trump’s policies. Every statement and executive order he imposes is justified on the basis of national security—that the present economic order has undermined the military capacity of the United States to fight wars, and this must be rectified at all costs.

The crisis of the dollar therefore signifies that the conditions for a new world war are rapidly developing in which for the US, China—the existential threat to its hegemony—is the chief target.

With tariffs set at 145 percent, and still more hikes to come, and restrictions imposed on the export of high-tech goods to China, the US has imposed a virtual economic blockade against Beijing. How long before that leads to outright military conflict? History suggests sooner rather than later.

The ruling classes in the US and internationally have no solution to the crisis of the capitalist system over which they preside. Everywhere their response to the breakdown is economic warfare, increased military spending and the evisceration of democratic rights through the imposition of fascist and authoritarian regimes.

The international working class is the sole social force which has the capacity to resolve the historic crisis of the capitalist system, exemplified so sharply in the crisis of the dollar, in a progressive manner. But for that power to be actualised it must take up and fight for the perspective of socialist revolution.

This article was originally published in the World Socialist Web Site on 18 April 2025 Here

Dollar’s role as global reserve currency under fire Read More »

Tariff

ට්‍රම්ප්ගේ තීරු බදු ආපසු හැරවීම සහ ධනේශ්වර රාජ්‍යයේ පන්ති ස්වභාවය

පැට්‍රික් මාටින් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2025 අප්‍රේල් 11 දින “ Trump’s tariff pull-back and the class character of the capitalist state” යන හිසින් පල වූ පැට්‍රික් මාරින් විසින් ලියන ලද  ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

Tariff
2025 අප්‍රේල් 7 වන සඳුදා නිව් යෝර්ක් හි නිව් යෝර්ක් කොටස් වෙළඳපොලේ වෙළෙන්දුන් වැඩ කරද්දි ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් රූපවාහිනියේ දිස් වෙයි. [AP Photo/Seth Wenig]

ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් එක්සත් ජනපද ජනාධිපති වන නමුත් ඔහු පාලනය කරන්නේ ධනේශ්වර කතිපයාධිකාරයක් වෙනුවෙන් ය. එය පසුගිය පැය 48 තුළ සිදු වූ සිදුවීම්වලින් උකහා ගත යුතු මූලික දේශපාලන නිගමනයකි.

සිදුවීම්වල මූලික දළ සටහන පැහැදිලිය. ට්‍රම්ප්, ලෝකයේ සෑම රටකටම පාහේ දැඩි තීරුබදු පැනවීමේ ඔහුගේ සැලැස්ම ආරම්භ කළේය, පසුබැසීමක් සිදු නොවන බව ප්‍රකාශ කළේය, කඩා වැටෙන වෙලඳපොලවල් සමච්චලයට ලක් කළේය, දැන් “ආයෝඡනය කිරීමට හොඳ කාලයක්” බව කියා සිටියේය. 

ඒත් ඉන් පැය කිහිපයක් ගත වූ පමනකින්ම ට්‍රම්ප්, මූල්‍ය ව්‍යසනයක් ආසන්න බව වෝල් වීදියේ සම්මුතිය වන්නේ යැයි ඔහු හට සන්නිවේදනය කළ භාණ්ඩාගාර ලේකම් ස්කොට් බෙසන්ට් සහ වාණිජ ලේකම් හොවාර්ඞ් ලූට්නික් යන බිලියනපති උපදේශකයන් දෙදෙනකු සමග සාකච්ඡා කිරීමට පොදි ගැසී ගත්තේය. ඔවුන් කාරණාව බල කර කියා  විට, ට්‍රම්ප් ඔහුගේ ටෲත් (Truth) සමාජ මාධ්‍ය වේදිකාවේ ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරමින්, චීනය සමඟ හැර, ඔහුගේ තීරුබදු යුද්ධය සදහා  දින 90 ක “විරාමයක්” නිවේදනය කළේය.

ට්‍රම්ප් පරිපාලනය, චීනයට එරෙහිව වඩාත් සෘජු ආක්‍රමනකාරීත්වයට පූර්වගාමීව සිදු කරන ආර්ථික යුද්ධය උග්‍ර කරමින් සිටියදී, මෙම ව්‍යතිරේකය (එනම් චීනයට පමණක් එරෙහිව තීරු බදු පැනවීම), තීරනාත්මක වැදගත්කමක් ගනී. කෙසේ වෙතත් අනෙකුත් බොහෝ තීරුබදු තාවකාලිකව ප්‍රමාද කිරීම ට්‍රම්ප්ගේ පැත්තෙන් පැහැදිලි ආපසු හැරීමක් විය.

බ්‍රහස්පතින්දා ෆිනෑන්ෂල් ටයිම්ස් එහි කතුවැකියේ සිරස්තලය ලෙස යෙදූ පරිදි , “ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් වෙලඳපොලවල බලයට නැමෙයි”.

ආපසු හැරවීමට පෙර, කොටස් වෙලඳපොලේ දින දෙකක විකුණුම් තුළින් ඩොලර් ට්‍රිලියන 6කට වඩා විනාශ වූ අතර, Apple සමාගමට පමණක් ඩොලර් බිලියන 600 ක වෙළඳපල වටිනාකමක් (market value) අහිමි විය. ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදනවලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් දකුණු හා නැගෙනහිර ආසියාවේ නිෂ්පාදනය කරන අනෙකුත් තාක්ෂණික සමාගම් ද ඒ හා සමාන පාඩු අත්වින්දාහ. පුලුල් වශයෙන් සංගත ඇමරිකාව තීරුබදු යෙදවීම හෙලාදැක තිබුනද, ට්‍රම්ප් සහ ඔහුගේ ඉහල සහායකයින් ප්‍රකාශ කලේ අර්බුදය පහව යනු ඇති බවත් තීරුබදු පිලිවෙතේ අවසාන ප්‍රතිඵලය ඇමරිකානු ධනවාදය සඳහා ට්‍රම්ප් විසින් ප්‍රකාශ කරන ලද “නව ස්වර්ණමය යුගය” වන බවත්ය.

කොටස් මිල පහත වැටීමටත් වඩා සැලකිය යුතු කරුණක් වූයේ  තීරුබදු ඇත්ත වශයෙන්ම බදාදා උදෑසන බලාත්මක වීමට නියමිතව තබියදී, සඳුදා සහ අඟහරුවාදා බැඳුම්කර වෙලඳපොල තුළට මූල්‍ය භීතිය පැතිරීමයි. ලොව විශාලතම වන  ඩොලර් ට්‍රිලියන 28ක් වූ සහ ලොව පුරා මූල්‍ය ගනුදෙනු සඳහා මිණුම් සලකුණ වූ එක්සත් ජනපද භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වෙලඳපොලට ඇති කල බලපෑම විශේෂයෙන් තීරනාත්මක විය.

ට්‍රම්ප් අඟහරුවාදා බැඳුම්කර වෙලඳපොල වැටීම බලා සිටිමින් , “ඊයේ රාත්‍රියේ මිනිසුන් ටිකක් කලබල වන ආකාරය මම දුටුවෙමි”යි පැවසීය. බදාදා උදෑසන JP Morgan Chase හි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී Jamie Dimon විසින් Fox Business හි Maria Bartiromo හට ලබා දුන් සම්මුඛ සාකච්ඡාව නැරඹූ බව ඔහු පිළිගත්තේය. සම්මුඛ සාකච්ඡාව තුළදී තීරු බදු ඉහළ දැමීම නිසා අවධමනයක් සිදුවීමේ හැකියාව වැඩි බව පවසමින්, “මම සන්සුන්ව බලා සිටිමි, නමුත් එය වඩාත් නරක අතට හැරෙනු හැක” ඩිමොන් අනතුරු ඇඟවීය.

වඩාත් රළු අදහස් දැක්වීම් ද තිබුණි. Fundstrat Global Advisors හි කළමනාකාර හවුල්කරුවෙකු සහ පර්යේෂණ ප්‍රධානියෙකු වන Thomas Lee, ධවල මන්දිරය තාර්කිකව ක්‍රියා නොකිරීම ගැන බොහෝ අරමුදල් කළමණාකරුවන් කනස්සල්ලට පත්ව සිටින බවට – Quartz හි උපුටා දක්වන ලද- සංදේශයක් (memo) බදාදා යවන ලදී. “මෙය දෘෂ්ටිවාදයක් වත් නොවිය හැකි යැයි සමහරු බිය වෙති,” ලී ලිවීය. “ජනාධිපතිතුමාට පිස්සුද කියලා කිහිප දෙනෙක් නිහඬව කල්පනා කළා.”

බැංකු භීතිකාවක් හෝ වෛරස් වසංගතයක් නිසා නොව, හුදෙක් ඒ හෝ මේ ආයෝජනයේ වටිනාකම පමණක් නොව, එක්සත් ජනපද ආන්ඩුවේ ස්ථාවරත්වය සහ ගෝලීය ධනවාදයේ පදනම ලෙස එක්සත් ජනපද ඩොලරයේ භූමිකාව ප්‍රශ්නයට බඳුන් කරන, එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරයාගේ ප්‍රතිපත්තිමය තීරණයක් මගින් ඇති වූ අර්බුදයකට මුහුණ දීමට, මහ බැංකුවට මේ සතියේ පියවර ගැනීමට සිදුවනු ඇතැයි සැලකිය යුතු කනස්සල්ලක් පැවතුනි.

 වොෂින්ටන් පෝස්ට් හි කතුවැකියකින්  අනතුරු ඇඟවූයේ මෙසේය:

සාමාන්යයෙන් භීතිමත් නොසන්සුන් අවස්ථා වලදී, මෙම බැඳුම්කර ආයෝජකයින්  ආකර්ෂණය කර ගනී. මෙවර එසේ කිරීමට ඒවා අසමත් වීමෙන්, එක්සත් ජනපද ආන්ඩුව සිය නය ආපසු ගෙවනු ඇතැයි යන විශ්වාසයේ  පිරිහීම පිලිබිඹු විය.

බිලියනපති Amazon නිර්මාතෘ Jeff Bezos ට අයත් මෙම  පුවත්පත, ( හිටපු බ්‍රිතාන්‍ය) අගමැති Liz Truss විසින් බදු කප්පාදු සහ අධික ණය ගැනීම් ඒකාබද්ධ  වැඩසටහනක් බල කිරීම හරහා 2022 බ්‍රිතාන්‍ය ආන්ඩුව බිඳවැටීමේ “අවවාදාත්මක කතාව” උපුටා දැක්වූයේ ය. මෙය විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදල් බිඳවැටීමේ තර්ජනයට ලක් වූ මූල්‍ය භීතියක් ඇවිල වූ අතර වැඩ පිලිවෙල ඉල්ලා අස්කර ගැනීමට ඇයට බල කෙරුනි. ඉන් සති කිහිපයකිනන් ඇය නිලයෙන් සහමුලින්ම පහ වීම සිදුවුණි.

පසුගිය සතියේ සිදුවීම් ධනේශ්වර රාජ්‍යයේ පන්ති පදනම් පිලිබඳ දැඩි හෙලිදරව්වක් සපයයි. “අනභිභවනීය” ට්‍රම්ප් බැඳුම්කර වෙලඳපොලේ සහ ජේමි ඩිමොන්ගේ බල කිරීම් හමුවේ කඩා බිඳ වැටුනි. වෝල් වීදියට ගමන් පථ නිවැරදි කිරීමක් අවශ්‍ය ව සිටි අතර එයට එය ලැබුණි. ට්‍රිලියන ගනන් වෙලඳපොල පාඩු සහ භාණ්ඩාගාර වෙලඳපොලේ ඇති වූ දෙදරීම් තාවකාලික වුව හදිසි පසුබැස්මක් බල කිරීමට ප්‍රමාණවත් විය.

ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය ට්‍රම්ප්ව හුවා දක්වා ඇත්තේ නවතාලිය නොහැකි දේශපාලන දැවැන්තයෙකු ලෙසය. එය, ඔහුගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන් බිඳ දැමීම, ඔහුගේ වෙලඳ යුද ප්‍රතිපත්ති, ඔහුගේ ෆැසිස්ට්වාදී ප්‍රකාශයන් හමුවේ තමන් අසරණ බැව් අයැද සිටියි. ඇයි? ඔවුන් එකම පන්ති අවශ්‍යතා බෙදා හදා ගන්නා බැවිනි. රිපබ්ලිකානුවන්ට වඩා නොඅඩුව ඩිමොක්‍රටිකයෝ මූල්‍ය කතිපයාධිකාරයට සේවය කරන අතර එහි ධනය සහ ගෝලීය තත්වය ආරක්ෂා කරන ප්‍රතිපත්තිවලට කිසිදු අව්‍යාජ විරුද්ධත්වයක් නොපානු ඇත.

වෝල් වීදියේ බලපෑම සහ අප්‍රේල් 5දා රට පුරා පැතිර ගිය මහජන පෙලපාලි කෙරෙහි දක්වන ලද මුලුමනින්ම නොතකා හැරීම අතර වෙනස මගින් මෙම යථාර්ථය වඩාත් පැහැදිලි විය. ට්‍රම්ප්ගේ ඒකාධිපතිවාදයට, ඔහුගේ යුද ධාවනයට, සංක්‍රමණිකයන්ට, කම්කරුවන්ට සහ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවටම එරෙහි ඔහුගේ ප්‍රහාරවලට එරෙහිව මිලියන ගණනක් පාරට බැස්සාහ. වෙලඳපොලවල චලනයන් නිමක් නැති විවරණ වල විෂය වූ අතර, මහජන විරෝධතා, මාධ්‍ය විසින් සුළු ප්‍රාදේශීය ප්‍රශ්නයක් ලෙස පවා සලකනු ලැබූ අතර, ඒවා කිසි විටෙකත් සිදු නොවූවාක් මෙන් ඉක්මනින් අතුරුදහන් විය.

ට්‍රම්ප් පරිපාලනය එක් මිනිසෙකුගේ පුද්ගලික නිර්මාණයක් නොව, ධනේශ්වර කතිපයාධිකාරයක දේශපාලන මෙවලමකි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන් විනාශ කිරීම හුදෙක් ට්‍රම්ප්ගේ ඒකාධිපති ආවේගයන්ගේ ප්‍රතිඵලයක් නොව, ක්ෂූද්‍ර ප්‍රභූ පැලැන්තියක් විසින් පන්ති පාලනයේ සමාජ යථාර්ථය පිලිබිඹු කිරීම සදහා රාජ්‍යය සවිඥානිකව පිලිසැකසුම් කිරීමකි.

පාලක පන්තිය තුල දරුණු ගැටුම් පවතී – නමුත් ඒවා එහි ආධිපත්‍යය ආරක්ෂා කර ගැනීම සහ නැගෙන සමාජ විරෝධය මැඩපැවැත්වීමේ වඩාත් සුදුසු පිළිවෙත පිලිබඳව කතිපයාධිකාරය ඇතුලත ගැටුම් වේ. ධනේශ්වර රාජ්‍යයේ පන්ති ස්වභාවයෙන් ගැලවී ගත නොහැකි නිගමනයක් ගලා එයි: කම්කරු පන්තිය, පාලක පන්තියේ සියලු කන්ඩායම්වලින් බිඳී එය පෙරලා දැමීමේ සටන දියත් කළ යුතුය.

විප්ලවවාදී මහජන අරගල තුලින් පැන නගින සහ කම්කරු පන්ති බහුතරය නියෝජනාත්මක, සැබෑ සහභාගීත්ව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නව ආකෘති සහ ව්‍යුහයන් කම්කරුවන්ගේ ආන්ඩුවක පදනම ලෙස වර්ධනය කල යුතුය. එනම්, ආර්ථික ජීවිතයේ සමාජවාදී ප්‍රතිසංවිධානය සඳහා පදනම ලෙස එක්සත් ජනපදයේ සහ ලොව පුරා, කම්කරුවන් විසින් කම්කරුවන් සඳහා කම්කරුවන්ගේ ආන්ඩුවකි.

ට්‍රම්ප්ගේ තීරු බදු ආපසු හැරවීම සහ ධනේශ්වර රාජ්‍යයේ පන්ති ස්වභාවය Read More »

Sounding the alarm

ඩේවිඩ් නෝර්ත් “අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය” ලයිප්සිග් පොත් ප්‍රදර්ශනයේදී හඳුන්වා දෙයි: “මනුෂ්‍යත්වය අගාධයට ඇද වැටීමේ අන්තරායට මුහුණ දෙමින් සිටී”

ඩේවිඩ් නෝර්ත් විසිනි.

සෙනසුරාදා ජර්මනියේ ලයිප්සිග් පොත් ප්‍රදර්ශනයේදී, ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවි කර්තෘ මණ්ඩලයේ සභාපති සහ සමාජවාදී සමානතා පක්ෂයේ (එක්සත් ජනපදය) ජාතික සභාපති ඩේවිඩ් නෝර්ත්, ඔහුගේ Sounding the Alarm: Socialism Against War (අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය) කෘතියේ අලුතින් නිකුත් කරන ලද ජර්මානු පරිවර්තනය හඳුන්වා දුන්නේය. 2014 සිට 2024 දක්වා හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුවේ වාර්ෂික ඔන්ලයින් මැයි දින සැමරුම් උළෙලදී ලෝක ධනවාදයේ තීව්‍ර වන අර්බුදය සහ ගෝලීය යුද්ධය සදහා වන තල්ලුව ප්‍රස්ථාරගත කරමින් නෝර්ත් විසින් පවත්වන ලද දශකයක දේශන මෙම වෙළුම එක තැනකට ගෙන එයි.

බර්ලින් සහ ලයිප්සිග් අතර දුම්රිය මාර්ගයේ අනතුරක් හේතුවෙන්, නෝර්ත් සහ යොහැන්නස්  ස්ටර්න්ට පෞද්ගලිකව සහභාගි වීමට නොහැකි විය. නෝර්ත් ගේ පහත සඳහන් ප්‍රකාශයන් මෙන්ම ස්ටර්න්ගේ හැඳින්වීම ද සියලු දෙනාට ඇසීමට කියවන ලදී.

ඉංග්‍රීසි සංස්කරණය මෙහි ඇනවුම් කළ හැක.

***

Sounding the alarm
Sounding the Alarm: Socialism Against War, David North

නැවත වරක් Leipzig Buch Messe ( ලයිප්සිග් පොත් ප්‍රදර්ශනයට)ට සහභාගී වී මගේ නවතම කෘතිය වන Sounding the Alarm: Socialism Against War (අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය) හි ජර්මානු භාෂා සංස්කරණය ඉදිරිපත් කිරීමට ලැබීම ගැන මම ඉතා සතුටු වෙමි. යොහැන්නස් ගේ ඉතා කාරුණික ප්‍රකාශය සඳහා මම ඔහුට ස්තූති කිරීමට කැමතියි. ඔහුගේ ප්‍රශංසාව කෙතරම් ප්‍රබලද වූයේ ද යත්  මගේම  කෘතිය මා විසින්ම ප්‍රශංසා කිරීමේ බර යොහැන්නස් මගේ උර මතින් ඉවත් කළේය.

2014 සහ 2024 අතර මා සාමාජිකයෙකු වන ට්‍රොට්ස්කිවාදී ව්‍යාපාරය විසින් පවත්වනු ලැබූ වාර්ෂික මැයි දින රැස්වීම්වලදී මා විසින් කරන ලද දේශනවල අනාවැකිමය ස්වභාවය ලෙස  ඔහු විසින් හඳුන්වනු ලැබූ දෙය යොහැන්නස්  විසින් අවධාරණය කර ඇත.

මෙය ඉහළ ප්‍රශංසාවකි, නමුත් මගේ කෘතියේ “අනාවැකිමය ස්වභාවය” ගැන සඳහනෙන් ඉස්මතු වූ ගුප්ත ප්‍රභා මණ්ඩලයෙන් ඈත් වීමට මම බැඳී සිටිමි. මම අනාගත වක්තෘවරයෙකු නොවන අතර (අනාගතයේ දැකීමේ සමත්) පළිඟු බෝලයක්ද මා සතුව නැත. මම, ඒ වෙනුවට, ඓතිහාසිකව දැනුවත් දේශපාලන විශ්ලේෂණයේ විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේදයක් සමඟ වැඩ කිරීමේ වාසිය ඇති මාක්ස්වාදියෙකි.

ලිවීමේදී, සිදුවීම් වඩාත් පුළුල් ඓතිහාසික සන්ධර්භයක් තුළ ස්ථානගත කිරීමට, ඒවා සංකීර්ණ ඓතිහාසික වර්ධන ක්‍රියාවලියක අවස්ථා ලෙස පරීක්ෂා කිරීමට, රජයන් සහ දේශපාලනඥයන් ඔවුන්ගේ ප්‍රතිපත්ති සහ ක්‍රියාවන් සඳහා දෙන සාධාරණීකරණයන් කෙරෙහි අඩු අවධානයක් හෝ කිසිදු අවධානයක් පවා නොදැක්වීමට, ඊට විපරීතව ගෝලීය පරිමාණයෙන් ක්‍රියාත්මක වන වෛෂයික ආර්ථික ක්‍රියාවලිය කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට, ආණ්ඩු සේවය කරන පන්ති අවශ්‍යතාවයන් පරීක්ෂා කිරීමට, ගෝලීය වශයෙන් ඒකාබද්ධ ධනේශ්වර පද්ධතියක් තුළ ජාතික රාජ්‍යයන් අතර ගැටුම් උත්සන්න වීමේ ප්‍රතිවිපාක හැකි තරම් පරිස්සම් සහගතව සහ යථානුභූතිකව තක්සේරු කිරීමට සහ අවසාන වශයෙන්, කම්කරු පන්තිය මත ලෝක අර්බුදයේ බලපෑම සහ ධනවාදය පෙරලා දමා සමාජවාදී පදනමක් මත ලෝකය ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට තුඩු දෙන විප්ලවවාදී පන්ති අරගලය පුපුරා යාමේ විභවය තක්සේරු කිරීමට, මම උත්සාහ කරමි.

මගේ පොත පෙන්නුම් කරන පරිදි, සිදුවීම් සඳහා මෙම ප්‍රවේශය ඉතා නිවැරදි දේශපාලන ඇගයීම් සහ අනාවැකි සඳහා පවා හැකියාව ලබාදී ඇත. කෙසේ වෙතත්, මා භාවිතා කිරීමට උත්සාහ කර ඇති මාක්ස්වාදී විධික්‍රමය, සංස්ථාපිත මාධ්‍යවේදීන්ගේ සහ ශාස්ත්‍රාලිකයන්ගේ ක්‍රියාකාරකම්වල ලක්ෂණයන් වන,  අදූරදර්ශී ධාරණාවාදයේ, අනඓතිහාසික තත්කාර්‍යවාදයේ සහ ධනවාදයේ සදාකාලික ස්වභාවය පිළිබඳ ස්වයං-මුළා කරවන විශ්වාසයේ සංකලනයට වඩා, මඟ පෙන්වීමේ සහ පෙර දැකීමේ වඩාත් විශ්වාසදායක මෙවලමක් බව ඔප්පු වී ඇත.

ධනේශ්වර දේශපාලඥයන් සහ මාධ්‍ය අනාවැකි කාරයින් ඉතා අල්ප වශයෙන් පමනක් පෙර-දැක ඇති බව ඉතා පැහැදිලිය. 1989 සහ 1991 අතර කාලපරිච්ඡේදය තුළ, සෝවියට් සංගමය හා නැගෙනහිර යුරෝපයේ ස්ටැලින්වාදී පාලන තන්ත්‍රයන් විසුරුවා හැරිම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සහ සාමයේ නව යුගයක ආරම්භය සනිටුහන් කළ බව ඔවුහු ප්‍රකාශ කළහ. ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදයේ මානුෂීයවාදීන්ගේ ආධිපත්‍යය යටතේ ධනවාදය තමන්ට උදා කල හැකි දේ ලෝකයට පෙන්වනු ලබනු ඇත.

බලාපොරොත්තු වූ පරිදි කිසිවක් සිදු නොවීය. මිලියන ගණනකගේ ජීවිත බිලිගත් නිමක් නැති යුද්ධවලින් පසුගිය වසර 35 කැළැල් වී ඇත. ධනේශ්වර ක්‍රමය අර්බුදවලින් අර්බුදය දක්වා පය පැටලී ගොස් පණ බේරා ගත්තේ, ඩොලර් ට්‍රිලියන ගණනින් දැවැන්ත ඇපදීම් ක්‍රියාවට නැංවීමෙන් පමනි. සමාජ අසමානතාවය ඓතිහාසිකව පෙර නොවූ විරූ මට්ටම් කරා ළඟා වී තිබේ. විනාශකාරී COVID-19 වසංගතය මිලියන ගනනක් ජීවිත බිලිගෙන ඇති අතර, ධනේශ්වර ආන්ඩු විසින් උකහා ගන්නා ලද එකම පාඩම නම්, වසංගතයේ මුල් සති වලදී, සංගත ලාභ අඩු කිරීමට තුඩු දුන් අගුලු දැමීම් සහ මුඛ ආවරණ වැනි අත්‍යවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම පවා වැරැද්දක්  බවය. ජීවිත බේරා ගැනීමට වඩා ලාභ කොටස ආරක්ෂා කිරීම ඉතා වැදගත් ය.

එමෙන්ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඉරණම ගැන කුමක් කිව හැකිද? මින් මාසයකට මඳක් වැඩි කාලයක් තුළ, 2025 මැයි 7 වන දින, තුන්වන රයිකය බිඳවැටීමේ අසූවන සංවත්සරය සමරනු  ලැබේ. නමුත් මෙම සංවත්සරය සම්පාත වන්නේ ලොව පුරා ෆැසිස්ට් ව්‍යාපාරවල ගෝලීය නැගීමත් සමඟ ය. ජර්මනියේ (අන්ත දක්ෂිණාංශික) AfD  වඩාත්ම බලගතු දේශපාලන පක්ෂය ලෙස මතුවෙමින් තිබේ. ෆැසිස්ට්වාදයට පල්ලම් බැසීමේ ක්‍රියාවලිය ඉතාලියේ, ප්‍රංශයේ සහ සත්තකින්ම එක්සත් ජනපදයේ සිදුවෙමින් පවතී.

දෙවන ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සර්ව-ව්‍යාපී බිඳවැටීමේ දේශපාලනිකව අශිෂ්ටතම ප්‍රකාශනය වනවා පමනි. ඇමරිකානු ව්‍යවස්ථාව මියගිය ලේඛනයක් බවට පත්වෙමින් තිබේ. මැඩිසන්, ජෙෆර්සන් සහ ලින්කන්ගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මූලධර්ම, කාල් ෂ්මිට්ගේ සාපරාධී නීති න්‍යායන් මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කෙරෙන ජනාධිපති ආඥාදායකත්වයක් ගොඩ නැගෙමින් තිබේ. එක්සත් ජනපදය දැන් අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ පනත (Bill of Rights) Führer (දුෂ්ඨ ආඥාදායකත්වය) මූලධර්මයට යටත් වන රටකි. මෙමගින් “ව්‍යතිරේක/හදිසි අවස්ථා තත්ත්වයක්”-Ausnahmezustand-ප්‍රකාශ කිරීමට සහ ඔහු තෝරා ගන්නා ඕනෑම කෙනෙකුට සියලු නීතිමය ආරක්ෂාවන් අහිමි කිරීමට ජනාධිපතිට හැකියාව ලබා දේ. 

මීට කලින් 1812 යුද්ධය, පළමු ලෝක යුද්ධය සහ දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයේ දී පමණක් භාවිතා කර ඇති කුප්‍රකට පිටදේශ සතුරන්ගේ පනත (Alien Enemies Act) ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ක්‍රියාවට නංවා ඇති සේම, සිසුන්, ඔවුන්ගේ නිවෙස් තුලින්  හෝ වීදිවලින් අල්ලා ගැනීම සඳහා වංචනික අනීතික කඩතුරාවක් ලෙස අත්තනෝමතික “විධායක නියෝග” නිකුත් කරයි. මෑත අතීතයේ චිලී, ආර්ජන්ටිනා සහ බ්‍රසීල ආඥාදායකත්වයන් සහ නාසි ජර්මනිය පවා සිහිපත් කරන දර්ශන දැන් එක්සත් ජනපදයේ බහුලව දක්නට ලැබේ.  මහමුද් කලිල් (Mahmoud Khalil), රුමේෂා ඔස්ටර්ක් (Rumeysa Ozturk) සහ, ඉතා මෑතක දී, මිනෙසොටා විශ්වවිද්‍යාලයේ නාඳුනන ශිෂ්‍යයෙකු අල්ලාගෙන ප්‍රාන්තයෙන් බැහැර රැඳවුම් මධ්‍යස්ථානයකට ගුවනින් යවා ඇත. “රාත්‍රිය සහ ඝන මීදුම”—Nacht und Nebel—එක්සත් ජනපදයට පැමිණ ඇත. තවත් ධෛර්යසම්පන්න ශිෂ්‍යයෙක් වන, කෝනල් විශ්වවිද්‍යාලයේ මොමොඩු ටාල් (Momodou Taal), එලෙස සලකනු ලැබීමට එරෙහිව උසාවිවල සටන් කරයි. මේ සියලු තරුණයන් අපරාධ කර නැත. පලස්තීනුවන් සමූහ වශයෙන් ඝාතනය කිරීමට සාමකාමීව විරෝධය දැක්වීම සඳහා නිදහස් භාෂණයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිය ඔවුන් විසින් ක්‍රියාත්මක කිරීම ඔවුන්ගේ එකම “වරද” වී ඇත.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ බිඳවැටීමට සමගාමීව, සමූල ජන ඝාතනය යුක්තිසහගත කිරීම සහ නීත්‍යානුකූල කිරීම සමග අත්වැල් බැඳ, මිලිටරිවාදයේ යලි පිබිදීම අපි අත්දකිමින් සිටිමු. යුක්රේනයේ සහ ගාසා තීරයේ යුද්ධ, ලෝකය යලි බෙදීම සඳහා වන නව ගෝලීය යුද්ධයක පළමු වටය පමණක් බව ඔප්පු වෙමින් තිබේ. ලෙනින්, ට්‍රොට්ස්කි සහ අනෙකුත් අධිරාජ්‍යවාදයේ ශ්‍රේෂ්ඨ මාක්ස්වාදී විරුද්ධවාදීන් විසින් ලියන ලද  අධිරාජ්‍යවාදය පිළිබඳ පුරෝගාමී මූලික ලියවිලි (seminal texts) කියවීමට සහ අධ්‍යයනය කිරීමට දැන් කාලයයි.

පළමුවන ලෝක සංග්‍රාමය ආසන්නයේ ෆ්‍රාන්ස් මේරිං (Franz Mehring) අනතුරු ඇඟවූ පරිදි, යුද්ධයේ දෙවිවරු පිපාසිතව ඇත. ට්‍රම්ප්, පැනමා ඇළ සහ ග්‍රීන්ලන්තය අල්ලා ගන්නා බවට තර්ජනය කරන අතර, ඔහුගේ නාසි වීරයන්ගේ ‘සැලසුම් ලේඛනය’ අනුගමනය කරමින්, කැනඩාවේ “ඇන්ෂ්ලස්” (ඈඳා ගැනීම) සඳහා ඔහුගේ සැලසුම් ගැන විවෘතව පුරසාරම් දොඩයි.

ජර්මනිය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල,  1914 සහ 1939 ට පූර්වයෙන් කල දෑ සිහිගන්වමින් එය දැන් තවත් විනාශකාරී අවි තරඟයක යෙදී සිටින්නේ, නැවත වරක් තමන්ටත් වාසිදායක බල වැයික්කියක් සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහාය. නව “නැගෙනහිර වෙත ධාවනයක්” සූදානම් කරමින් පවතී. එය නතර නොකළහොත්, එය විල්හෙල්ම් II සහ ඇඩොල්ෆ් හිට්ලර් යටතේ මීට පෙර දැරූ උත්සාහයන්ටත් වඩා විශාල ව්‍යසනයකට තුඩු දෙනු ඇත.

මගේ පොත, මාතෘකාවේ පැහැදිලිව දක්වා ඇති පරිදි, අනතුරු ඇඟවීමට උත්සාහ කිරීමකි. මනුෂ්‍යත්වය අදුරු අගාධයට පලල්ලම් බැසීමේ අනතුරට මුහුණ දෙමින් සිටී. මෙම අර්බුදයෙන් මිදීමට ඇති එකම මාර්ගය ධනේශ්වර ක්‍රමය අවසන් කිරීම පමණි. රෝසා ලක්සම්බර්ග් විසින් ඉදිරිපත් කළ ලෙස, විකල්පය වන “සමාජවාදය හෝ ම්ලේච්ඡත්වය”ට අද අප සියල්ලන්ම මුහුණ දෙමින් සිටි. අනතුරු ඇඟවීම හඬ නංවා ඇත. අපි දැන්  එයට ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතුයි.

අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය  Mehring Books වෙතින් මිලදී ගන්න.

ඩේවිඩ් නෝර්ත් “අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය” ලයිප්සිග් පොත් ප්‍රදර්ශනයේදී හඳුන්වා දෙයි: “මනුෂ්‍යත්වය අගාධයට ඇද වැටීමේ අන්තරායට මුහුණ දෙමින් සිටී” Read More »

billionaires

බිලියනපතියන්ගේ ධනය ඩොලර් ට්‍රිලියන 2 කින් පිම්මේ ඉහළ යද්දී, “රදල කතිපයාධිකාරය” විසින් ලෝකය පාලනය කරන බව ඔක්ස්ෆැම් පවසයි

ආන්ඩ්‍රේ ඩේමන් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2025 ජනවාරි 20 දින “Oxfam says world ruled by “aristocratic oligarchy,” as billionaire wealth surges by $2 trillion” යන හිසින් පල වූ ආන්ඩ්‍රේ ඩේමන් විසින් ලියන ලද  ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. පරිවර්තනය සුනිල් ප්‍රනාන්දු විසිනි.

billionaires
මාක් සකබර්ග්, ජෙෆ් බෙසොස්, සුන්දර් පිචෙයි සහ එලොන් මස්ක් ඇතුළු අමුත්තන්, 2025 ජනවාරි 20, සඳුදා, වොෂින්ටන් හි එක්සත් ජනපද කැපිටල් ගොඩනැගිල්ලේ රොටන්ඩා හි 60 වැනි ජනාධිපති පදවි ප්‍රාප්තිය සදහා පැමිණ. (AP Photo/Julia Demaree Nikhinson, Pool)

සඳුදා, ඔක්ස්ෆැම් දරිද්‍රතාවයට එරෙහි පුණ්‍යායතනයෙහි වාර්ෂික වාර්තාවට අනුව, 2024 දී ලෝකයේ බිලියනපතියන්ගේ ධනය ඩොලර් ට්‍රිලියන 2කට ඉක්මවා වැඩි වීය. ගෝලීය සමාජය තුල වැඩි වැඩියෙන් ආධිපත්‍යය දරන්නේ “රදල කතිපයාධිකාරයක්” විසින් බව ඔක්ස්ෆෑම් අනතුරු ඇඟවීය.

ලෝක බිලියනපතියන්ගේ ධනය 2024 දී ඩොලර් ට්‍රිලියන 13 සිට ඩොලර් ට්‍රිලියන 15 දක්වා වර්ධනය වූ බව පුණ්‍යායතනය වාර්තා කළේය; එය 2023 ට වඩා තුන් ගුණයක වේගවත් බවකි.

2024 දී ධනවත්ම පුද්ගලයන් 10 දෙනාගේම ධනය සාමාන්‍යයෙන් දිනකට ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 100කින් පමණ වර්ධනය විය.

බිලියනපතියන් සංඛ්‍යාව 204 කින් 2,769 දක්වා වර්ධනය විය. සාමූහිකව, ඔවුන්ගේ ධනය සෑම දිනකම ඩොලර් බිලියන 5.7 කින් පමණ වර්ධනය වූ අතර සාමාන්‍යයෙන් සතියකට නව බිලියනපතියන් හතර දෙනෙකු බිහි විය.

දශකය අවසන් වන විට ලෝකයේ ට්‍රිලියනපතියන්  එක් අයෙකු පමණක් සිටිනු ඇති බවට වූ එහි පසුගිය වසරේ ඇස්තමේන්තුව සමඟ සංසන්දනාත්මකව, මෙ වසරේ ඔක්ස්ෆැම් සිය වාර්තාවේ පුරෝකථනය කළේ , ඒ වන විට  ට්‍රිලියනපතියන් පස් දෙනෙකු සිටිනු ඇති බවයි.

“අපගේ ගෝලීය ආර්ථිකය වරප්‍රසාද ලත් සුළු පිරිසක් විසින් ග්‍රහණය කර ගැනීම, අතීතයේදී අපට සිතා ගැනීමටවත්  නොහැකි තරම් ඉහළ මට්ටමකට පැමිණ තිබේ” යැයි ඔක්ස්ෆෑම් ජාත්‍යන්තර විධායක අධ්‍යක්ෂ අමිතාබ් බෙහාර් පැවසීය. “බිලියනපතියන් බිහිවීම නැවැත්වීමට අපොහොසත් වීම මගින් දැන් ‘නුදුරේ-ට්‍රිලියනපතියන් වීමට සිටින්නන්’ බිහි කරමින් තිබේ. බිලියනපතියන්ගේ ධනය සමුච්චය වීමේ වේගය තුන් ගුණයකින් වේගවත් වී ඇතිවා පමණක් නොව ඔවුන්ගේ බලය ද එලෙසම වේගවත් වී ඇත,” ඔහු පැවසීය.

ලොව ධනවත්ම පුද්ගලයන් වන්නේ- ටෙස්ලා සහ ස්පේස් X නිර්මාතෘ එලොන් මස්ක්, ශුද්ධ වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 449; ඇමේසන් ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී ජෙෆ් බෙසොස්, ශුද්ධ වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 245; සහ ෆේස්බුක් ප්‍රධාන විධායක මාර්ක් සකර්බර්ග්, ශුද්ධ වත්කම ඩොලර් බිලියන 217 .

ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ පදවි ප්‍රාප්තිය තුළ කැපී පෙනෙන ලෙස දක්නට ලැබුණේ මස්ක්, බෙසොස්, සකර්බර්ග්, ප්‍රංශයේ බ’නාඩ් ආනොල් සහ ගූගල් සම-නිර්මාතෘ සර්ජි බ්‍රින් ඇතුළු ලොව ධනවත්ම පුද්ගලයින් 10 දෙනාගෙන් පස් දෙනෙකුගේම පැමිණීමයි.

“ට්‍රම්ප් සහ මස්ක් ගැන සඳහන් කරමින් බෙහාර් පැවසුවේ, “මේ මොහොතේ ඔබ දකින්නේ (ලොව) ධනවත්ම පුද්ගලයාගේ සහාය ඇතිව බිලියනපති  ජනාධිපතිවරයෙකු අද දිවුරුම් දීමයි. එබැවින් මෙය බොහෝ දුරට ගෝලීය කතිපයාධිකාරීන්ගේ ඔටුන්නෙහි මාණික්‍යයයි.”

“මේ එක් නිශ්චිත පුද්ගලයෙකු ගැන නොවේ,” ඔහු තවදුරටත් පැවසීය. “එය, අවසානයේ ඔවුන්ට වඩ වඩාත් ලාභ  ලබා දෙන හා  දැන් බොහෝ දුරට බිලියනපතියන්ට ආර්ථික හා  සමාජ ප්‍රතිපත්ති හැඩගස්වා ගැනීමට හැකි වන පරිදි, අප විසින් නිර්මාණය කර ඇති ආර්ථික ක්‍රමය යි.”

මූල්‍ය ප්‍රභූවේ දැවැන්ත ධනවත්වීම සිදු වෙන්නේ මනුෂ්‍ය වර්ගයාගේ අතිමහත් බහුතරයකගේ ජීවන වියදම් අර්බුදයක් මධ්‍යයේ ය. සමාජයේ ධනවත්ම සියයට 1 සියලු ධනයෙන් සියයට 45කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් හිමිකර ගන්නා අතර, මනුෂ්‍ය වර්ගයාගෙන් සියයට 44ක් (පරිවර්තක සටහන- මෙය 67% ලෙස නිවැරදි විය යුතුය) ලෝක බැංකුවේ දිනකට ඩොලර් 6.85 දරිද්‍රතා රේඛාවට පහළින් ජීවත් වෙති.

ඔක්ස්ෆෑම් වාර්තාව “රදල කතිපයාධිකාරයක්” ලෙස හඳුන්වන දෙයෙහි වඩ වඩාත් මුල් බැසගත් ස්වභාවය ද පෙන්වා දෙයි. වාර්තාවේ සඳහන් වන්නේ, “ ආන්තික (අතිමහත්) ධනය යනු ආන්තික (අතිමහත්) දක්ෂතා වල විපාකයක් යන අදහස අපගේ මාධ්‍ය සහ ජනප්‍රිය සංස්කෘතිය තුළ පැතිරී ඇති අතර දැඩි ලෙස ශක්තිමත් කර ඇත. නමුත් මෙම සංජානනය (අදහස) යථාර්ථය තුල  මුල් බැස ගන නැත. ”

එය තවදුරටත් මෙසේ පැවසීය: “2023 දී – පළමු වතාවට – ව්‍යවසායකත්වයට වඩා උරුමය හරහා තවත් නව බිලියනපතියන් ධනවත් විය. ලෝකයේ අවුරුදු 30 ට අඩු සියලුම බිලියනපතියන් ඔවුන්ගේ ධනය උරුමයෙන් අත් කර ගත්තේ විය.

මෙම මූල්‍ය කතිපයාධිකාරීන්ගේ ධනය ඇත්ත වශයෙන්ම “සිතා ගත නොහැකි”  බව පැහැදිලි කරන සංඛ්‍යාලේඛන වාර්තාවට ඇතුළත් වේ. එහි සඳහන් වූයේ, “මීට වසර 315,000 කට පෙර පළමු මානවයාගේ සිට ඔබ දිනපතා ඇමෙරිකානු ඩොලර් 1,000ක් ඉතිරි කළත්, ධනවත්ම බිලියනපතියන් දස දෙනාගෙන් කෙනෙකු තරම් ඔබට මුදලක්  එකතු නොවනු ඇත.”

එය තවදුරටත්, “ධනවත්ම බිලියනපතියන් 10 දෙනාගෙන් ඕනෑම කෙනෙකුගේ ධනයෙන් සියයට 99ක් අහිමි වුවත්, ඒත් තව දුරටත් ඔහු බිලියනපතියෙක්ම වනු ඇත.”

 වාර්තාව, සමාජ අසමානතාවයේ වර්ධනයට කර්මාන්ත වල වැඩිවන ඒකාධිකාරීකරණය සම්බන්ධ කරයි . “ඒකාධිකාරයන් කර්මාන්ත මත ඔවුන්ගේ ග්‍රහණය දැඩි කරන විට, බිලියනපතියන් ඔවුන්ගේ ධනය පෙර නොවූ විරූ මට්ටම්වලට අහස උසට නඟිනු අත්දකිමින්  සිටිති. ඒකාධිකාරී බලය ලොව පුරා ආන්තික (අති මහත්) ධනය හා අසමානතාවය උත්සන්න කරයි. ඒකාධිකාරී සංගතවලට වෙලඳපොල පාලනය කිරීමටත්, අනෙකුත් සමාගම් සහ කම්කරුවන් සමඟ ගනුදෙනු කිරීමේ (හුවමාරුවේ) නීති රීති සහ කොන්දේසි සැකසීමටත්, ව්‍යාපාර කටයුතු වලට හානි නොකර ගනිමින්  ඉහල මිල ගණන් නියම කිරීමටත් හැකිය.

උදාහරණයක් ලෙස, වාර්තාව සඳහන් කළේ “ඇමසන්, [ලෝකයේ දෙවන ධනවත්ම පුද්ගලයා වන බෙසොස් සතු] ජර්මනිය, ප්‍රංශය, එක්සත් රාජධානිය සහ ස්පාඤ්ඤය යන රටවල අන්තර්ජාල මිලදී ගැනීම්වලින් සියයට 70ක් හෝ ඊට වැඩි ප්‍රමාණයක් හිමි කර ගන ඇති බවයි.”

සති අන්තයේ ධූරයෙන් ඉවත්ව යාමෙන් පසු කළ කතාවක දී, එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ජෝ බයිඩන්, “අතිශයින් ධනයෙන්, බලයෙන් සහ බලපෑමෙන් යුත් කතිපයාධිකාරයක් ඇමරිකාව තුල හැඩගැසෙමින් පවතින බවට “අනතුරු ඇඟවීය.

එසේ වෙතත්, ඔක්ස්ෆෑම් වාර්තාව පැහැදිලි කරන්නේ, මෙම කතිපයාධිකාරය හුදෙක් “හැඩගැසෙමින් පවතින බව” පමණක් නොව, එය බයිඩන් පරිපාලනය යටතේ එහි ධනය හා බලය විශාල ලෙස වර්ධනය කර ගෙන ඇති බවයි. COVID-19 වසංගතයේ උච්චතම අවස්ථාවේදී බයිඩන් බලයට පත් වූ අතර, ඔහුගේ පරිපාලනයේ කේන්ද්‍රීය ගෘහස්ථ අවධානය වූයේ, වෝල් වීදියට ඇප දීම සහ ප්‍රධාන සංගත සඳහා පිරිවැය අඩු කිරීමේ අරමුන ඇතිව, ආසාදනවල මර්මස්ථාන වූ සේවා ස්ථාන වෙත කම්කරුවන් ආපසු ගෙන යාමයි. එහි ප්‍රතිපත්තිවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජාතික ආදායමේ කම්කරුවන්ගේ කොටස දශක ගනනාවක් තුල පහලම මට්ටමට වැටුනි.

මෙම මූල්‍ය කතිපයාධිකාරය දේශපාලන පක්ෂ දෙක මත ඇති  තම පාලනය, තමන්ගේ ධනය හා බලය ව්‍යාප්ත කිරීමට යොදා ගන්නේ ඔවුන්ගේ ධනයේ පදනම වන සූරා කැවෙන කම්කරු පන්තියේ වියදමෙනි. ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවිය පැහැදිලි කර ඇති පරිදි, එළබෙන ට්‍රම්ප් පරිපාලනය, “කතිපයාධිකාරය විසින්, එය වෙනුවෙන් සහ එහි” ආන්ඩුවකි.

ඔක්ස්ෆෑම් වාර්තාව ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලැබුවේ ස්විට්සර්ලන්තයේ ඩාවෝස් හි පැවැත්වෙන ලෝක ආර්ථික සංසදයේ (World Economic Forum) වාර්ෂික රැස්වීමට පූර්වයෙන්ය. වාර්තාව අසමානතාවයේ වර්ධනය පිලිබඳ බලගතු සහ ප්‍රතික්ෂේප කල නොහැකි දත්ත ඉදිරිපත් කරන අතර, එය තර්ක කරන්නේ “සංගත සහ සුපිරි ධනවතුන් ඔවුන්ගේ සාධාරණ බදු කොටස ගෙවීම සහතික කිරීම” මගින් මූල්‍ය කතිපයාධිකාරයේ වැඩිවන ග්‍රහණය බිඳ දැමිය හැකි බවයි. මූල්‍ය කතිපයාධිකාරය බලයේ සියලු ලීවර පාලනය කරන කොන්දේසි යටතේ මෙය ඉටු කළ යුතු ආකාරය එය පැහැදිලි නොකරයි.

එහෙත් ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ අලුත් අවුරුදු ප්‍රකාශය පැහැදිලි කල පරිදි,

“කතිපයාධිකාරයට එරෙහි සටන එහි ස්වභාවයෙන්ම විප්ලවවාදී කර්තව්‍යයකි. එහි ධනය උදුරා ගත යුතු අතර ආර්ථික හා දේශපාලන ජීවිතය මත එහි ඇති ග්‍රහණය අහෝසි කළ යුතුය. දේශපාලන බලය ලබා ගැනීමටත්, නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය මත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනය ස්ථාපිත කිරීමටත්, සමාජවාදයේ පදනම මත – එනම් පුද්ගලික ලාභය මත නොව සමාජ අවශ්‍යතා මත – සමාජය ප්‍රතිසංවිධානය කිරීමටත්, ලෝක පරිමානව  කම්කරු පන්තිය බලමුලු ගැන්වීම මේ සදහා  අවශ්‍ය කරයි.”

බිලියනපතියන්ගේ ධනය ඩොලර් ට්‍රිලියන 2 කින් පිම්මේ ඉහළ යද්දී, “රදල කතිපයාධිකාරය” විසින් ලෝකය පාලනය කරන බව ඔක්ස්ෆැම් පවසයි Read More »

Powell

Fed launches probe into expanding private credit market

Ever since the global financial crisis of 2008, market analysts, regulators and media commentators have been pondering the question of what might be the next sub-prime.

Powell
Federal Reserve Chairman Jerome Powell addresses House Financial Services Committee hearing in Washington, Wednesday, June 21, 2023. [AP Photo/Andrew Harnik]

The crisis in the US sub-prime mortgage market was the trigger for the 2008 crisis in which a total collapse of the financial system was only averted by a massive intervention by the US Federal Reserve and the government. It was an expression of rampant speculation and in some cases outright criminal activity by some of the largest American banks.

In the years since 2008, one of the issues of greatest concern has been the rise and rise of the largely unregulated non-banking financial institutions (NBFIs). As so often happens when regulators try to fix a problem in one part of the capitalist system, the supposed solution creates another. This has been the case with regard to NBFIs.

The extraordinary growth of private credit, especially over the past decade, was the result of efforts to more tightly regulate the banks and prevent a recurrence of the bailouts in the wake of the 2008 crisis. Finance capital responded by extending the role of credit outside the traditional banking system.

However, as has been acknowledged by the International Monetary Fund and other international bodies, regulators have very little idea of the activities of these organisations, such as hedge funds, family companies and other funds operating in the world of private credit. The word most often used in reports is “opaque.”

Of particular concern is the connection of private credit to the banking system as a whole. While the private credit markets operate outside the banking system, they depend on it for the supply of funds. This has been increasing at an exponential rate.

According to a report in the Financial Times this week, the amount of lending which the big US banks have provided for private capital firms has risen 30-fold over the last decade, from $10 billion to $300 billion in 2023.

In an attempt to find out what is going on, the US Fed earlier this month announced that it would carry out an “exploratory analysis” to be conducted alongside its stress tests of the major banks with the aim of providing an insight into the “resiliency of the US banking system.” It hastened to assure the large banks that the exploration “would not affect large bank capital requirements.”

The major banks are intensely hostile to any measures that compel them to increase their capital reserves to cover potential losses because this means the withdrawal of funds that would otherwise be employed to make profit.

The Fed statement announcing the investigation, which will report its findings in June, said it would “examine the risks posed to banks” by NBFIs. It noted that US bank exposures to them had grown rapidly over the past five years and that the banks’ credit commitments to them totalled $2.1 trillion in the third quarter of 2024.

“This growth poses risks to banks, as certain NBFIs operate with high leverage and are dependent on funding from the banking sector.”

The exploratory analysis would examine two issues: credit and liquidity shocks in the NBFI sector during a global recession; and the effect of a market shock. The latter was defined as “a sudden dislocation to financial markets resulting from expectations of reduced global economic activity and higher inflation expectation” with distress in equity markets leading to defaults by major hedge funds.

While no one can forecast what exactly might set off a crisis, there are any number of potential triggers. 

The Fed statement pointed to some of them, including a sudden dislocation to markets caused by reduced growth expectations and higher inflation, and an appreciation in the value of the US dollar against other major currencies. Others were a rise in yield on short-term US Treasury bonds, and an increase in expected defaults leading to a widening of credit spreads—a divergence between interest rates for private credit compared to the rate on Treasury bonds.

Potential triggers not mentioned include a rapid fall in the stock market valuation of a major corporation. 

Last month, for example, the market capitalisation of the AI chip maker Nvidia, at one stage the biggest company by this metric in the world, fell by $600 billion in a single day. This resulted from the announcement by the Chinese firm DeepSeek that it had found a cheaper way of developing AI without using top-end chips.

Since then, the total market capitalisation loss by Nvidia has reached $850 billion, sliced off its market high of $3.66 trillion at the beginning of January.

What are initially paper losses for investors who bought at the height of the market frenzy have the potential to translate into real losses if the assets have to be sold to meet debt obligations and to set off a chain reaction.

There are also issues of concern in the very foundations of the bond market. What has been characterised as a conundrum has emerged since the Fed began cutting its interest rate last September. Over a period of three months, the Fed rate fell by 1 percentage point. However, instead of falling, as expected if “normal” conditions prevailed the yield (interest rate) on the 10-year US Treasury bond, the benchmark for the financial system, has risen by a percentage point.

A number of short-term issues have been put forward as the reason, including fears of renewed inflation fuelled by lower interest rates, and the effect of tariffs.

An analysis issued in January by Rashad Ahmed, an economist with the Office of the Comptroller of the Currency and Alessandro Rebucci, a professor at Johns Hopkins University, pointed to deeper processes.

They suggested that it may reflect “waning official demand for dollar-denominated safe assets, possibly driven by geopolitical concerns including fear of sanctions and asset freezes.”

As they pointed out, the “rise in 10-year yields coincides with a substantial reduction in dollar reserve assets held by foreign official institutions.”

The authors said that foreign official buyers may be shifting to fiat currencies other than the US dollar and also into gold, the price of which has risen by nearly 30 percent over the past year.

They concluded by saying the jury was still out on whether the dollar’s status as the dominant reserve currency was being undermined. However, they noted that “it is possible for even a small reduction in the US dollar share of foreign reserves to have a significant short-run impact on US Treasury markets.”

One of those impacts could well be in the private capital markets which have gorged themselves on low rates, building up debt to finance their speculative ventures, but now confronting a higher interest rate environment.

[This article was originally published in the World Socialist Web Site here on 14 February 2025]

Fed launches probe into expanding private credit market Read More »

Stock exchange

ට්‍රම්ප් තීරුබදු යුද්ධය මූල්‍ය වෙලඳපොල අස්ථාවරත්වය උග්‍ර කරයි

නික් බීම්ස් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2025 පෙබරවාරි 7 දින “Trump tariff war exacerbates financial market fragility” යන හිසින් පල වූ නික් බීම්ස් විසින් ලියන ලද  ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. පරිවර්තනය සුනිල් ප්‍රනාන්දු විසිනි.

එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ගේ ගෝලීය තීරුබදු යුද්ධයේ බලපෑම පිළිබඳ මාධ්‍ය ආවරණය මේ දක්වා ප්‍රධාන වශයෙන් අවධානය යොමු කර ඇත්තේ වෙළඳ ශේෂයන්, ගෝලීය සැපයුම් දාමයන් සහ ඉහළ නැංවීම් වල උද්ධමන බලපෑම වැනි කරුණු කෙරෙහි ය.

Stock exchange
නිව් යෝර්ක් කොටස් වෙළඳපොල බිමේ වෙළෙදාම්කරු මයිකල් ගැලුචි. [AP ඡායාරූපය/රිචඩ් ඩෲ]

නමුත් අඩු නොවන වැදගත්කමක් ඇති තවත් පැත්තක්ද තිබේ. එනම්,   අනපේක්ෂිත වර්ධනයන් සහ ට්‍රම්ප් මීළඟට කුමක් කරයිද යන්න පිළිබඳ අවිනිශ්චිතතාවය මගින් අර්බුදයක් ඇති කිරීමේ හැකියාව ඇති, වාර්තාගත මට්ටමේ ණය සහ සමපේක්ෂන මගින් පුම්බා ඇති බිඳෙනසුලු ගෝලීය මූල්‍ය වෙලඳපොලවල් මත, එහි කුමන බලපෑමක් ඇති කරනු ඇති ද යන්නයි.

මෙක්සිකෝවට සහ කැනඩාවට එරෙහිව පැනවූ සියයට 25ක තීරුබදු තර්ජනය සමඟින් ආරම්භ වූ ගෝලීය තීරුබදු යුද්ධය දිනපතාම පාහේ දිගු වෙමින් පවතී. ඊයේ ට්‍රම්ප් එහි නාම මාත්‍ර මිත්‍ර පාක්ෂික ජපානයට තීරුබදු පැනවිය හැකි බවට අනතුරු ඇඟවූ අතර, මෙතෙක් නම් නොකළ රටවල් මාලාවකට එරෙහිව ලබන සතියේ දී ‘එකට-එක’ කිරීමේ තීරුබදු එළිදක්වන බව නිවේදනය කළේය. යුරෝපීය සංගමය සෘජුවම මෙම වෙඩි තැබීමේ එල්ල රේඛාවේ සිටී.

සිදු විය හැකි  ප්‍රචණ්ඩ චලනය වෝල් වීදියේ දැනටමත් දර්ශනය වී ඇත. චීන  කෘතිම බුද්ධි (AI) සමාගමක් වන ඩිප් සීක්  (DeepSeek) තමන් විසින් AI සංවර්ධනය කිරීමේ ලාභදායී ක්‍රමයක් වර්ධනය කර ඇති බවට පසුගිය මාසයේ නිවේදනය කිරීම, එක්සත් ජනපද චිප් නිෂ්පාදක Nvidia හට  – ඉතිහාසයේ කිසියම් ම සමාගමකට අත්විඳීමට සිදුවූ විශාලතම එක්දින වැටීම වූ  – වෙළඳපල ප්‍රාග්ධනීකරණයෙන් ඩොලර් බිලියන 600 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් අහිමි වීමට හේතු විය.

දිනකට ඩොලර් ට්‍රිලියන 7.5ක් තරම් වෙළඳාම් කෙරෙන මුදල් වෙලඳපොලවල් ද තියුණු චලනයන්ට බඳුන් විය හැක. මෙක්සිකෝව සහ කැනඩාව මත සියයට 25ක තීරුබදු පැනවීමට ට්‍රම්ප් කළ තර්ජනයද, පසුව එය දින 30කින්  ප්‍රමාද කිරීමට එකඟ වීමෙන් පසුවද අත්දුටු ඩොලරයේ අගය වෙනස් වීම තුල මෙය දක්නට ලැබේ.

මෙම සතියේ ෆිනෑන්ෂල් ටයිම්ස් (FT) වාර්තා කළේ, වෝල් වීදියේ විශ්ලේෂකයින් “ජනාධිපතිගේ ප්‍රතිපත්ති සංගත ඇමරිකාව හරහා කඩා බිඳ දමමින් ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය පිලිබඳ පූර්ව සලකුණක් ලෙස, ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ වෙලඳ යුද්ධවලට මුහුණ දෙන්නේ කෙසේද යන්න පිලිබඳ ප්‍රශ්න, බෝම්බ වර්ෂාවක් මෙන් එක්සත් ජනපද සමාගම් මතට  හෙලමින් සිටින” බවය.

ගෝලීය බැංකු සහ මූල්‍ය සමාගමක් වන UBS හි ට්‍රම්ප් ටැරිෆ් ලූසර්ස්  දර්ශකයේ  අදාල සමාගම් සමූහයක් ඇත. එය එක්සත් ජනපද තීරුබදු මගින් හෝ එකටෙක කිරීමක් ලෙස පනවනු ලබන තීරුබදු මගින් හෝ බලපෑ හැකි සමාගම්වල කාර්ය සාධනය නිරීක්ෂණය කරයි.

FT ට අනුව, Goldman Sachs පවසා ඇත්තේ, BMW සහ Mercedes-Benz වැනි මෝටර් රථ කර්මාන්තයේ දැවැන්තයන් ඇතුළුව, ට්‍රම්ප්  තීරුබදු ගාස්තුවලට නිරාවරණය වන යුරෝපයේ හෙජ් අරමුදල් අරමුදල් සමාගම් “වැඩි වැඩියෙන් ෂෝටඩ් (shorted)” කර ඇති බවයි. සමාගම් කොටස් ‘ෂෝටිං’  (shorting) කිරීම යනු  ලාභයක් ගෙන ඒම සඳහා  එහි මිල පහත වැටෙනු ඇති බවට ඔට්ටු ඇල්ලීමයි. එය අනපේක්ෂිත ලෙස විරුද්ධ පැත්තට ගමන්  කළහොත් විශාල පාඩුවක් සිදුවිය හැකිය.

එක් දිනක සිට ඊළඟ දිනය දක්වා ට්‍රම්ප් විසින් කුමන විධායක නියෝගයක් ක්‍රියාත්මක කරනු ඇත්දැයි කිසිවෙකුට විශ්වාස නැති බැවින් වෙලඳපොලවල වැඩෙන කැළඹීමක් පවතී. දිනකට පමණක් පවතින ඉතා කෙටි කාලීන වෙළඳපල චලනයන් සඳහා ඔට්ටු ඇල්ලීමට භාවිතා කරන කොන්ත්‍රාත්තු වන ශුන්‍ය-දින ඹප්ෂන්ස්  (zero-day options) හි වෙළඳාම් (ගනුදෙනු) කිරීම  ජනවාරි 31 වන දින වාර්තාගත ඉහළම ඩොලර් ට්‍රිලියන 1.4 ක අගයක් සටහන් කල බවට වාර්තාවීමෙන් මේ බව පිළිබිඹු වේ.

ගෝලීය මූල්‍ය සමාගමක් වන GAM හි ආයෝජන අධ්‍යක්ෂ පෝල් මැක්නමාරා විසින් පල කරන ලද අදහස් වලින් මුදල් වෙලඳපොලවල අවිනිශ්චිතතාවය සාරාංශ කරන ලදී.

“විශාල ප්‍රශ්නය වන්නේ දේවල් මුව අද්දරට ගෙන යාම ඇතුළත් කරගන්නාවූ යම් මහා සැලැස්මක් [ට්‍රම්ප්ට] තිබේද යන්නයි,  එසේ නැතහොත් ඔහු ඉදිරියට යන ගමන තුළදී ඔහු එය සකසා ගන්නේද යන්නයි. මේ මිනිසාගේ මනස කියවීමට උත්සාහ කිරීම හුදෙක්ම … එය හුදෙක්ම ඇදහිය නොහැකි තරම් දුෂ්කර ය. එය අයෙක් ඒ අතට හෝ මේ අතට යා හැකි දෙයක් මත වෙළඳාම් කිරීමට උත්සාහ කිරීමක්.”

යම් සැලකිය යුතු ඔට්ටුවක් වැරදී, දාම ප්‍රතික්‍රියාවක් ආරම්භ කළහොත් අධික වෙළඳපල කැළඹීම් ඇතිවීමේ විභවය ඒ තුළ  

පසුගිය වසරේ සියයට 26 කින් ඉහළ යාමෙන් පසු මේ සතියේ අවුන්සයකට ඩොලර් 2,900 කට ආසන්න නව වාර්තාගත ඉහළ මට්ටමක් වාර්තා කළ රන් මිලෙහි ද, වැඩෙන අවිනිශ්චිතතාවය පිළිබිඹු වේ. එය මේ වසරේ මේ වන විට දැනටමත් සියයට 8 කින් ඉහළ ගොස් ඇත.

ට්‍රම්ප්ගේ ප්‍රතිපත්ති මගින් ජනනය කරන ලද “පෙර නොවූ විරූ” මට්ටමේ දේශපාලන හා ආර්ථික අවිනිශ්චිතතාවය ආරක්ෂිත තෝතැන්නක් ලෙස රත්‍රන් සඳහා ඇති ඉල්ලුම වැඩි කිරීමට හේතු වන බව ලෝක රන් කවුන්සිලයේ ප්‍රධාන වෙළඳපල මූලෝපායඥ ජෝන් රීඩ් පැවසීය. පසුගිය එක් එක් වසර තුන සඳහා  ටොන් 1,000 කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් මිල දී ගත් මහ බැංකු විශාලතම ගැනුම්කරුවන් අතර වීය.

අවම වශයෙන් තීරුබදු යුද්ධය විසින් අඩ වශයෙන් හෝ අවුලුවන ලද තවත් මූල්‍ය අර්බුදයක් සදහා වූ වැඩි විභවය, මූල්‍ය වෙලඳපොලවල දැනටමත් පවතින ඉතා අස්ථායී තත්වය මතින් පැමිණේ.

පසුගිය මාසයේ FT (ෆයිනෑන්ෂල් ටයිම්ස්) සමඟ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී වෙල්කම් ට්‍රස්ට් නම් වූ විසල් පුණ්‍යාධාර පදනමේ හි ප්‍රධාන ආයෝජන නිලධාරි නික් මෝක්ස් අනතුරු ඇඟවූයේ, පුද්ගලික ණය වෙලඳපොලට මුදල් ගඟුලක් ගලා ඒම නිසා “සිදුවීමට ඇති අනතුරු” පවතින බවයි.

මෙම වෙලඳපොල බොහෝ දුරට ක්‍රියාත්මක වන්නේ නියාමනය කරන ලද බැංකු පද්ධතියට පිටින් ය. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සහ අනෙකුත් ගෝලීය මූල්‍ය ආයතන එහි ක්‍රියාකාරකම් සහ පුළුල් බැංකු හා මූල්‍ය පද්ධතිය සමඟ ඇති සම්බන්ධතා සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ට සාපේක්ෂව අඩු දැනුමක් ඇති බව පවසා ඇත. ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුදයෙන් පසු වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වූ එහි වටිනාකම 2008 දී  ඩොලර් ට්‍රිලියන 2.5 ක් පමණ වූ අතර 2021 වන විට ඩොලර් ට්‍රිලියන 10 දක්වා හතර ගුණයකින් වැඩි වූ අතර මේ වසරේ එය ඩොලර් ට්‍රිලියන 15 දක්වා ළඟා වනු ඇතැයි අපේක්ෂා.

“ආර්ථික වශයෙන් ලෝකය තව පොඩ්ඩක් අමාරු වූව හොත්, පුද්ගලික ණය ලෝකයේ යම් අනතුරු සිදුවීමට ඉඩ ඇති බව මම සිතමි,” මෝක්ස් පැවසීය. යම් ආකාරයක “පද්ධතිමය වැදගත්කමක්” තිබෙන සමහර “ඉහළ මට්ටමේ ආයෝජකයින්” වන ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙකුට “සෑහෙන ලෙස හානි වනු ඇත,” යනුවෙන් ඔහු තවදුරටත් පැවසීය.

සිදුවීම්වල වේගය පිළිබඳ ඇඟවීමක් ලෙස, ඔහු සම්මුඛ සාකච්ඡාව ලබා දුන් ජනවාරි මැද සිට ලෝකය ආර්ථික වශයෙන් සැලකිය යුතු ලෙස වඩා දුෂ්කර වී ඇත.

ට්‍රම්ප්ගේ තීරුබදු යුද්ධයට අමතරව, ඔහුගේ ක්‍රිප්ටෝ මුදල් ප්‍රවර්ධනය කිරීම – එක්සත් ජනපදය “ලෝකයේ බිට්කොයින් සුපිරි බලවතා” කිරීමට ඔහුට අවශ්‍ය බව පවසා ඇත – ඔහුගේම ආධාරකරුවන් ඇතුළු සමහර මූල්‍ය කවයන් තුළ කනස්සල්ලට හේතු වෙමින් ඇත.

පසුගිය මාසයේ FT විසින් උපුටා දක්වන ලද ආයෝජක සටහනක, ‘එලියට්’ හෙජ් අරමුදල අනතුරු ඇඟවූයේ ක්‍රිප්ටෝ  බිඳවැටීම “විනාශයක්” ඇති කළ හැකි බවයි. එලියට් 1977 දී ආරම්භ කරන ලද්දේ, ට්‍රම්ප්ට සෘජුවම පිටුබලය දෙන දේශපාලන ක්‍රියාකාරී කමිටුවට ඩොලර් මිලියන 5ක් ද ඇතුළුව, පක්ෂයේ මැතිවරන ව්‍යාපාරයට ඩොලර් මිලියන 56ක් පරිත්‍යාග කළ, දිගුකාලීන රිපබ්ලිකන් ආධාරකරුවෙකු වන පෝල් සිංගර් විසිනි. 

මිල විශාල ලෙස ඉහළ ගොස් ඇති නමුත් “කිසිදු  හරයක්” නොමැති ක්‍රිප්ටෝ වත්කම් සඳහා ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ලබා දෙන සහයෝගය ගැන එලියට් විවේචනය කළේ අරමුදල, “මෙවැනි වෙළඳපොළක් කිසිදා දැක නැති” බව පවසමිනි.” 

වෙලඳපොලවල සමපේක්ෂී නැගීම, ක්‍රිප්ටෝ හි ප්‍රමාණය වැඩිවීම නිසා පමණක් නොව, එහි “ධවල මන්දිරයට සමීප බව” ද හේතු විය.

බුබුලේ “නොවැළැක්විය හැකි බිඳවැටීම” “අපට තවමත් පෙර දැකිය නොහැකි අයුරින් මහා විනාශයක් කල හැකි” බව එය සඳහන් කළේය.

එක්සත් ජනපදය ලෝකයේ සංචිත මුදල ලෙස “අතිවිශාල වාසියක්” භුක්ති විඳිනා අතරතුර, ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ඩොලරයට විකල්පයක් ලෙස එහි සහායකයෝ සකලකන ක්‍රිප්ටෝ ප්‍රවර්ධනය කරන්නේ මන්දැයි සටහන ප්‍රශ්න කරයි.

බොහෝ ආර්ථික විශ්ලේෂකයින් පෙන්වා දී ඇති පරිදි, එක්සත් ජනපද ආන්ඩුවට වෙනත් කිසිම රටකට කළ නොහැකි පරිදි – දැන් ඩොලර් ට්‍රිලියන 36 ක පරිමාවක් ගන්නා-  දැවැන්ත ලෙස නය ගැති වීමට හැකියාව ලැබී ඇත්තේ ඩොලරයට හිමි තත්ත්වය නිසාම පමණි.

සමපේක්ෂන බුබුල බිඳවැටීමෙන් ඇතිවන මහත් විනාශය හරියටම කෙලෙස සිදුවේවිද යන්න පිලිබද නිශ්චිතව අනාවැකි කිව නොහැක. එසේම එය අවුලුවාලිය හැක්කේ කුමක් ද- ට්‍රම්ප්ගේ තීරුබදු යුද්ධයෙන් ගලා එන අර්බුදයක්, පුද්ගලික කොටස් අංශයේ ( private equity sector ) නරක ඔට්ටු (සම්පේක්ෂණ) මාලාවක්, ක්‍රිප්ටෝ වෙලඳපොලේ හෝ වෙනත් එකක බිඳවැටීම ආදියෙන් තවමත් අනපේක්ෂිත, ක්ෂනික හේතුව කුමක් ද යන්න සෘජුවම තහවුරු කර ගත නොහැක. එහෙත් කම්කරු පන්තියට එහි ප්‍රතිවිපාක පිළිබඳව නම් සැකයක් නැත.

එය, ෆැසිස්ට් ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ආඥාදායකත්වය තුලින් මුහුණ දීමට සූදානම් වනු ලබන  කම්කරුවන්ගේ සමාජ තත්වයට දැවැන්ත ප්‍රහාර ගෙන එනු ඇත.

ධනේශ්වර අර්බුදයේ උමතුවෙන් මිදීමට ඇති එකම මාර්ගය –  එහි නොවැළැක්විය හැකි තර්කය මිලිටරි ගැටුම වන තීරු බදු යුද්ධ, මහා ජනතාවන්ගේ වියදමින් අධි ධනකුවේරයන්ගේ නිමක් නැති පොහොසත් කිරීම, සමාජ වියදම් කප්පාදු කිරීම සහ ආඥාදායකත්වය – සමස්ත ලාභ පද්ධතිය පෙරලා දැමීම සහ මානව අවශ්‍යතා මත පදනම් වූ සැලසුම්ගත සමාජවාදී ආර්ථිකයක් පිහිටුවීමයි.

ට්‍රම්ප් තීරුබදු යුද්ධය මූල්‍ය වෙලඳපොල අස්ථාවරත්වය උග්‍ර කරයි Read More »

Akd

ජාමූඅ නියෝග බලාත්මක කිරීමට ශ්‍රී ලංකාවේ පාලක ජාජබ ශක්තිමත් පාර්ලිමේන්තු බහුතරයක් ලබා ගනී: කප්පාදුවලට එරෙහිව සටන් කිරීමට සසප ගොඩනඟන්න!

ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජවාදී සමානතා පක්ෂයේ (සසප) විප්ලවවාදී වාම කන්ඩායම (ආර්එල්එෆ්) හෙවත් ශ්‍රී ලංකාවේ සහ දකුනු ආසියාවේ සමාජවාදී නායකත්වයේ (එස්එල්එල්ඒ) ප්‍රකාශය.

ශ්‍රී ලංකාවේ මහ මැතිවරණය, පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකකට වඩා වැඩි බලයක් ලබා ගත් පාලක ජාතික ජන බලවේගයේ (ජාජබ) විශිෂ්ට ජයග්‍රහණයකින් අවසන් විය. ජාජබ යනු සැප්තැම්බර් මැතිවරණයෙන් තේරී පත් වූ විධායක ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායකගේ පක්ෂය වන ප්‍රති-මාක්ස්වාදී ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ (ජවිපෙ) සමන්විත සන්ධානයකි. 1978 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සම්මත කිරීමෙන් පසු ශ්‍රී ලංකාවේ ධනේශ්වර පාලනයේ ප්‍රධානම මුක්කුවක් වූ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයේ කේන්ද්‍රීය ද්‍රැවීකරන බලය ප්‍රතිඵලය මගින් ඉස්මතු කෙරුනි.

Akd
ජනාධිපති අනුර කාමර දිසානායක (දකුණේ සිට දෙවැන්නා) 2024 නොවැම්බර් 11 වන දින ගම්පහදී පැවති මැතිවරණ රැලියේදී NPP හි අනෙකුත් නායකයින් සමඟ සිටගෙන සිටියි. අනුග්‍රහය: දිසානායකගේ X ගිනුම.

රටේ ජනාධිපති-පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය තුළ වඩාත්ම ප්‍රායෝගික තේරීම ලෙස ඔවුන් සැලකූ ජාජබ සඳහා ඡන්දය දීමට මිලියන හයකට අධික ජනතාවක් කැමැත්ත පළ කර ඇත. මෙම තීරණය, ජාජබ විසින් ප්‍රවර්ධනය කරන ලද සටන් පාඨයක් වන “ස්ථාවර ආන්ඩුවක්” සඳහා වූ ජනතා තේරීම පිලිබිඹු කරන අතර, එය, ජනාධිපතිවරයෙකු සහ වෙනත් පක්ෂයක් විසින් ආධිපත්‍යය දරන පාර්ලිමේන්තුවක අවශ්‍යතා අතර කන්ඩායම් ගැටුම් හේතුවෙන් ඇති වූ දේශපාලන අස්ථාවරත්වය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ අතීත අත්දැකීම් මගින් මෙහෙයවනු ලැබීය. දක්ෂිනාංශික විරුද්ධ පක්ෂ විසින් දේශපාලන විකල්පයක් ඉදිරිපත් නොකළ බැවින්, ශක්තිමත් හෝ “වෙනස් වූ” විපක්ෂයකට වඩා ශක්තිමත් ජාජබ ආන්ඩුවක් සඳහා ජනතාව මනාපය පළ කර ඇත. 

ශ්‍රීලංපොපෙ-එජාප (ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණ-එක්සත් ජාතික පක්ෂය) කලින් පාලක සභාගය සහ හිටපු විපක්ෂය වූ සජබ (සමගි ජන බලවේගය) ඡන්දදායකයින් ඉදිරියේ තරයේ අපකීර්තියට පත්ව තිබුණි. දිගු කලක් රට පාලනය කළ පරපෝෂිත ප්‍රභූ පන්තිය කෙරෙහි තිබූ මහා මහජන විරෝධයේ ප්‍රකාශනයක් ලෙස, ජනතාව 2022 මහජන අරගලයේ “225 ම එපා” යන සටන් පාඨය  (පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් 225 ගැන වූ සඳහන) ක්‍රියාව ට නැංවීමේ  වේදිකාවක් බවට මහ මැතිවරණය පරිවර්තනය කළහ. ජාජබ මෙම හැඟීම ගසා කෑ  අතර, එය පාර්ලිමේන්තුව “පිරිසිදු කිරීමක්” සඳහා වන  කැඳවීමක රාමුවක් තුල  පිහිටුවීය.

කෙසේ වෙතත්, දිසානායකගේ සියලු ව්‍යාජ පොරොන්දු සහ ජනප්‍රිය අලංකාරෝක්තිය තිබියදීම, මැතිවරණ ප්‍රතිඵලය ජාජබ නායකත්වය කෙරෙහි පුලුල්ව පැතිරුනු විශ්වාසයක් නිශ්චිතවම පෙන්නුම් නොකරයි. 1990 ගණන්වල මුල් භාගයේ සිට ධනේශ්වර ප්‍රභූ පැලැන්තියේ විවිධ ආන්ඩු සමග හවුල් වී, පාර්ලිමේන්තු දේශපාලනයට අවතීර්ණ වීමෙන් පසු, ඔවුන්ගේ කප්පාදුවලට සහ ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී පියවරයන්ට සහාය දැක්වීමේ ඉතිහාසයක් ජවිපෙට ඇත. ජවිපෙ නායකයින් හිටපු ජනාධිපතිනි චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග යටතේ අමාත්‍ය ධුර දැරූ අතර, යුද්ධයේ අවසන් අදියරේදී ඇස්තමේන්තුගත  දෙමළ ජනයා 40,000 ක් සමූලඝාතනය කිරීමකින් අවසන් වූ උතුරු නැගෙනහිර දෙමළ ජනයාට එරෙහිව හිටපු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂගේ නැවත පණ ගැන්වූ වාර්ගික යුද්ධයට දැඩි ලෙස සහයෝගය දැක්වූහ. 

මැතිවරණ තුල දී, පුද්ගලයන්ට වඩා පක්ෂයට ඡන්දය දීමට ජනතාව දිරිමත් කරන බව පවසමින්, නායකත්ව කල්ලිය විසින් තෝරාගත් අය පමණක් ප්‍රවර්ධනය කෙරුනු අතර බොහෝ දුරට ජනතාව නොදන්නා අපේක්ෂකයින්ට මනාප සඳහා ප්‍රචාරක කටයුතු කිරීම ජාජබ/ජවිපෙ නායකත්වය විසින් තහනම් කෙරුණි. පක්ෂය උත්සාහ කළේ තමන් “ජනතාවගේ රජයක්” සහ සියලු ජනවර්ගවල පාලනයක් පිහිටුවන බවට ජනතාව ඒත්තු ගැන්වීමට ය. මෙය රැවටිලිකාරී ය. 

කම්කරු පන්තිය, නාගරික මධ්‍යම පන්තිය, ගොවීන්, කුඩා වෙළෙන්දන් සහ තරුනයන් බොහෝ දුරට ජාජබ නායකත්වය විසින් මෙහෙයවනු ලැබුවේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) (ජාමූඅ) නියෝග ක්‍රියාවට නැංවීම හැර ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය පුනර්ජීවනය කිරීමට විසඳුමක් නොමැති බව විශ්වාස කිරීමට ය. ජාජබ/ජවිපෙ නායකයන් මෙම වෙලඳපොල ගැති වැඩපිලිවෙලේ සැබෑ ඇඟවුම් පිලිබඳව ජනතාව අඳුරේ තැබීමට උත්සාහ කලහ: පුළුල් කප්පාදු ක්‍රියාවට දැමීම, නව්‍ය කල වාණිජකරණය සහ පුද්ගලීකරනය, වැටුප් හැකිලීම සහ කම්කරු වැඩවර්ජන මැඩ පැවැත්වීම ආදී හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ආණ්ඩු සමයේදී වැඩකරන ජනතාව විසින් ප්‍රතික්ෂේප කල පියවරයන්. දිසානායක ද කම්කරුවන්ගේ අරගල මර්දනය කිරීම සඳහා ආඥාදායක ජනාධිපති බලතල, පාර්ලිමේන්තු බහුතරය, උසාවි, බන්ධනාගාර පද්ධතිය සහ මිලිටරිය මත රදා සිටිනු ඇත.

දිසානායක සහ ජාජබ/ජවිපෙ තුල ඔහුගේ කවය, 2022 මුල්‍ය බංකොලොත් බව ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ධනේශ්වර ආර්ථිකය ගලවා ගැනීමේ කර්තව්‍යය භාරගෙන ඇත. ජාජබ ආන්ඩුව ස්ථාපිත කළ පසු, එය ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය ප්‍රාග්ධනය සමග පෙලගැසුණු සහ  චීනය, රුසියාව සහ මැද පෙරදිග ඉරානය සමග එහි භූ දේශපාලන ගැටුම් වලදී ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදයට යටත් හවුල්කරුවෙකු ලෙස, දක්ෂිනාංශික හා ජාතිභේදවාදී පාලනයක් ලෙස ක්‍රියා කිරීමට සූදානමින් සිටී. චීනය සමග යුද්ධය සඳහා වෙලඳ හා මිලිටරි සැලසුම් ඇති, එමෙන්ම, සියලු බටහිර අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන්ගේ සහාය ඇතිව ගාසා තීරයේ සහ බටහිර ඉවුරේ පලස්තීනුවන්ට එරෙහිව ජන සංහාරක යුද්ධයක් දියත් කර ඇති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහුගේ සියොන්වාදී ඊශ්‍රායල ආණ්ඩුවේ ක්‍රියා අනුමත කරනා එක්සත් ජනපදයේ තේරී පත් වූ ෆැසිස්ට්වාදී ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ට සහය පළකරමින් ද, එක්සත් ජනපද අවශ්‍යතා සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීමට ඇති කැමැත්ත දිසානායක දැනටමත් සංඥා කර ඇත.

2012 දී තනිකරම උපායශීලී පදනමක් මත කැඩී ගිය ජවිපෙ කන්ඩායමක් වන ව්‍යාජ-වාම පෙරටුගාමී සමාජවාදී පක්ෂය (පෙසප) විසින් ගෙන ගිය වැඩපිලිවෙලේ බංකොලොත් භාවය ද මැතිවරනය විසින් ඉස්මතු කර ඇත. “පද්ධති වෙනසක්” ඉල්ලා සිටි, පෙර නොවූ විරූ 2022 මහජන අරගල පාවාදීමේ ප්‍රධාන පාර්ශවකරුවන්ගෙන් එකක් වූයේ පෙසප ය. බලය ලබාගෙන සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීමට පාලක පන්තියට එරෙහිව කම්කරු පන්තිය ස්වාධීනව බලමුලු ගැන්වීමට දැඩි ලෙස විරුද්ධ වූ පෙසප, ජවිපෙ සහ විපක්ෂයේ සජබ විසින් යෝජනා කරන ලද අන්තර්වාර ආන්ඩුවකට සහාය දුන් අතර “පාර්ලිමේන්තුවෙන් පිටත බලයක්” යන සටන් පාඨය යටතේ උද්ඝෝෂනය කළේය. පෙසප, ජවිපෙ නායකයා ඡන්දෙයෙන් තෝරා පත් කර ගැනීම ජනතා අරගලවල ඉල්ලීම ඉටු කිරීමක් ලෙස ලෙස හුවා දක්වන අතරම, මහ මැතිවරනය තුලදී තත්කාර්යවාදී හැරීමක් ගනිමින්, පාර්ලිමේන්තු විපක්ෂයේ නියෝජනය අපේක්ෂාවෙන් ” විපක්ෂය වෙනස් කිරීම” ක් ඉල්ලා සිටියේය.

උතුරේ සහ මධ්‍යම කඳුකරයේ දෙමළ සුළුතරය බොහෝ දුරට ජාජබ ට ඡන්දය දුන්හ. ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ ජනතාව බහුතරයක් ජීවත් වන යාපනය දිස්ත්‍රික්කයේ, ජාජබ ජනාධිපති අපේක්ෂක දිසානායක ජනාධිපතිවරණයේදී ලබා ගත්තේ 7.29% ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් (ඡන්ද 27086) පමණක් වන අතර, බ්‍රහස්පතින්දා (14) පැවති මැතිවරණයේ දී එම ජනතාවම 24.85% ක ඡන්ද ප්‍රමානයක් (ඡන්ද 80830) ලබා දෙමින් ජාජබ ඉහළට ඔසවා තැබූහ. දශක ගනනාවක් තිස්සේ දකුණේ සිංහල ස්වෝත්තමවාදී ආන්ඩු සමග සහජීවනයෙන් සිටි සහ ජනතාවගේ පොරොන්දු ඉටු කිරීමට අපොහොසත් වූ දෙමල ජාතිවාදී පක්ෂ කෙරෙහි ඔවුන්ගේ අතෘප්තිය මෙම ඡන්ද වැඩිවීම තුල කොටසක් ලෙස පිලිබිඹු කරයි. එසේ වුවද, මෙම ඡන්දය, ජවිපෙ ස්වෝත්තමවාදී දේශපාලනය අනුමත කිරීමක් නොව, දිසානායකගේ ව්‍යාජ පොරොන්දු සහ කොන් කිරීම පිලිබද නොපැහැදිලි තර්ජන වලට මංමුලා සහගත ප්‍රතිචාරයක් වෙයි. 

එසේම, රටේ බොහෝ ප්‍රදේශවල සුළුතර මුස්ලිම් ප්‍රජාවන් ද නව රජයේ පොරොන්දු කෙරෙහි තම බලාපොරොත්තු තබා ඇති අතර, ඔවුහු වැඩි කල් නොගොස් දැඩි ලෙස කලකිරීමට පත් වීමට නියමිතය. 

පසුගිය මැතිවරණ දෙක පුරාවටම, ජවිපෙ/ජාජබ, පෙසප, සජබ, සහ විවිධ ජාතිවාදී පක්ෂ ඇතුළු සියලුම දේශපාලන පක්ෂ, අනුප්‍රාප්තික ආන්ඩුවල දූෂණය, අවපාලනය හෝ ජාතිවාදය යන කාරනා කෙරෙහි අවධානය යොමු කරනා’තර සමාජ-ආර්ථික අර්බුදයේ ගෝලීය සහ පන්ති මූලයන් වසන් කරමින් ජනතාව නොමඟ යැවීමට කැපවී සිටියෝය. එසේම, න්‍යෂ්ටික යුද්ධයේ ආසන්න තර්ජනය, ගාසා තීරයේ ජන සමූල ඝාතනය, ෆැසිස්ට්වාදයේ සහ ආඥාදායකත්වයේ නැගීම සහ යුරෝපයේ ප්‍රධාන ධනේශ්වර රටවල ද, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ සහ චීනයේ ද ගැඹුරු වන ආර්ථික අර්බුදය, ලඹදෙන  සෞඛ්‍ය හා පාරිසරික ව්‍යසනය යනාදී හදිසි ගෝලීය භූ-දේශපාලන ප්‍රශ්න වලින් වැඩකරන ජනයාගේ අවධානය වෙනතකට යොමු කිරීමට පන්තියක් ලෙස ඔවුන් ප්‍රවේශම් විය. 

දේශීය හා ජාත්‍යන්තර මාධ්‍ය ආයතනවල ව්‍යාජ නිරූපණයන්ට පටහැනිව, සමාජවාදී ප්‍රතිසංස්කරණවලට කිසිදු සම්බන්ධයක් නැති ජාජබ ආන්ඩුව තුළ කම්කරු පන්තියට සැනසීමක් නොලැබෙනු ඇත. පාර්ලිමේන්තුව තුළ පුලුල් දේශපාලන බලයක් ඇති ජාජබ/ජවිපෙ ආන්ඩුව, වැඩවර්ජන කිරීමට ඇති අයිතිය ඇතුළුව කම්කරු පන්තියේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන් කප්පාදු කරන නීති පැනවීමට  පසුබට නොවනු ඇත. වර්ගවාදය ඇතුළු අනුප්‍රාප්තික ආන්ඩු විසින් භාවිතා කරන ලද සාම්ප්‍රදායික යාන්ත්‍රණ සහ රාජ්‍ය මර්දනයේ ක්‍රමවලින් ඔබ්බට, ජාජබ ආන්ඩුව තමන්ගේම මෙවලම් දෙකක් භාවිතා කරනු ඇත: ඒ, වෘත්තීය සමිති නිලධරය සහ රටේ ග්‍රාමීය සහ නාගරික ප්‍රදේශ වල හොඳින් ජාලගත වූ ජාජබ/ජවිපෙ සුලු ධනේශ්වර කොටස් ය.  මෙම බලවේග 1980 ගනන් අග භාගයේ ඔවුන්ගේ අඳුරු ඉතිහාසය ප්‍රතිනිර්මාණය කරමින් දේශපාලන විරුද්ධවාදීන්ට සහ කම්කරු පන්තියට එරෙහිව ෆැසිස්ට්වාදී බලවේග ලෙස බලමුලු ගැන්විය හැකිය. මෙය කම්කරු පන්තියට දැඩි අනතුරු ඇඟවීමකි. 

ලෝකය, න්‍යෂ්ටික යුද්ධයේ, ආඥාදායකත්වයේ, ෆැසිස්ට්වාදයේ සහ කප්පාදුවේ යුගයකට අවතීර්ණව ඇත. සෑම රටකම කම්කරුවන්, තමන් මුහුණ දෙන මෙම ගෝලීය ප්‍රශ්නවලට එරෙහිව සටන් කිරීමට අධිෂ්ඨානවත් වනු ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ සහ කලාපයේ ජනතාව මුහුණ දෙන එදිනෙදා ජීවන ගැටලු මූලික වශයෙන් ස්වදේශිකව සම්භවිත ඒවා නොව, එක්සත් ජනපද මූල්‍ය වංශාධිපතිත්වය විසින් නායකත්වය දෙන ගෝලීය අධිරාජ්‍යවාදී ක්‍රමයේ ප්‍රතිවිරෝධතා වලින් පැන නැගුනු ඒවාය. මෙම ගැටළු ගෝලීය වන අතර ජාත්‍යන්තර විසඳුම් අවශ්‍ය වේ.

සමාජවාදී රේඛා ඔස්සේ ගෝලීය ආර්ථිකය ප්‍රතිසංවිධානය කිරීමටත් , අධිරාජ්‍යවාදී ක්‍රමයට එරෙහිව ඔවුන්ව මෙහෙයවීමටත්, ධනේශ්වර පන්තියෙන් දේශපාලන පාලනය දිනා ගැනීම සඳහා ඔවුන්ගේ කාර්මික බලය බලමුලු ගැන්වීම සඳහාත්, ශ්‍රී ලංකාවේ සහ දකුනු ආසියාවේ ඇතුළුව ලෝකයේ ජනතාවට ජාත්‍යන්තර කම්කරු පන්තියේ බහුජන පක්ෂයක් අවශ්‍ය වේ.  ජාජබ/ජවිපෙ, අනෙකුත් දක්ෂිනාංශික දේශපාලන පක්ෂ සහ ව්‍යාජ වම සමග සම්බන්ධ වෘත්තීය සමිති නිලධරයට එරෙහිව ස්වාධීන කම්කරු කමිටු පිහිටුවීම සහ ජාතික බෙදීම් සහ ජාත්‍යන්තර දේශසීමා හරහා මෙම කමිටු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීව එක්සත් කිරීම, කම්කරු පන්තිය, තරුනයින් සහ පීඩිත ජනතාව අද මුහුණ දෙන කර්තව්‍යයයි.

මැතිවරන කාලය තුල මෙම වැඩපිලිවෙල පෙරට ගෙන ඒ සඳහා උද්ඝෝෂනය කලේ, හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුව (හජාජාක) සහ එහි ශ්‍රී ලංකා ශාඛාව වන ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජවාදී සමානතා පක්ෂය (සසප) පමණි. කප්පාදුවට, ආඥාදායකත්වයේ අන්තරායට, යුද්ධයට හා ෆැසිස්ට්වාදයට එරෙහිව සහ සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති සඳහා වන මෙම වැඩපිලිවෙල සඳහා සටන් කිරීමට ශ්‍රී ලංකාවේ හා කලාපයේ කම්කරුවන්ගේ මහජන විප්ලවවාදී පක්ෂය ලෙස සසප ගොඩනැගිය යුතුය.

[මෙය the socialist.lk වෙබ් අඩවියේ නොවැම්බර් 16 දින ඉංග්‍රීසියෙන් පලවූ ලිපියේ සිංහල පරිවර්ථනය යි.]

ජාමූඅ නියෝග බලාත්මක කිරීමට ශ්‍රී ලංකාවේ පාලක ජාජබ ශක්තිමත් පාර්ලිමේන්තු බහුතරයක් ලබා ගනී: කප්පාදුවලට එරෙහිව සටන් කිරීමට සසප ගොඩනඟන්න! Read More »

Akd

Sri Lanka’s ruling NPP secures a strong parliamentary majority to enforce IMF dictates: Build the SEP to fight the cuts!

Statement of the Socialist Lead of Sri Lanka and South Asia (SLLA), the Revolutionary Left Faction (RLF) of the Socialist Equality Party (SEP) of Sri Lanka.

Sri Lanka’s general election concluded with a landslide victory for the ruling National People’s Power (NPP), which secured more than a two-thirds majority in Parliament. The NPP is a coalition consisting of the anti-Marxist Janatha Vimukthi Peramuna (JVP), the party of the Executive President Anura Kumara Dissanayake, who was elected in the September elections. The result highlights the centripetal power of the executive presidency, which has been central to Sri Lanka’s capitalist rule since the adoption of the 1978 Constitution.

Akd
President Anura Kamara Dissanayake (second from the right) stands with other leaders of NPP at an election rally on November 11, 2024 at Gampaha. Courtesy: X profile of Dissanayake.

Over six million people have opted to vote for the NPP, which is what they viewed as the most pragmatic choice within the country’s presidential-parliamentary system. This decision reflects the people’s choice for a “stable government,” a slogan promoted by the NPP, and was driven by their past experiences of political instability caused by factional conflicts between the interests of a president and a parliament dominated by a different party. People have expressed a preference for a strong NPP government over a strong or “changed” opposition, as no political alternative was presented by the right-wing opposition parties. 

The SLPP-UNP (Sri Lanka Podujana Peramuna-United National Party), the previous ruling coalition, and the SJB (Samagi Jana Balawegaya), the former opposition, were thoroughly discredited in the eyes of the electorate. Largely an expression of mass protest over the parasitic elite class that had long ruled the country, people converted the general elections into a platform to translate the 2022 mass struggle’s slogan, “No to the 225” (referring to the 225 members of parliament), into action. The NPP capitalized on this sentiment, framing it as a call for a “cleansing” of Parliament.

However, in spite of all the false promises and popular rhetoric of Dissanayake, the election result does not necessarily indicate widespread trust in the NPP leadership. JVP has a history of partnering with various governments of the capitalist elite since early 1990s, when they entered into parliamentary politics, and supporting their austerity and anti-democratic measures. JVP leaders held ministerial portfolios under former president Chandrika Kumaratunge and fervently supported the renewed communal war of former president Mahinda a Rajapaksa against the country’s Tamils in the North and East, which ended with a massacre of an estimated 40,000 Tamils during the final phase of the war. 

During the elections, the NPP/JVP leadership barred their largely unknown candidates from campaigning for preferential votes, promoting only those the leadership clique has chosen, and claiming that people are encouraged to vote for the party rather than the individuals. The party sought to persuade the people that it would establish a “government of the people” and of all ethnicities. This posture is deceptive. 

The working class, the urban middle class, peasants, small traders, and youth were largely led by the NPP leadership into believing that there was no solution to reviving Sri Lanka’s economy other than implementing the dictates of the International Monetary Fund (IMF). The NPP/JVP leaders sought to keep the people in the dark over the real implications of this pro-market program: sweeping austerity, renewed commercialization and privatization, shrinking wages, and the suppression of workers’ strikes – measures that the working people rejected under the government of the previous president, Ranil Wickremasinghe. Dissanayake, too, will rely on dictatorial presidential powers, a parliamentary majority, the courts, the prison system, and the military to suppress workers’ struggles.

Dissanayake and his circle within the NPP/JVP have undertaken the task of salvaging the capitalist economy, which was declared bankrupt in early 2022. Once the NPP government is established, it is poised to function as a right-wing and communalist administration aligned with international financial capital and as a subservient partner to American imperialism in its geopolitical conflicts with China, Russia, and Iran in the Middle East. Dissanayake has already signalled his willingness to collaborate with U.S. interests, even expressing support for the fascistic U.S. President-elect Donald Trump, who has trade and military plans for war with China, and approved actions of the Zionist Israeli government of Benjamin Netanyahu, which is waging a genocidal war against Palestinians in Gaza and the West Bank, backed by all Western imperialist powers.

The election also has highlighted the bankruptcy of the programme advanced by the pseudo-left Front Line Socialist Party (FSP), a faction of JVP which broke away in 2012 on purely tactical grounds. The FSP was one of the main stakeholders in the betrayal of the unprecedented mass struggles of 2022, which demanded a “system change”. Staunchly opposed to the independent mobilisation of the working class against the ruling class to take power and implement socialist policies, the FSP supported an interim government proposed by JVP and opposition SJB and campaigned under the slogan of a “power outside the parliament”. Taking a pragmatic turn during the general elections, the FSP called for a “changed opposition”, seeking representation in the parliamentary opposition, while cynically portraying the election of the JVP leader as a fulfilment of the demand of the mass struggles.

In the North and the central hills, the Tamil minority largely voted for the NPP. In the Jaffna District, where Sri Lankan Tamils are the majority, NPP presidential candidate Dissanayake secured only a 7.29% of the votes (27086) in the presidential elections, while in Thursday’s elections the same people propelled the NPP to the top, giving it 24.85% of the votes (80830). This increase of votes partly reflects their discontent with Tamil communalist parties, which were cohabiting with the Sinhala chauvinist governments of the South for decades, and failed to fulfill their promises. Nevertheless, this vote does not signify approval for the chauvinist politics of the JVP, but rather a misguided response to Dissanayake’s false promises and vague threats of marginalization. 

Likewise, in many parts of the country, minority Muslim communities also have placed their hopes in the promises of the new government, only to be bitterly disillusioned sooner rather than later. 

Throughout the last two elections, all the political parties, including the JVP/NPP, FSP, SJB, and various communal parties, were dedicated to misleading the people by focusing on the issues of corruption, mismanagement, or communalism in successive governments, while concealing the global and class roots of the socio-economic crisis. As a class, they were also careful to distract the working people from pressing global geo-political issues: the imminent threat of nuclear war, the genocide in Gaza, the rise of fascism and dictatorship, and the deepening economic crisis in the major capitalist countries in Europe, in USA, and China and the impending health and environmental catastrophe.

The working class will find no solace in the NPP government, which has no connection to Socialist reforms, contrary to the false portrayals by local and international media outlets. With sweeping political power in the parliament, the NPP/JVP government will not hesitate to enact laws curtailing the democratic rights of the working class, including their right to strike. Beyond the traditional mechanisms and methods of state oppression used by successive governments, including communalism, the NPP government will wield two more tools of its own: the trade union bureaucracy and the well-networked petty-bourgeois elements of NPP/JVP, prevalent in the country’s rural and urban areas.  These forces could be mobilized as fascistic forces against political opponents and the working class, replicating their dark history of the late 1980s. This is a stark warning to the working class. 

The world has entered an epoch of nuclear war, dictatorship, fascism and austerity – global issues that workers in countries are confronted with and will be determined to fight against. The everyday problems faced by the people of Sri Lanka and the region are not fundamentally homemade but stem from the contradictions of the global imperialist system, led by the US financial aristocracy.  These issues are global and need international solutions.

The people of the world, including those in Sri Lanka and South Asia, need a mass party of the international working class to lead them against the imperialist system and mobilise their industrial power to win political control from the capitalist class, in order to reorganize the global economy along socialist lines. Establishing independent workers’ committees against the trade union bureaucracy affiliated with the NPP/JVP, other right-wing political parties and the pseudo-left, and uniting these committees democratically across national divisions and international borders is the task before the working class, youth and the oppressed masses today.

It was only the International Committee of the Fourth International (ICFI) and its Sri Lankan section, the Socialist Equality Party (SEP) of Sri Lanka, that advanced and campaigned for this programme during the elections. To fight for this programme – against austerity, danger of dictatorship, war, and fascism and for socialist policies –  the SEP must be built as the mass revolutionary party of the workers of Sri Lanka and the region. 

Sri Lanka’s ruling NPP secures a strong parliamentary majority to enforce IMF dictates: Build the SEP to fight the cuts! Read More »

Scroll to Top