World War

Iran

Stop the war against Iran!

By WSWS Editorial Board.

We repost below the World Socialist Web Site Editorial Board statement published on wsws.org here on June 21, 2025

Iran
Smoke rises from an oil storage facility after it appeared to have been struck by an Israeli strike on Saturday, in Tehran, Iran, Monday, June 16, 2025. [AP Photo/Vahid Salemi]

American imperialism and its Israeli proxy continue to escalate their illegal, unprovoked war of aggression against Iran, with US nuclear-capable B-52s and aircraft carrier battle groups readying to launch an imminent attack.

Nearly a quarter century after the United States invaded Afghanistan and Iraq, the American ruling class is once more preparing to launch a criminal war, this time against a vast country with a population more than three times larger than Iraq.

Through war, the would-be dictator Donald Trump and the financial oligarchy that rules via the Republican and Democratic parties hope to:

  • Reimpose the shackles of neo-colonial subjugation on Iran, 45 years after the Iranian people toppled the monarchical dictatorship of the US-installed Shah.
  • Secure unbridled US imperialist control over the world’s principal oil-exporting region and key global ocean trade routes, so as to prepare for war with Washington’s principal strategic adversaries, China and Russia.
  • Stave off economic crisis and financial collapse through plunder.
  • Divert attention from a massive domestic crisis and mounting social opposition.

The consequences of this reckless gamble will be catastrophic for the Iranian people, the Middle East and the entire world.

For all its massively armed gangsterism, deceit and treachery, the outcome of this war will be no less—and probably more—disastrous than the “wars of choice” that US imperialism waged in Afghanistan, Iraq, Vietnam and Korea.

The political establishments in the US and other imperialist centers, on the other hand, are in full war propaganda mode. Iran is vilified as a “terror state” and an “existential” threat to the Israeli and American people.

But who will take any of this seriously after decades of lies and criminality—after being bombarded with claims that Iraq possessed “weapons of mass destruction” and endless apologias for Israel as it bombs hospitals and slaughters people queuing for food in its drive to kill and expel the Gaza Palestinians?

Twenty-two years ago, at the launch of the Pentagon’s “shock and awe” invasion” of Iraq, World Socialist Web Site Chairman David North wrote, “Whatever the outcome of the initial stages of the conflict that has begun, American imperialism has a rendezvous with disaster. It cannot conquer the world. It cannot reimpose colonial shackles upon the masses of the Middle East.”

US imperialism is going to war not just against the 90 million people of Iran but against the entire world. On Friday, millions took to the streets of Iran and other countries in the Middle East to voice their opposition to the illegal US-Israeli assault. 

Throughout the world, people understand that the Trump administration is preparing to launch a war of aggression in alliance with Israel, whose genocidal assault on Gaza has made it the most despised state in the world. 

In the US, there is a growing mass movement against Trump, with 10-15 million people joining the June 14 “No Kings” protests. Moreover, a Washington Post poll found that the Americans it surveyed oppose US involvement in a war against Iran by a nearly two-to-one margin.  

The working class, as the classical Marxists explained, must evaluate its attitude toward any war by examining the social interests involved.

The US-Israeli war on Iran is an imperialist war. It is being waged on a historically oppressed country. The dominant factor in its political history has been a century-long struggle for emancipation from first British and then American imperialism.

Moreover, the war is part of an interconnected chain of military operations spanning decades. The same governments, organizations and media outlets now backing Israel’s onslaught on Iran were the most strident in supporting the war against Russia, provoked by the imperialist powers and justified on the basis of Russia’s invasion of Ukraine. 

Over the past 35 years, US imperialism has sought to reverse the consequences of the wave of anti-colonial and social revolutions of the 20th century and to counter the erosion of its global hegemony through ever-expanding militarism and aggression.

The World Socialist Web Site, the International Committee of the Fourth International and its affiliated Socialist Equality Parties stand unequivocally for the defeat of US imperialism and its Israeli proxy.

Iran is a capitalist country, led by a reactionary bourgeois nationalist regime. Rising to power on the basis of the 1979 Revolution, its greatest fear is the working class. Faced with mounting US threats over the past two decades, the Iranian bourgeoisie has combined repeated efforts to reach an accommodation with Washington with a drive to eliminate what remains of the social concessions made in the immediate aftermath of the popular explosion that overthrew the Shah.

The International Committee of the Fourth International opposes the bourgeois government in Iran. But its attitude to the imminent war is determined by the fact that Iran, a historically oppressed country, is threatened with subjugation and annihilation by an alliance of imperialist powers. The Iranian resistance to the imperialist onslaught is entirely legitimate and politically progressive.

Those who argue that the reactionary character of the Iranian government negates the right of Iran to defend itself are giving “left” cover to the imperialist war drive.

As Leon Trotsky wrote in 1937, shortly after Japanese imperialism launched its war of conquest against China, when an oppressed country comes under imperialist attack, the duty of socialists is to defend it irrespective of the reactionary character of its government. Answering those who refused to defend China because it was then led by Chiang Kai-shek and the bourgeois nationalist Kuomintang, which strangled the 1925-27 anti-imperialist revolution and massacred tens of thousands of revolutionary-minded workers, Trotsky explained:

China is a semicolonial country which Japan is transforming, under our very eyes, into a colonial country. Japan’s struggle is imperialist and reactionary. China’s struggle is emancipatory and progressive. …

Japan and China are not on the same historical plane. The victory of Japan will signify the enslavement of China, the end of her economic and social development, and the terrible strengthening of Japanese imperialism. The victory of China will signify, on the contrary, the social revolution in Japan and the free development, that is to say unhindered by external oppression, of the class struggle in China.

The working class in Iran and globally must oppose the US-Israeli onslaught, but they must do so through their own class struggle methods. This means developing a global working class counteroffensive that ties the fight against imperialist war and the ever-widening assault on the social and democratic rights of the working class to the fight against capitalism. This requires the struggle for the building of sections of the ICFI in Iran, throughout the Middle East and internationally.

In conventional military terms, the US-Israeli attackers have a vast preponderance of destructive power. But as the history of revolutions and colonial wars has repeatedly shown, military might, although significant, is only one factor. 

The principal vulnerability of imperialism lies in the massive and rapidly expanding potential for social opposition that exists in the Middle East, throughout Asia, Africa and in the growing resistance of workers in the imperialist centers.

It is this force that constitutes the decisive answer to imperialist aggression and the expanding global war and that must be mobilized. This can only be done in implacable opposition to all the rival bourgeoisies, their governments and political representatives.

In the US, all factions of the Democratic Party and its chief media voice, the New York Times, are supporting a war that has been organized by a president they themselves admit is systematically violating the Constitution and seeking to establish a presidential dictatorship.

Trump is waging war on two fronts: abroad against Iran, and at home against democratic rights and the working class. These are two sides of the same process. A war with Iran will inevitably be accompanied by an escalation of political repression and social austerity. With the war budget already over $1 trillion, the working class will be forced to foot the bill.

Trump’s anti-Constitutional drive to establish a presidential dictatorship within the United States and the launching of an illegal war against Iran are interconnected elements of a criminal government. The interaction of these elements threatens the US and the world with a catastrophe. If there is any country that is in desperate need of a regime change, it is the United States.

The same basic processes are present in Europe. The talks held by the European imperialist powers with Iran’s foreign minister in Vienna Friday were a fraud, aimed at browbeating Tehran into surrender. Any reservations they have about Trump’s rush to war concern their own predatory interests: that they could be burned in the inferno Trump and Netanyahu have set alight; that all-out war in the Middle East will divert US war materiel from Ukraine; and that they are at risk of being cut out by Washington of the spoils of imperialist conquest and plunder.

The Chinese and Russian capitalist regimes, basing themselves on the most pragmatic, short-term calculations and clinging to the hope that they can reach some accommodation with Trump and US imperialism, have taken no action to oppose the onslaught on Iran.

As for the Iranian regime, its conduct before and during the war has only underscored that the national bourgeoisie is incapable of waging a struggle against imperialism. Even now after Trump has demanded “unconditional surrender,” it persists in making appeals to the would-be fascist dictator, while pleading for the European imperialist gangsters to intervene on its behalf.

This war, like World War I and World War II, arises out of the fundamental contradictions of capitalism: between a globally integrated economy and the outmoded nation-state system, and between private ownership of the means of production and the social character of modern economic life.

The International Committee of the Fourth International and its affiliated Socialist Equality Parties call for mass opposition to the Trump administration’s plans to launch a direct war against Iran. We call for protests, demonstrations and walkouts to oppose this act of imperialist aggression.

Only the international working class, armed with a revolutionary socialist program, can put an end to imperialist war and the capitalist system that breeds it. The ICFI insists that the fight against war must be fused with the fight for workers’ power and the socialist reorganization of global economic life.

Stop the war against Iran! Read More »

Iran

Oppose the imperialist war on Iran!

By WSWS Editoria Board.

We repost below the World Socialist Web Site statement published on wsws.org here on June 13, 2025

Iran
Damages are seen in a building after an explosion in a residence compound after Israel attacked Iran’s capital Tehran, Friday, June 13, 2025. (AP Photo/Vahid Salemi) [AP Photo]

On Thursday evening, under the cover of darkness, Israel launched a massive air and missile assault on Iran, striking air defenses, nuclear facilities, key military personnel and command centers.

At least 78 people were killed and over 300 injured in the largest attack on Iran since the Iran-Iraq War of the 1980s. Israel assassinated six nuclear scientists and 20 high-ranking military personnel, including the Chief of Staff of Iran’s military and the commander-in-chief of the Islamic Revolutionary Guard Corps.

The World Socialist Web Site unequivocally condemns Israel’s illegal and unprovoked assault on Iran as a brazen act of imperialist aggression. The increasingly unhinged Israeli regime—already carrying out a genocide against 2 million people in Gaza—has now deliberately provoked war with a country 10 times its size, threatening catastrophic consequences for the entire region.

Israel’s claim that it acted in “self-defense” against an alleged Iranian nuclear program is an absurd and transparent fraud. It is well known that Israel possesses nuclear weapons, acquired in violation of international law.

Prior to the assault, Iran was engaged in negotiations with the White House over its nuclear program. In the days leading up to the strike, every major imperialist government—including the United States—made statements saying they opposed an Israeli attack on Iran, calling instead for a negotiated settlement.

The United States even went so far as to announce a new round of talks with Iran on Sunday just hours before Israel, with US foreknowledge and complicity, began raining missiles down on Tehran. Within the span of 24 hours, the White House went from vocally proclaiming it opposed an Israeli attack on Iran to publicly gloating about it.

Asked by the Wall Street Journal Friday whether the US got a “heads-up” of the attacks, US President Donald Trump replied, “Heads-up? It wasn’t a heads-up. It was, we know what’s going on.”

In reality, the so-called “negotiations” were a treacherous charade, designed to provide Israel with the opportunity to kill Iran’s military leaders in their homes. Among those targeted and killed in Israel’s Thursday night attack was top Iranian nuclear negotiator Ali Shamkhani.

Citing US and Israeli officials, Axios reported Friday that “Trump and his aides were only pretending to oppose an Israeli attack in public—and didn’t express opposition in private. ‘We had a clear U.S. green light,’ one claimed. The goal, they say, was to convince Iran that no attack was imminent and make sure Iranians on Israel’s target list wouldn’t move to new locations.”

The fact that Iran allowed a significant portion of its leadership to be killed—apparently while they were in civilian dwellings vulnerable to missile strikes, even as the American press openly telegraphed an Israeli attack—is a devastating exposure of the Iranian regime’s strategic bankruptcy. The regime placed immense confidence in the good faith of the Trump administration. Ignoring and forgetting all that has happened, including Trump’s authorization of the murder of General Suleimani in January 2020, the Iranian leaders were convinced that the United States would restrain Israel while negotiations were pending. They fell for a simple trick, like a child taking candy from a stranger.

But there are politics behind the Iranian regime’s astonishing naivete. Terrified of its own working class, the Iranian capitalist elite is desperately seeking an agreement with the imperialist powers, who have demonstrated their full commitment to Iran’s destruction and subjugation.

Israel’s attack on Iran has also exposed where the European imperialist powers really stand, despite their recent criticisms of aspects of the Israeli genocide in Gaza. The German government announced that Netanyahu had informed Chancellor Merz of the planned assault. Both the French and German governments issued statements affirming Israel’s “right to defend itself” and condemning retaliatory strikes by Iran.

The attack on Iran is the direct outcome of the longstanding US-Israeli drive to create a “new Middle East” under imperialist domination, intensified in the wake of the events of October 7, 2023. It was made possible by the immense political, military and intelligence support Israel has received from the United States for decades, under both Democratic and Republican administrations.

The Pentagon and Israeli military have long planned and war-gamed an assault on Iran and its nuclear program—an attack that Trump has repeatedly vowed to authorize.

US imperialism has never accepted the outcome of the 1979 Iranian Revolution, which overthrew the dictatorship of Shah Mohammad Reza Pahlavi, a key American ally in the Middle East. Washington backed Iraq in its brutal war against Iran throughout the 1980s. Even as it turned on Iraq—waging war in 1990–91 and invading in 2003—the installation of a US-aligned regime in Tehran remained a central objective. 

Today, Iran is grouped with Russia, China, and North Korea as a major obstacle to US global hegemony—one that Washington is determined to eliminate at any cost.

The ultimate aim of this assault is the imperialist domination of the Middle East—the world’s most important oil-exporting region and home to critical trade routes and strategic chokepoints, including the Persian Gulf. By subjugating Iran, a key ally of both Russia and China, the United States aims to strengthen its global position in preparation for direct confrontation with its principal strategic rivals.

History has shown that imperialist wars lead to unforeseen and catastrophic consequences. Just as the US invasion of Iraq unleashed a regional disaster, so too will Israel’s assault on Iran. The people of the Middle East will not remain passive as their countries are turned into battlegrounds for imperialist domination. 

The international working class must respond by building a conscious movement against imperialist war and the capitalist system that gives rise to it.

The World Socialist Web Site calls for the defense of Iran from imperialist violence and subjugation. But this can not be waged through the support of any bourgeois government. It requires the independent mobilization of the working class of the Middle East and the whole world, in opposition to all ethnic, racial and religious divisions, on the basis of a revolutionary socialist program.

Oppose the imperialist war on Iran! Read More »

Missle

යුරෝපීය ප්‍රතිසන්නද්ධ කිරීමට එරෙහි වන්න!

ඇලෙක්ස් ලැන්ටියර් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ (ලෝසවෙඅ) 2025 මැයි 26 දින ‘Oppose European rearmament!’ යන හිසින් පලවූ ඇලෙක්ස් ලැන්ටියර් විසින් ලියන ලද ඉදිරිදර්ශන ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

Missle
ATACMS මිසයිලයක් M270 MLRS වලින් දියත් කෙරේ.

යුරෝපීය රටවල් සාමූහිකව යුරෝ බිලියන සිය ගනනක් මිලිටරි වියදම්වල වියරු ආවේශයක   ගිල්වා දමයි. සම්පත්, සමාජ වැඩසටහන් හා රැකියා වලින් දැවැන්ත ලෙස යුද යන්ත්‍රය වෙත හරවා යැවීම, යුරෝපීය අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් කම්කරු පන්තිය සමග ගැටීමේ මාවතට යොමු කරයි.

ඉරිදා, ජර්මානු සන්නද්ධ හමුදා අණදෙන නිලධාරි කාර්ස්ටන් බෲවර් 2029 වන විට ජර්මානු හමුදාව නවීන උපකරණවලින් සම්පූර්ණයෙන් සන්නද්ධ කරන ලෙස නියෝග කළේය. බර්ලිනයේ යුරෝ ට්‍රිලියන 1 ක නැවත සන්නද්ධ කිරීමේ අරමුදලෙන් අරමුදල්, ඩ්‍රෝන් යුද සූදානමට, දිගු දුර මිසයිල සහ අභ්‍යවකාශ යුද හැකියාවන් වෙත යෙදවීමට නියමිතය. ජර්මානු චාන්සලර් ෆ්‍රෙඩ්රික් මර්ස්, යුරෝපයම අලලා ගත්  සමස්ත යුද්ධයක පුපුරා යාමට තර්ජනය කරනා රුසියාව ඉලක්ක කර ගත් නව මිලිටරි උත්සන්න කිරීමක් නිවේදනය කරමින්, එවැනි අරමුදල් භාවිතා කරන්නේ කෙසේදැයි පැහැදිලි කළේය.

රුසියාව පුරා ප්‍රහාර එල්ල කිරීම සඳහා, බර්ලිනය දැන් යුක්රේනයට එහි ටෝරස් කෲස් මිසයිල වැනි දිගු දුර මිසයිල ලබා දෙන බව හඟවමින් මර්ස් මෙසේ පැවසීය:

“යුක්රේනයට ලබා දෙන ආයුධ පරාසයේ තවදුරටත් සීමාවන් නොමැත – බ්‍රිතාන්‍යයන්ට, ප්‍රංශ ජාතිකයින්ට හෝ අපට එසේ සීමාවන් නැත. ඇමරිකානුවන්ටත් එසේමයි.”

ජර්මනියේ සහ එහි නේටෝ සහචරයන්ගෙන් මිසයිල “රුසියානු භූමියේ මිලිටරි ස්ථාපනයන්ට එරෙහිව” වෙඩි තබන බවට මර්ස් දිව්රුම් දුනි. මෙය, පාලනය කළ නොහැකි සර්පිලාකාර උත්සන්නියක් මුදා හරිමින් ජර්මනියේ ඉලක්ක වෙත රුසියානු මිසයිල වෙඩි තැබීමේ අවදානම මතු කරයි.

කෙසේ වෙතත්, ජර්මානු ප්‍රතිපත්තිය යනු, සමස්ත යුරෝපීය ධනේශ්වරයම අල්ලා ගන්නා යුද උණ පිලිබඳ වඩාත්ම නිර්දය ප්‍රකාශනය පමනි. 2014 සිට 2024 දක්වා යුරෝපීය වාර්ෂික මිලිටරි වියදම් යුරෝ බිලියන 147 සිට යුරෝ බිලියන 326 දක්වා දෙගුණයකටත් වඩා වැඩි වූ අතර එය 2022 සිට පමණක් තුනෙන් එකකින් වැඩි විය. ජර්මනියේ මිලිටරි වියදම් 2024 දී සියයට 28 කින් ඉහළ ගොස් ඩොලර් බිලියන 88.5 දක්වා ඉහළ ගිය අතර, පෝලන්තයේ මිලිටරි වියදම ඩොලර් බිලියන 38 දක්වා සියයට 31 කින් වර්ධනය වී ඇත. මේ අතර  ප්‍රංශය 2030 වන විට යුරෝ බිලියන 100 දක්වා තම මිලිටරි වියදම් දෙගුණ කිරීමට ප්‍රතිඥා දී ඇත.

එහි පිරිවැය හෝ ඉලක්ක පිළිබඳව මහජනතාවට කිසිදු පැහැදිලි කිරීමකින් තොරව යුරෝපයේ මහජනතාවයට වහංගු කරමින් යලි සන්නද්ධ කිරීම බොහෝ දුරට සිදු වේ. පසුගිය සතියේ, යුරෝපා සංගමය (EU), යුරෝපා සංගමය සඳහා ආරක්ෂක ක්‍රියාමාර්ග (SAFE) වැඩසටහන සක්‍රීය කරන ලදී. මාර්තු මාසයේ දී එකඟත්වයට පැමිණි එහි යුරෝ බිලියන 800 ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමේ සැලැස්මේ කොටසක් වන එය, යුරෝපා සංගම් රාජ්‍යයන්ට සහ බ්‍රිතාන්‍යයට ඒකාබද්ධ යුරෝපීය ආරක්ෂක ව්‍යාපෘති සඳහා නය වශයෙන් යුරෝ බිලියන 150 ක් සපයයි. මෙම තීරණය බොහෝ දුරට වාර්තා නොවූ අතර, එයින් අදහස් වන්නේ අවසානයේදී බදු ඉහල දැමීමෙන් හෝ සමාජ වැඩසටහන් කප්පාදු කිරීමෙන් යුරෝපීය රාජ්‍යයන්ට යුරෝ බිලියන 150 ක් ආපසු ගෙවීමට සිදුවනු ඇති බවයි.

මේ වසරේ ට්‍රම්ප් බලයට පැමිණීම කෙරෙහි යුරෝපීය අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන්ගේ ප්‍රතිචාරය, නාසීන් යුරෝපය පාලනය කළ දා සිට නොදුටු පරිමානයේ මිලිටරිවාදයේ පිපිරීමකි. යුක්රේනයට මිලිටරි ආධාර නතර කරන බවටත්, යුරෝපයට එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක සහතික අත්හිටුවන බවටත් ට්‍රම්ප් තර්ජනය කරද්දී, ස්වාධීනව, යුරෝපය පුරා මහා පරිමාන යුද්ධ කිරීමේ හැකියාව –  න්‍යෂ්ටික සන්නද්ධ රුසියාවට එරෙහිව පවා – වර්ධනය කිරීමට ඔවුහු උත්සාහ කළහ.

වොෂින්ටනය සහ එහි යුරෝපීය නේටෝ “සහචරයින්”, ලෝක බලවතුන් අතර දිගහැරෙන වෙලඳපොලවල් හා මූලෝපායික වාසි පිලිබඳ කටුක අරගලයේ එදිරිවාදීන් ය. ට්‍රම්ප් යුක්‍රේනය පිළිබඳ සාකච්ඡාවලින් යුරෝපය කපා හැරීමට උත්සාහ කිරීමෙන් සහ යුක්‍රේනය වොෂින්ටනයට ඩොලර් බිලියන 500 ක දුර්ලභ ඛනිජ අමුද්‍රව්‍ය ලබා දෙන ලෙස බලකර ඉල්ලා සිටීමෙන් පසුව, බ්‍රිතාන්‍යය සහ යුරෝපා සංගමය යුක්‍රේන ඛනිජ කොල්ලකෑමේ තරඟකාරී සැලසුම් දියත් කළහ. යුක්‍රේනය “යුරෝපයට අවශ්‍ය තීරනාත්මක ද්‍රව්‍ය 30න් 21ක්” සපයන “වින්-වින් හවුල්කාරිත්වයක්” සඳහා EU කොමසාරිස් Stéphane Séjourné ඉල්ලා සිටියේය.

යුරෝපයේ යලි සන්නද්ධ කිරීම රුසියාවට හෝ ට්‍රම්ප්ට එරෙහිව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්ෂා කිරීමක් නොව, වෙන කවරදාකටත් වඩා එළිපිටම ආක්‍රමණශීලී, ෆැසිස්ට්වාදී ස්වභාවයක් ගැනීමයි. යුරෝපීය පාලක පන්තියේ ස්ථරයන් තමන් ප්‍රධාන බලවතුන් අතර ගෝලීය යුද්ධයකට සම්බන්ධව නොසිටිනා බවට හෝ ඔවුන්ගේ ආර්ථික හා මිලිටරි අවශ්‍යතා හඹා යාමේ මෙවලමක් ලෙස සමූල ජන සංහාරයේ පිහිට ප්‍රතික්ෂේප කරන බවට හෝ  වන දේශපාලන ප්‍රබන්ධයන් අත්හරිමින් සිටිති.

ඉරිදා, එක්සත් රාජධානියේ කොන්සර්වේටිව් පක්ෂයේ නායක කෙමී බඩෙනොක් Sky News හිදී, ඉරානය සහ හමාස් ඉලක්ක කරන බැවින්, බ්‍රිතාන්‍යයට වාසිදායක වේ යැයි කියා, ගාසා තීරයේ ඊශ්‍රායල සමූල ජන සංහාරය නිර්ලජ්ජිත ලෙස ආරක්ෂා කළාය. ඇය තවදුරටත් මෙසේ පැවසුවාය. 

“යුක්රේනය බටහිර යුරෝපය වෙනුවෙන් රුසියාවට එරෙහිව සටන් කරනවා සේම ඊශ්‍රායලය එක්සත් රාජධානිය වෙනුවෙන් ප්‍රොක්සි යුද්ධයක් කරමින් සිටී.“

යුරෝපීය යලි සන්නද්ධ කිරීම සඳහා දැන් සූදානම් කර ඇති සමාජ කප්පාදුව මෙන්ම ගාසාවේ සමූල ජන සංහාරය කම්කරුවන් අතර ප්‍රගාඪ කෝපය අවුලුවා ඇත. පුපුරන සුලු පන්ති අරගල න්‍යාය පත්‍රය තුල  ඇත. එසේ වෙතත්, තුන්වන ලෝක යුද්ධයක් කරා ඇදවැටීම වැලැක්වීමට නම්, එක් එක් යුරෝපීය රටක් තුල මධ්‍යම පන්තික ව්‍යාජ-වාම පක්ෂවල සහ ඔවුන්ගේ මිත්‍ර වෘත්තීය සමිති නිලධරයන්ගේ ප්‍රතිගාමී උපාමාරු සමඟ තීරනාත්මක දේශපාලන ගනුදෙනු බේරා ගැනීමක් සිදු කළ යුතුය.

ස්ටැලින්වාදයෙන් සහ ට්‍රොට්ස්කිවාදයෙන් පලා ගිය සුලු ධනේශ්වර ද්‍රෝහීන්ගෙන් පැවත එන මෙම බලවේග, යුද්ධ කිරීමේ දී සහ කම්කරු පන්තියේ විරුද්ධත්වය අවහිර කිරීමේ දී ප්‍රධාන භූමිකාවක් ඉටු කරයි. ජර්මනියේ වාම පක්ෂය, කාමී මර්ස් තනතුරට පත් කිරීම සඳහා පාර්ලිමේන්තුවේ ප්‍රධාන ඡන්ද ලබා දුන් අතර, ජීන්-ලූක් මෙලන්චොන් විසින් නායකත්වය දෙන ප්‍රංශයේ නව ජනප්‍රිය පෙරමුණ (New Popular Front), යුක්රේනයට ප්‍රංශ හමුදා “සාම සාධක භටයන්” ලෙස යැවීමේ මැක්‍රොන්ගේ සැලැස්ම පසුගිය වසරේ සිය මැතිවරණ වැඩපිළිවෙලේ සටහන් කළේය. ස්පාඤ්ඤයේ Podemos (දැන් Sumar) පක්ෂය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, එය ඉතිහාසයේ ස්පාඤ්ඤයේ විශාලතම මිලිටරි අයවැය සම්මත කරන ආන්ඩුවල අසුන් ගත්තේය.

එපමනක් නොව, මෙම පක්ෂ සහ ඔවුන්ගේ සහචරයෝ ගාසා සමූල ජන සංහාරයට හා යුරෝපයේ කප්පාදුවලට එරෙහි විරෝධතා, පිලිවෙත් වෙනස් කිරීම සදහා අධිරාජ්‍යවාදී ආන්ඩුවලට ආයාචනා කිරීමේ බංකොලොත් ඉදිරිදර්ශනයට ගැටගැසීමට කටයුතු කරති.

මෙම ඉදිරිදර්ශනයේ කුණුකම වසර දෙකකට පෙර යුරෝපීය මහා වර්ජන ව්‍යාපාරය තුල ඔවුන්ගේ භූමිකාව මගින් පෙන්නුම් කෙරුනි. ජර්මනිය, බ්‍රිතාන්‍යය, ප්‍රංශය, තුර්කිය සහ යුරෝපය පුරා උද්ධමනය හා කප්පාදුවලට එරෙහිව මිලියන ගනනක් කම්කරුවන් වැඩ වර්ජනය කරද්දී, හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුවේ (හජාජාක) යුරෝපීය  ශාඛා නැගී එන ව්‍යාපාරය පිලිබඳ ප්‍රකාශයක් නිකුත් කලේය. “මහා වැඩ වර්ජන ව්‍යාපාරය, යුද්ධය සහ යුරෝපයේ විප්ලවවාදී අර්බුදය” [The mass strike movement, war and the revolutionary crisis in Europe, 2023 පෙබරවාරි 10] යන මාතෘකාවෙන් එය පැහැදිලි කලේ:

“දිග හැරෙමින් පවතින්නේ එක් හෝ වෙනත් ධනේශ්වර ආන්ඩුවක් සමග හුදකලා සාකච්ඡා මගින් විසඳා ගත හැකි ජාතික වෘත්තීය සමිති අරගල මාලාවක් නොවේ. ඒ වෙනුවට, කම්කරුවන් සෑම රටකම සමාන ඉල්ලීම් මතු කරමින්, අපකීර්තියට හා පුලුල්ව පිළිකුලට පාත්‍ර කරන  ලද ආන්ඩුවල පොලිස් මර්දනයන් හා නීතිමය තර්ජනවලට මුහුණ දෙන බැවින්, එය ජාත්‍යන්තර දේශපාලන අරගලයකි. …

යුරෝපය පුරා මතුවෙමින් පවතින්නේ වෛෂයිකව විප්ලවවාදී තත්වයකි. ශතවර්ෂයකට පෙර පළමු ලෝක සංග්‍රාමය පුපුරා යාමේදී මෙන් විකල්ප පැහැදිලිවම ඉදිරිපත් ව ඇත. එක්කෝ ධනේශ්වර පන්තිය යුරෝපය හා ලෝකය න්‍යෂ්ටික සන්නද්ධ රාජ්‍යයන් අතර ගෝලීය යුද්ධයකට ඇද දමයි, නැතහොත් කම්කරු පන්තිය යුදවාදී පාලක ප්‍රභූව අතින් බලය ලබා ගනී.”

කෙසේ වෙතත්, වැඩ වර්ජන ඒකාකාරව පාවා දෙනු හෝ දේශපාලනික වශයෙන් ගෙල සිර කර දමනු ලැබිණි. වැඩි කරන ලද මිලිටරි වියදම් වලට අරමුදල් සැපයීම සඳහා පිලිකුල් කෙරුණු විශ්‍රාම වැටුප් කප්පාදුවලට එරෙහිව ප්‍රංශයේ සිදු වූ මහා වැඩ වර්ජන වලදී තරම් වෙන කොතැනකවත්  මෙය පැහැදිලිව නොදිස් වුණි.

මිලියන සංඛ්‍යාත කම්කරුවන් වැඩ වර්ජනවල නිරත වූ අතර, 1968 මැයි මහා වැඩ වර්ජනයෙන් පසු ප්‍රංශයේ ඇති වූ දැවැන්තම දේශපාලන අර්බුදය තුල රටපුරා කැරලි ඇවිල ගියේය. එහෙත් මැක්‍රොන් පහ කිරීම සඳහා දේශපාලන අරගලයක් සඳහා වූ කිසිදු ඉල්ලීමක් මෙලෙන්චොන් මගහැරී අතර, අතිමහත් මහජන විරෝධය උල්ලංඝණය කරමින් කප්පාදු කිරීම් ප්‍රකාශයට පත් කිරීමෙන් පසු වෘත්තීය සමිති නිලධරයන් වැඩ වර්ජන සහ විරෝධතා වහාම අවසන් කළහ. පසුගිය වසර දෙක තුළ ප්‍රංශයේ සහ යුරෝපය පුරා මිලිටරි වියදම් වාර්තාගත ලෙස වැඩි කිරීම සඳහා  ඔවුන් මෙසේ වේදිකාව සැකසූහ.

යුරෝපීය අධිරාජ්‍යවාදය ඊටත් වඩා දැවැන්ත යලි සන්නද්ධ කිරීමේ ධාවනයක් දියත් කරද්දී, අද දින එවැනිම ව්‍යාපාර න්‍යාය පත්‍රයට ඇතුල් වී ඇත. නමුත් පාඩම් උකහා ගත යුතුය. පන්ති අරගලය මත ව්‍යාජ වාම බලවේගවල ග්‍රහණය බිඳ දැමිය යුතුය. මෙයින් අදහස් කරන්නේ පළමුවෙන්ම, ජාත්‍යන්තරව පන්ති අරගල සම්බන්ධීකරණය කිරීම සඳහා, නිලධරයේ කඩාකප්පල්කාරී ක්‍රියාවලින් ස්වාධීනව, කම්කරුවන් හා තරුනයින් අතර ක්‍රියාකාරී කමිටු ගොඩ නැගීම හා ජන සංහාරයට, ෆැසිස්ට්වාදයට හා යුද්ධයට එරෙහිව වඩාත් පුලුල්, අඛණ්ඩ බලමුලු ගැන්වීමක් ගොඩනැගීමයි.

සියල්ලටත් වඩා, එහි අර්ථය වන්නේ, එවන් අරගලයක අවසානය ලෝක සමාජවාදී විප්ලවයක් තුල කම්කරු පන්තියට බලය පැවරීම අවශ්‍ය වන බවට වන විඥානයෙන් කම්කරුවන් හා තරුනයන් සංතෘප්ත කිරීම සඳහා දේශපාලන ව්‍යාපාරයක් ගොඩනැගීමයි. එවන් ව්‍යාපාරයක ජීව රුධිරය වන්නේ ස්ටැලින්වාදයට සහ සියලු ආකාරයේ ජාතික අවස්ථාවාදයට ජාත්‍යන්තර කමිටුවේ (ICFI) සමනය කළ නොහැකි විරුද්ධත්වය සහ ට්‍රොට්ස්කිවාදය ආරක්ෂා කිරීමේ නොබිඳුණු අඛණ්ඩ පැවැත්මයි.

යුරෝපීය ප්‍රතිසන්නද්ධ කිරීමට එරෙහි වන්න! Read More »

Khan Yunus

අධිරාජ්‍යවාදය තම “අවසාන විසඳුම” ගාසා තීරයේ දියත් කරයි

ලෝසවෙ ජාත්‍යන්තර කතෘ මණ්ඩලය විසිනි.

Khan Yunus
2025 මැයි 19 වන සඳුදා, ඊශ්‍රායල හමුදා ප්‍රහාරය මධ්‍යයේ, ගාසා තීරයේ ඛාන් යුනිස් ප්‍රදේශයෙන් අවතැන් වූ පලස්තීනුවන් පලා යති [AP ඡායාරූපය/අබ්දෙල් කරීම් හනා]

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ (ලෝසවෙඅ) 2025 මැයි 19 දින ‘Imperialism launches its “final solution” in Gazaයන හිසින් පලවූ ලෝසවෙ ජාත්‍යන්තර කතෘ මණ්ඩලය විසින් ලියන ලද ඉදිරිදර්ශන ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

සති අන්තයේ ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදා (IDF) විසින් “ගිඩියොන්ගේ යුධරථ මෙහෙයුම” පූර්ණ පරිමාණයෙන් දියත් කිරීම නිවේදනය කරන ලද අතර එය ගාසා තීරයේ “අවසාන පියවර” ලෙස අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු විස්තර කළේය. මෙම භාෂාව “අවසාන විසඳුම” – යුරෝපයේ යුදෙව්වන් ක්‍රමාණුකූලව සමූලඝාතනය කිරීම සඳහා නාසි ජර්මනියේ යෙදුම- ප්‍රතිරාවය කරයි.

මෙහෙයුමේ අරමුන වන්නේ ගාසා තීරය මුළුමනින්ම මිලිටරි ආක්‍රමණය කිරීම සහ අත්පත් කර ගැනීම, ඉතිරි ජනගහනය දකුණේ ගාල් කඳවුරුවලට බලහත්කාරයෙන් අභ්‍යන්තර විස්ථාපනය කිරීම සහ ඔවුන් පලස්තීනයෙන් මුළුමනින්ම නෙරපා හැරීමට සූදානම් වීමයි.

මෙම මෙහෙයුම සමග සමගාමීව සිරගත කර  සිටින ජනගහනයට ආහාර බෙදා හැරීම, එක්සත් ජනපදය-ඊශ්‍රායලය ඒකාබද්ධව අත්පත් කර ගැනීමත්, ඇමරිකානු සැපයුම් සමාගම් සහ පුද්ගලික හමුදා කොන්ත්‍රාත්කරුවන් විසින් මුහුණ හඳුනාගැනීමේ තාක්‍ෂණය හරහා හඳුනාගෙන පූර්ව පරීක්ෂාවට ලක් වූ පුද්ගලයින්ට සාගත මට්ටමේ සලාක බෙදාහැරීමත් සිදුකරනු ඇත.

තිරය ​​පිටුපසින් ට්‍රම්ප් පරිපාලනය, හොලෝකෝස්ට සමූලඝාතනයෙන් [දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේ දී හිට්ලර් ප්‍රමුඛ ෆැසිස්ට්වාදින් සිදුකළ මිලියන් 6 ක යුදෙව් ජන සංහාරය] පසු විශාලතම අධිරාජ්‍යවාදී පිටුබලය සහිත වාර්ගික ශුද්ධ කිරීමේ මෙහෙයුම මෙහෙයවයි. බලහත්කාරයෙන් අවතැන් කරන  මිලියනයකට අධික පලස්තීනුවන් නැව් මගින් හෝ ගොඩබිමෙන් භාර ගැනීම සදහා – එක්සත් ජනපදයේ පිටුබලය ලබන ඉස්ලාමීය කැරලිකරුවන් විසින් පෙරලා දැමූ ආන්ඩු සහිත – ලිබියාවේ සහ සිරියාවේ පාලන තන්ත්‍රයන් සමඟ ධවල මන්දිරය සාකච්ඡා කරමින් සිටී.

දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වීමෙන් වසර අසූවකට පසුව, නාසි ජර්මනියේ දැවැන්තම අපරාධ – මහා පරිමාන සමූල ඝාතනය, හිතාමතා මහා පරිමාන සාගතය සහ වාර්ගික ශුද්ධ කිරීම – අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් විසින් ක්‍රියාත්මක කර සාමාන්‍යකරණය කරමින් සිටී. 

එහෙත් හොලෝකෝස්ටයේ සැලසුම්කරුවන් ඔවුන්ගේ අපරාධවල පරිමාණය ජර්මානු ජනගහනයෙන් සහ ලෝකයෙන් වසන් කිරීමට උත්සාහ කළ අතර, ගාසා තීරයේ සමූල ජන ඝාතනය මුළුමනින්ම එළිපිටම දිග හැරෙමින් තිබේ. ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයා පලස්තීනය ජනවාර්ගික ශුද්ධ කිරීම සහ ඈඳා ​​ගැනීම තම පරිපාලනයේ මූලෝපායික අරමුණක් ලෙස විවෘතව ප්‍රකාශ කර ඇත.

ගාසා තීරයේ ජන සංහාරය ට්‍රම්ප් සහ නෙතන්යාහු විසින් මෙහෙයවනු ලැබූව, එය සියලු අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් විසින් ආරක්ෂා කර නීත්‍යානුකූල කර ඇති අතර ධනේශ්වර අරාබි පාලන තන්ත්‍රයන් විසින් ඊට පහසුකම් සලසා ඇත.

අධිරාජ්‍යවාදී ආන්ඩු ඊශ්‍රායලයට “තමන්ව ආරක්ෂා කර ගැනීමට අයිතියක් ඇති” බව ප්‍රකාශ කිරීම මගින් සමූහ මිනීමැරුම් සහ වාර්ගික ශුද්ධ කිරීම් නීත්‍යානුකූල කරයි. යුරෝපය පුරා සෑම ආන්ඩුවක්ම ජන සංහාරයට එරෙහි විරෝධතා වංචනිකව “සෙමිටික් (යුදෙව්)-විරෝධී” ලෙස හෙලා දැක, සමූහ අත්අඩංගුවට ගැනීම් සිදු කරමින් සහ ඊශ්‍රායල රාජ්‍යයේ අපරාධවලට එරෙහිව කතා කරන අයට හිංසා පීඩා කරමින් සිටී.

ජර්මානු චාන්සලර් ෆ්‍රෙඩ්රික් මර්ස්, ඊශ්‍රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහුට ජර්මනියට ආරාධනා කර ඇති අතර, නෙතන්යාහු අත්අඩංගුවට ගැනීම සඳහා ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණය විසින් නිකුත් කරන ලද වරෙන්තුව කඩ කරන බවට ප්‍රතිඥා දී තිබේ.

සෞදි අරාබිය, කටාර් සහ එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යය වෙත ට්‍රම්ප්ගේ සංචාරය ගාසා ජන සංහාරයේ අරාබි පාලන තන්ත්‍රවල හවුල්කාරිත්වය සමස්ත ලෝකය ඉදිරියේ ප්‍රදර්ශනය කර ඇත. ගාසා තීරයේ විනාශය වෙනුවෙන් ට්‍රම්ප් ඊශ්‍රායලයට ඩොලර් බිලියන ගණනින් බෝම්බ ලබා දෙද්දී කටාර් රජ පවුල ට්‍රම්ප්ට ඩොලර් මිලියන 400 ක පෞද්ගලික ජම්බෝ ජෙට් යානයක් තෑගි කර තිබේ.

පලස්තීනුවන් සාගතයේ තැබීම හෙළා දකින නාම මාත්‍ර ප්‍රකාශ නිකුත් කළ ද, අරාබි පාලන තන්ත්‍ර ගාසා තීරයේ සමූල ජන සංහාරයට සහ බලහත්කාරයෙන් අවතැන් කිරීමට හවුල්කාරී වේ.

මාධ්‍යවේදී බොබ් වුඩ්වර්ඩ් යුද්ධය නම් සිය පොතේ සඳහන් කර ඇති පරිදි , ජෝර්දානයේ දෙවන අබ්දුල්ලා රජු 2023 දී රාජ්‍ය ලේකම් ඇන්ටනි බ්ලින්කන්ට පැවසුවේ, “ඊශ්‍රායලය හමාස් පරාජය කළ යුතුය. අපි මෙය ප්‍රසිද්ධියේ නොකියමු, නමුත් අපි හමාස් පරාජයට සහාය දෙමු.” ඊශ්‍රායලය පලස්තීනුවන් සමූල ඝාතනය කරමින් සිටියදී පවා ඔහුගේ පාලනයට අවශ්‍ය වන්නේ ඊශ්‍රායලය සමඟ සාමය පවත්වා ගැනීමට පමණක් බව ඊජිප්තු ජනාධිපති අබ්දෙල් ෆාටා එල්-සිසි බ්ලින්කන්ට පැවසූ බවත් වුඩ්වර්ඩ් ලිවීය.

“ජාත්‍යන්තර නීතියේ” ආයතන සිදුවෙමින් පවතින සමූල ජන සංහාරය හමුවේ සම්පූර්ණයෙන්ම බංකොලොත් බව ඔප්පු කර ඇත. අඩ සියවසක අධිරාජ්‍යවාදී අනුග්‍රහය ලත් “සාම සැලසුම්”, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලයේ සහ ආරක්ෂක මණ්ඩලයේ ගණන් කළ නොහැකි ඡන්ද, ජාත්‍යන්තර අධිකරණයේ තීන්දු සහ ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ චෝදනා සම්පූර්ණයෙන්ම අර්ථ විරහිත බව ඔප්පු වී ඇත.

යෝධ පරිමාණ අපරාධයක් වන ගාසා තීරයේ දිග හැරෙමින් පවතින දෙය අතිශය දුරදිග යන දේශපාලන ඇඟවුම් දරා සිටි. එය අධිරාජ්‍යවාදයේ සහ සියලු “ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී” ධනේශ්වර ආන්ඩුවල අති මූලික ස්වභාවය හෙලිදරව් කරයි. පළමු ලෝක යුද්ධය මධ්‍යයේ 1916 දී ලියන ලද අධිරාජ්‍යවාදය පිලිබඳ ඔහුගේ නොනැසෙන සුළු විග්‍රහයේ දී, ලෙනින් අනතුරු ඇඟවූයේ, ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ පැරණි රාජාණ්ඩු ආඥාදායකත්වය අතර වෙනස මැකී යමින් පවතින බවයි. ශතවර්ෂයකට පසුව, මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කරන්නන් යැයි කියා ගන්නා නවීන අධිරාජ්‍යවාදී පාලන තන්ත්‍ර, සමස්ථ ජනගහණයක් සමූල ඝාතනය කිරීම, යුක්ති සහගත කිරීම, සහාය දීම සහ ඊට අත්පොළසන් දීම පවා කරති.

සමූල ජන ඝාතනය  සාමාන්‍යකරණය කිරීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන්ට එරෙහි ප්‍රහාර තීව්‍ර කිරීම, කම්කරු පන්තිය දුප්පත් කිරීම  සහ අධිරාජ්‍යවාදී ආන්ඩුවල යුද සැලසුම් වලින් වෙන් කළ නොහැකි සංරචකයකි. වොෂින්ටනයේ සිට බර්ලින්, ලන්ඩන් සහ ටෝකියෝ දක්වා සියලුම අධිරාජ්‍යවාදී අගනගරවල ආන්ඩු සමාජ වැඩසටහන් කප්පාදු කරමින් මිලිටරි වියදම් දැවැන්ත ලෙස පුලුල් කරමින් සිටී.

සෑම අධිරාජ්‍යවාදී ආන්ඩුවකම නායකයින්  – සහ ඔවුන්ගේ මැද පෙරදිග අනුගාමික පාලන තන්ත්‍රයන් – ඊශ්‍රායලය විසින් සිදු කරන ලද සමූල ජන ඝාතනයට සහාය දෙන අතර, ලෝක ජනගහනයෙන් අතිමහත් බහුතරයක් මෙම අපරාධ වලින් කම්පනයට පත්ව සිටිති. ලොව පුරා ප්‍රධාන නගරවල සහ උප නගරවල- ගණන් කළ නොහැකි දහස් ගණන් යුදෙව්වන් ද ඇතුළු- මිලියන සංඛ්‍යාත ජනයා ගාසා සමූල ජන ඝාතනයට එරෙහි මහජන විරෝධතාවලට සම්බන්ධ වී සිටිති. සමූල ජන ඝාතනයෙන් කෝපයට පත් ලෝක ජනතාව සහ ඔවුන්ගේ ආන්ඩු අතර සමහන් කළ නොහැකි අගාධයක් විවර වී ඇත.

සමූල ජන ඝාතනය ආරම්භයේ සිට මාස දහනවයක් ගත වන විට, යම් මූලික නිගමනවලට එළඹීම අවශ්‍ය වේ. ප්‍රථමයෙන් සහ ප්‍රධාන වශයෙන්, අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන්ට හෝ ජාත්‍යන්තර නීති ආයතනවලට ආයාචනා කිරීම හරහා ගාසා සමූල ජන ඝාතනය  නැවැත්විය නොහැක. ගාසා තීරයේ සංහාරය නැවැත්විය හැකි එකම මාර්ගය කම්කරු පන්තිය බලමුලු ගැන්වීමයි. සමූල ජන ඝාතනයට එරෙහි අරගලය රඳා පවතින්නේ පන්ති අරගලයේ පුළුල් කිරීම සහ කම්කරු පන්තියේ සමාජ, ආර්ථික හා දේශපාලන අයිතීන් ආරක්ෂා කිරීම මත ය.

අධිරාජ්‍යවාදය තම “අවසාන විසඳුම” ගාසා තීරයේ දියත් කරයි Read More »

Dollar

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ රැස්වීමේදී ඩොලරයේ අර්බුදය සාකච්ඡාවට බඳුන් වේ

නික් බීම්ස් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ ‘Dollar crisis is focus of discussions at IMF meetingයන හිසින් 2025 අප්‍රේල් 30 දින පලවූ නික් බීම්ස් විසින් ලියන ලද ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

එක්සත් ජනපද ඩොලරය කොයිබටද? ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහ ලෝක බැංකුවේ වසන්ත රැස්වීම් සඳහා පසුගිය සතියේ වොෂින්ටනයේ රැස්ව සිටි ගෝලීය මූල්‍ය පද්ධතියේ නායකයින් අතර සාකච්ඡාවට ආධිපත්‍යය දැරූ ප්‍රශ්නය එයයි.

නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් හි කොල්බි ස්මිත්ගේ වාර්තාවක්, පැවැති වාතාවරණයෙන්  කොටසක් අසු කර ගන තිබුනි.

ලිපිය ආරම්භ වූයේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්, නියාමකයින් සහ ආයෝජකයින් සමූහයකට එක්සත් ජනපද භාණ්ඩාගාර ලේකම් ස්කොට් බෙසන්ට් (Scott Bessent) විසින් කරන ලද ප්‍රකාශයන් වෙත අවධානය යොමු කිරීමෙනි. එහිදී ඔහු එක්සත් ජනපදයට “ශක්තිමත් ඩොලරයක්” අවශ්‍ය බවත් ඔවුන්ට ඒවා  සන්තකයේ රදවා ගැනුම අවශ්‍ය වනු ඇති බවත් සහතික කරමින් ඔවුන්ගේ චකිතය සන්සුන් කිරීමට උත්සාහ කළේය.

“ඩොලරය දුර්වල වීම සමග සම්පාත වූ කොටස් මිල ගණන්වල  ප්‍රචණ්ඩකාරී පැද්දීම්” සහ එක්සත් ජනපද ආන්ඩු බැඳුම්කරවලින් ආයෝජකයින් ඉවතට යෑම විසින් “ කුලප්පුව ඇවිල යාමෙන්” පසු “සමනයක්”  ලබා දීම  එහි අරමුන වූ බව ලිපිය කියා සිටියේය. 

Dollar
එක්සත් ජනපද ඩොලර් නෝට්ටු [AP ඡායාරූපය/මාර්ක් ලෙනිහාන්]

“මෙතරම් විශාල ජනකායක් ඉදිරියේ මෙම පණිවිඩය අවධාරණය කිරීම අවශ්‍ය බව බෙසන්ට් මහතා නිගමනය කිරීමේ කාරණයෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ, දින 100 කටත් අඩු කාලයකට පෙර ට්‍රම්ප් මහතා ධවල මන්දිරයට ආපසු පැමිණීමෙන්   පසු තත්වය කෙතරම් අස්ථිර වී ඇත්ද යන්නයි. දැන් විශාල වශයෙන් මතුවන්නේ ඩොලරය සහ අනෙකුත් එක්සත් ජනපද වත්කම් (භාණ්ඩාගාර බිල්පත් බැඳුම්කර ආදිය) කෙරෙහි ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවගේ විශ්වාසය නැති වීමට පටන් ගන්නේ නම් කුමක් සිදුවේද යන්න පිළිබඳ අසහනකාරී  ප්‍රශ්නයි.”

සිටිගෘප් (Citigroup) හි ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥ නේදන් ෂීට්ස් (Nathan Sheets)  ට අනුව: ” (දැන්) මිනිසුන් පෙරටු අවස්ථාබද්ධ සැලසුම්කරණය [Scenario planning- ඉදිරියේ දී විය හැකි විවිධ අවස්ථා සඳහා සැලසුම් කරනය] කරන්නේ,  පෙර කාලයන්හි දී  සිදු නොවිය හැකි යැයි   තීරණය කළ හැකි වූ අවස්ථා හරහා වන අතර, භව්‍යතා සැලසුම්කරණයේ [contingency planning-අනපේක්ෂිත සිදුවීම් සඳහා සැලසුම්කරනය] විලාශයෙන් ඔවුන් ඒවා ඉතා බැරෑරුම් ආකාරයකට සිදු කරති”

වත්මන් කැළඹීම ගෙවී යන අවධියක් බවත්, දේවල් සමථයකට පත් වනු ඇති බවත්, වැඩි හානියක් සිදු වීමට පෙර “සාමාන්‍ය තත්ත්වයට” නැවත පැමිණෙන බවත් විශ්වාස කිරීමට නියාමකයින්, රාජ්‍ය නිලධාරීන් සහ ආයෝජකයින්  කැමතිය.

එහෙත් ඓතිහාසික විග්‍රහයකින් පෙනී යන්නේ ඉදිරි කාලය තුළ වෙළෙඳපොළේ කුමන උස් පහත්වීම් සිදු වුවද මූලික පෙරළියක් සිදුව ඇති බවයි.

ගෝලීය ආර්ථික පර්යාය  ලෙස හඳුන්වන කාල සීමාව අදියර දෙකකට වැටේ: 1945 සිට 1971 දක්වා සහ 1971 සිට අද දක්වා කාලය.

පළමු කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළ, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතිය පදනම් වූයේ, 1944 බ්‍රෙටන් වුඩ්ස් ගිවිසුම මත වන අතර ඒ යටතේ ඩොලරය, අවුන්සයකට ඩොලර් 35 බැගින් වූ රත්‍රන් වල පිටු බලය ඇතිව, ගෝලීය මුදල බවට පත් විය.  1930 ගණන්වල වෙළඳ පද්ධතිය බිඳ වැටී ලෝකය ප්‍රතිවාදී කණ්ඩායම්වලට බෙදී ගිය විට ඇති වූ විනාශකාරිත්වය  අවසන් කිරීම එහි අරමුණ විය.

එම ක්‍රමය 1971 අගෝස්තු 15 වන දින අවසන් වූයේ, ගෙවුම් ශේෂය සහ වෙළඳ හිඟ ශේෂය පුළුල් වීම නිසා එක්සත් ජනපදයට තම වගවීම්වලට ගරු කළ නොහැකි කොන්දේසි යටතේ ජනාධිපති නික්සන් ඩොලරයේ රන් ආධාරය ඉවත් කර ගැනීමත් සමඟ ය. එය, බ්‍රෙටන් වුඩ්ස් ගිවිසුමේ පදනම වන එක්සත් ජනපදයේ ආර්ථික ආධිපත්‍යය සැලකිය යුතු ලෙස දුර්වල වෙමින් පවතින බවට ලකුණක් විය.

ප්‍රධාන මූල්‍ය කැළඹීම් සහ ඉහ වහා ගිය උද්ධමනයෙන් අනතුරුව, ඩොලරය ගෝලීය මුදල් ලෙස දිගටම ක්‍රියාත්මක විය. නමුත් එය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් පදනමක් මත සිදු විය.

තවදුරටත් එය  සැබෑ වටිනාකමේ ප්‍රතිමූර්තිය වන  රත්තරන් විසින් පිටුබලය නොලබන ලදි. එය එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයේ මූල්‍ය බලය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර විශ්වාසය මත රැඳුණු ආඥප්ති (fiat -සැබෑ වත්කම් වල පිටුබලය නැති) මුදල් ඒකකයකි. මෙම පද්ධතිය විශාල බලපෑම් සහිත විය. 

රත්‍රන් සමඟ ඇති බැඳීම මගින් පනවන ලද සීමාවන්ගෙන් නිදහස් වූ ඩොලරය, මූල්‍ය ප්‍රාග්ධනය වෙලඳපොල මෙහෙයුම් හරහා ලාභය අත්කර ගැනීමට උත්සාහ කිරීමත් සමඟ, සෑම වසරකම වර්ධනය වූ දැවැන්ත ජාත්‍යන්තර ණය පද්ධතියක කේන්ද්‍රස්ථානය බවට පත් විය.

බ්‍රෙටන් වුඩ්ස් පද්ධතියේ කොටසක් ලෙස, මුදල් අනුපාත ස්ථාවර වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, එ.ජ. සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය ප්‍රාග්ධනය ගලායාම් සදහා  විශාල සීමා පැනවී තිබුනි. එක්සත් ජනපදය, එක්සත් රාජධානිය සහ අනෙකුත් ප්‍රධාන ආන්ඩු ඔවුන්ගේ පෙර පැවති – ඒවායින් බොහොමයක් 1930 ගනන් දක්වා දිව ගිය – නියාමන පියවර සියල්ලම පාහේ ඉවත් කිරීමත් සමඟ දැන් එවා  මුදා හැරුණි. 

මෙම ක්‍රමය, එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයේ මූල්‍ය බලය කෙරෙහි ඇති විශ්වාසය මත රඳා පැවතුනි. එහි දේශපාලන ව්‍යුහයේ සහ නීතියේ ආධිපත්‍යයේ ස්ථාවරත්වය පිළිබඳ විශ්වාසය, ඊට නොඅඩුවම  වැදගත් විය.

දැන් ඒ සියල්ල ප්‍රශ්නයට බඳුන්ව ඇත. 

නිල මූදල් හා මූල්‍ය ආයතන සංසදයේ එක්සත් ජනපද සභාපති මාර්ක් සෝබල් ටයිම්ස් ට පැවසූ පරිදි : “පද්ධතිය තුල ඩොලරයේ භූමිකාව දෙවියන් විසින් නියම කලා  නොවේ. එය එක්සත් ජනපදයේ ගුනාංග පිළිබිඹු කිරීමකි.”

ඒවාට ඇතුළත් වන්නේ: ලෝකයේ සෙසු රටවල් සමඟ ගනුදෙනු කරන විශාල ආර්ථිකයක්; මූල්‍ය පද්ධතියේ ගැඹුරුම, වඩාත්ම ද්‍රවශීල වෙලඳපොලවල්; විශ්වසනීය මහ බැංකුවක් සහ නීතියේ ආධිපත්‍යය.

මෙම අත්තිවාරම් දෙදරා ගොස් හෝ කැඩී බිඳී යාමේ දියුණු අවධියක පවතී.

ගෝලීයකරණය වූ ආර්ථිකයක තතු තුල, විසකුරු ආර්ථික ජාතිකවාදය මත ට්‍රම්ප් පරිපාලනයේ ප්‍රතිපත්තිය පදනම් ව  ඇති ප්‍රමාණය කොපමණ යත්, චීනය මත සියයට 145ක තීරුබදු ඉහල දැමීමත් සමග එය, එක්සත් ජනපදය සහ ලෝකයේ අංක දෙක ආර්ථිකය අතර පවුරක් බැද ඇත.

ට්‍රම්ප් නිමක් නැතිව පුනරුච්චාරණය කරන පරිදි, සතුරා එක්සත් ජනපදය “සූරාගෙන කන” ලෙස සලකන විට “අවශේෂ ලෝකය සමඟ ගනුදෙනු කිරීම” පිළිබඳ අනාගතය කුමක්ද?

“ගැඹුරුම සහ වඩාත්ම ද්‍රවශීලී වෙලඳපොලවල්” පිළිබඳ තත්ත්වය කුමක්ද? එක්සත් ජනපද බැංකු හා මූල්‍ය ආයතනවල සමපේක්ෂන ක්‍රියාකාරකම් මගින් අවුළුවන ලද 2008 ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුදයේ පටන්ම, දැන් ඩොලර් ට්‍රිලියන 29 ක් වන එක්සත් ජනපද භාණ්ඩාගාර වෙලඳපොලේ ස්ථාවරත්වය, වැඩි වන කනස්සල්ලට හේතු වී ඇත.

COVID වසංගතය ආරම්භ වූ 2020 මාර්තු මාසයේදී, වෙළඳපල ගල් ගැසුනි. ලෝකයේ සුරක්ෂිතම මූල්‍ය වත්කම යැයි කියනු ලබන එක්සත් ජනපද රජයේ නය සඳහා දින කිහිපයක් තිස්සේ ගැනුම්කරුවෝ නොසිටියහ. සම්පූර්ණ කඩා වැටීම වැළැක් වනු ලැබුවේ ඇමරිකානු ෆෙඩරල් රිසව් හි (එක්සත් ජනපදයේ මහා බැංකුව)  ඩොලර් ට්‍රිලියන ගනනක දැවැන්ත මැදිහත්වීමක් තුලින් පමනි.

සෝබෙල් විසින් හඳුනාගත් අවශ්‍ය ස්ථාවරත්වයේ ප්‍රධාන සාධකයක් වන එක්සත් ජනපද මහ බැංකුව වන ෆෙඩරල් රිසව් බැංකුවේ විශ්වසනීයත්වය, එහි සභාපති ජෙරොම් පවල් නෙරපා හැරීමට ට්‍රම්ප් විසින් කරන ලද තර්ජන සමඟ ප්‍රශ්න ගතව ඇත. එමගින් මූල්‍ය පද්ධතිය කඩා වැටෙනු  ඇති බවට අනතුරු ඇඟවීම් ලැබීමෙන් පසු ට්‍රම්ප් එම තර්ජනය ආපසු හරවා ගත් නමුත් හානිය සිදුවී හමාරය.

දැන් මතු කරමින් තිබෙන ප්‍රශ්නය වන්නේ ලබන වසරේ පවල්ගේ ධුර කාලය අවසන් වන විට ට්‍රම්ප් එම තනතුරට පත් කරන්නේ කවුරුන්ද යන්නයි.  ෆෙඩරල් මහ බැංකුවේ ඊනියා “ස්වාධීනත්වය”  – එනම් උද්ධමනය මැඩ පවත්වාගෙන යාම සදහා වන මූල්‍යයේ [මූල්‍ය අධිකාරිත්ව යේ] ඉල්ලීම්වලට ස්ථිරසාරව  අනුගත වීම – ආරක්ෂා කරන්නෙක්ද, නැතහොත් ඕනෑම දිනක ඔහු පවසන දේ කුමක් වුවත් ට්‍රම්ප් පසු පස්සේ ඇදී යන අයෙක් ද?

“නීතියේ ආධිපත්‍යය” සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, එය දිනපතා කුණු කූඩයට දමමින් තිබෙන්නේ, ජනාධිපතිවරයා සහ ඔහුගේ ආධාරකරුවන් තමන් නීතියට ඉහළින් සිටින බව ප්‍රකාශ කරමින්, උසාවි නියෝග නොතකමින්, විනිසුරුවන් අත්අඩංගුවට ගැනීම පවා ආරම්භ කර ඇති හෙයිනි.

ට්‍රම්ප් සිය ආර්ථික යුද්ධය ලෝකයට එරෙහිව මුදා හරින ලද “විමුක්ති දිනයේ” සිට ගත වූ මාසය තුළ පුපුරා ගිය වත්මන් කැලඹීම තුළ, මූල්‍ය කවයන් තුළ වඩාත්ම කනස්සල්ලට හේතු වී ඇත්තේ දිගුකාලීනව ස්ථාපිත වූ ප්‍රවණතාවක් ආපසු හැරීම හේතුවෙනි.

වසර 40කට පමණ පෙර 1987 ඔක්තෝම්බර් කොටස් වෙලඳපොල කඩාවැටීම දක්වා ආපස්සට යන පසුගිය කාලපරිච්ඡේදයේ බොහෝ කුණාටු, ආරක්ෂිත තෝතැන්නක් සොයා එක්සත් ජනපද ඩොලරය සහ ඇමරිකානු මූල්‍ය වත්කම් වෙත ගමන් කිරීම මගින් සංලක්ෂිත විය.

මෙම අවස්ථාවේ දී එසේ නොම විය. ඒ වෙනුවට, එක්සත් ජනපද භාන්ඩාගාර නය විකුණා දැමීමක් සිදුවී ඇති අතර, පලදාවන් (yields) ඉහල යාමට නැතහොත් පොලී අනුපාත ඉහල යාමට තුඩුදී ඇත (පොලී අනුපාත සහ බිල්පත් මිල යන මේ දෙක ප්‍රතිවිරුද්ධ දිශාවට ගමන් කරයි) සහ ජාත්‍යන්තර මුදල් වෙලඳපොලවල ඩොලරය දිගටම පහත වැටී ඇත.

ටැම්පා විශ්වවිද්‍යාලයේ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්ය විවේකානන්ද ජයකුමාර විසින් ද හිල් (The Hill ) හි පළ කළ ලිපියක,  සඳහන් කළ පරිදි “පෙළපොත් දෘෂ්ටිකෝණය” වූයේ [පොතේ හැටියට නම්], එක්සත් ජනපදය විසින් තීරුබදු පැනවීම ඩොලරය ශක්තිමත් කරනු ඇති බව ය.

“එහෙත් යථාර්ථය බෙහෙවින් වෙනස් වී ඇත … ජීවමාන මතකයේ පළමු වතාවට, ඇමරිකානු ඩොලරය යනු, අර්බුදකාරී කාල පරිච්ඡේදවලදී සහ දැඩි අවිනිශ්චිතතාවයේ අවස්ථාවන්හිදී ලොව පුරා ආයෝජකයින් විසින් ස්වයංක්‍රීයව සොයා යන  ‘ආරක්‍ෂාව කරා  පියෑඹීමේ’ මුදල නොවේ.”

ඇත්ත වශයෙන්ම, මූල්‍ය වෙලඳපොලවල අතිමහත් මනෝභාවය “ඇමරිකාව විකුණන්න” [එක්සත් ජනපද ඩොලර්  සහ වත්කම් විකිණීම] යන්නයි.

දිගුකාලීන ඉතිහාසඥයෙකු සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතියේ ශිෂ්‍යයෙකු වන බැරී අයිකන්ග්‍රීන් (Barry Eichengreen) ටයිම්ස් වෙත මෙසේ පැවසීය: “බරපතල තත්වයක් දැන් ඉස් මතුව  තිබේ.”

“ඩොලරයෙන් අවුල් සහගත ලෙස කඩිමුඩියේ ඉවත්ව යෑමක් අර්බුදයක් වනු ඇත. හිටිවනම, 21 වන සියවසේ ගෝලීයකරණය රඳා පවතින ජාත්‍යන්තර ද්‍රවශීලතාවය ලෝකයට නොලැබෙනු ඇත.”

ඩොලරයේ ජාත්‍යන්තර කාර්යභාරය ඉටු කළ හැකි වෙනත් මුදල් වර්ගයක් නොමැත.

BNP Paribas හි ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥ ඉසබෙල් මාටියොස් ඉ ලගො Times වෙත මෙසේ පැවසීය: “විවිධාංගීකරණය” සොයා යෑම යථාර්ථවාදී විය යුතු අතර, “සංචිත වත්කම්, නිර්වචනානුකූලවම, ද්‍රවශීලී විය යුතුය.”

ගැඹුරු සහ ද්‍රවශීල ප්‍රාග්ධන වෙලඳපොලවල් නොමැති සහ එහි මුදල නිදහසේ චලනය නොවන චීනය මෙම නිර්ණායක සපුරාලන්නේ නැත. යුරෝපීය මහ බැංකුව, යුරෝව ප්‍රවර්ධනය කිරීමට කැමති නමුත් යුරෝව රජයන වත්කම් ප්‍රමාණය “එක්සත් ජනපද ප්‍රාග්ධන වෙලඳපොලවල් හා සැසඳීමේදී නොසැලකිය යුතු තරම් වේ.”

නමුත් මෙම නිවැරදි නිරීක්ෂණ සිදු කිරීමෙන් පසු ඇය තවදුරටත් මෙසේ පැවසුවාය: “බහු ධ්‍රැවීය [multipolar] පද්ධතියකට සම්පූර්ණවම [ඵලදායීව] ක්‍රියා කළ හැකිය.”

මෙම ප්‍රකාශය පදනම් වී ඇත්තේ එක්සත් ජනපදයට තවදුරටත් ජාත්‍යන්තර සංචිත මුදලේ භූමිකාව ඉටු කළ නොහැකි නම්, අමතර සංඛ්‍යා [ඩොලරයට අමතරව වෙනත් මුදල්] මගින් ආරක්ෂාව සැලසෙන බවට වන “සාමාන්‍ය බුද්ධිය” මත මිස අන් කිසිවක් මත නොවන බව පෙනේ.

ධනේශ්වර ක්‍රමයේ ප්‍රතිවිරෝධතා සමග පොරබදමින් සිටින විට “සාමාන්‍ය බුද්ධිය” වැදගැම්මකට නැති බව පෙන්නුම් කරමින්, බහු ධ්‍රැව ලෝකයක් පිලිබඳ තක්සේරුව වර්තමාන යථාර්ථය සහ ඉතිහාසය යන දෙකම නොසලකා හරියි.

තම ආර්ථිකයට මුක්කු ගසා ගැනීමට සහ එහි දැවැන්ත යුධ යන්ත්‍රයට මුදල් සපයා ගැනීම පිනිස රාජ්‍යයට දැවැන්ත නය ගොඩ ගසා ගැනීමට හැකි වන බැවින්, ඩොලරයේ ආධිපත්‍යය පවත්වා ගැනීම පැවැත්ම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් ලෙස එක්සත් ජනපදය සලකයි.

මැතිවරණ ප්‍රචාරක ව්‍යාපාරයේදී ට්‍රම්ප් කියා සිටියේ එය [ඩොලරය විස්ථාපනය වීම] යුද්ධයක් පරාජයට සමාන වන බවත්, බලයට පත් වූ දා සිට ඔහු කියා සිටියේ, බ්‍රික්ස් [BRICS] රටවල් සමූහය වෙනත් රටවල් සමඟ විකල්පයක් නිර්මාණය කිරීමට දරන ඕනෑම උත්සාහයක් එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රතිප්‍රහාරයට ලක්වන බවත්ය.

ඉතිහාසයේ පාඩම් ද එලෙසම නොසලකා හරිනු ලැබේ. අතීතයේ බහුධ්‍රැව ලෝකයක් තිබුණි. 1930 ගණන් වලදී රත්‍රන් හැරුණු විට විශ්වීය වශයෙන් පිළිගත් ජාත්‍යන්තර ගෙවීම් ක්‍රමයක් නොතිබූ අතර, 2 වන ලෝක යුද්ධය සඳහා කොන්දේසි නිර්මානය කිරීමේදී සුළුපටු යයි සැලකිය නොහැකි කාර්යභාරයක් ඉටු කළ, ප්‍රතිවාදී කණ්ඩායම් වලට ලෝකය කැඩී ගියේය.

අද දින බහුධ්‍රැවීය ලෝකයක් එම තත්ත්වයන් ඊටත් වඩා පුපුරන සුලු ආකාරයෙන් ප්‍රතිනිෂ්පාදනය කරනු ඇත.

එමෙන්ම අවුන්සයකට ඩොලර් 3500ක් තරම් වාර්තාගත ඉහල මට්ටම් දක්වා ඉහල යමින් පවතින රත්‍රන් වෙත ඕනෑම නැවත හැරී යෑමක්,  ගෝලීය අවපාතයකට තුඩු දෙන්නාවූ, මූල්‍ය වත්කම් සහ එක්සත් ජනපද ඩොලරය මත පදනම් වූ ණය කන්ද කඩා වැටීමක් අදහස් කරයි.

මේ ප්‍රශ්නය මීට පෙරත් මතුව තිබේ. 1971 දී, නික්සන් දැන සිටියා එක්සත් ජනපද ඩොලරය සඳහා රන් පිටුබලය පවත්වා ගත හැකි එකම මාර්ගය ඇමරිකානු සහ ගෝලීය ආර්ථිකය ගැඹුරු අවපාතයකට [Depression] ඇද දැමීම බව. ඔහු මෙය ප්‍රතික්ෂේප කළේ පන්ති අරගලයේ නැඟීම සහ එය විසින් ඇති කල හැකිව තිබූ සමාජ විප්ලවයේ තර්ජනය නිසාය.

වත්මන් අර්බුදය හුදෙක් ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ උමතුවේ ප්‍රතිඵලයක් නොවේ. ඔහු දශක ගනනාවක් තිස්සේ ගොඩනැගුනු ප්‍රවනතා සහ ප්‍රතිවිරෝධතාවන් හි දුෂ්ඨ පුද්ගලාරෝපණය වේ. ඩොලරයේ අර්බුදය සහ ඒ මත රදා පවතින මූල්‍ය පද්ධතියේ අර්බුදය, යුද්ධය, ෆැසිස්ට්වාදය, අවපාතය සහ සමාජ විනාශය විසඳුමක් ලෙස සලකනු ලබන්නේ නම් හැරෙන්නට, විසදීමට මගක් නැති සමස්ත ධනේශ්වර පද්ධතියේ අර්බුදයකි.

ක්ෂිතිජය මත ලඹ දෙන තර්ජනාත්මක කුණාටු වලාකුළක් නොව වර්තමාන යථාර්ථය වන  මෙම ඓතිහාසික බිඳවැටීමට මුහුන දී සිටින ජාත්‍යන්තර කම්කරු පන්තිය, තමන්ගේම ස්වාධීන සමාජවාදී මූලෝපාය සකසා යොදාගෙන ඒ සදහා  සටන් කළ යුතුය. එය මැයි 3 වැනිදා පැවැත්වෙන මැයි දින රැස්වීමේ හරි මැද පවතිනු ඇත.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ රැස්වීමේදී ඩොලරයේ අර්බුදය සාකච්ඡාවට බඳුන් වේ Read More »

David North

David North addresses working class at 2025 International Online May Day Rally

Fred- debt
The US federal debt [Photo: Federal Reserve Economic Database]

On Saturday, May 3, the International Committee of the Fourth International (ICFI) and the World Socialist Web Site (WSWS.org) held the annual International Online May Day Rally. The event took place at a critical juncture in international geopolitics, which determines life-and-death questions of the working class—who, in recent weeks and months, have demonstrated growing militancy in their struggles against the capitalist establishment. WSWS posted both the video and text of the opening speech delivered by WSWS International Editorial Board chairman David North today (May 05). We are reposting the video here and we invite the workers, youth, intellectuals and all those who want to defeat austerity,  fascism, dictatorship, genocide, war and social retrogression to seriously study this speech and the other speeches, and resolutely decide to join the international Trotskyist movement and build the ICFI as the only revolutionary leadership of the international working class to fight for world socialism. 




David North addresses working class at 2025 International Online May Day Rally Read More »

Turk

තුර්කියේ අර්බුදය සහ විප්ලවවාදී නායකත්වය සඳහා සටන

තුර්කියේ සමාජවාදී සමානතා කණ්ඩායමේ ප්‍රකාශය.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2025 මාර්තූ 27 දින “ The crisis in turkey and the fight for revolutionary leadership” යන හිසින් පල වූ The Sosyalist Eşitlik Grubu (හජාජාක සමග දේශපාලනිකව සහයෝගීව කටයුතු කරන තුර්කි කණ්ඩායම ) විසින් ලියන ලද  ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

Turk
2025 මාර්තු 24 වන සඳුදා, ඉස්තාන්බුල් නගරාධිපති එක්රෙම් ඉමාමොග්ලු අත්අඩංගුවට ගෙන සිරගෙට යැවීමෙන් පසු පැවති විරෝධතාවකදී, තුර්කියේ ඉස්තාන්බුල්හි විශ්ව විද්‍යාල සිසුන් කැරලි මර්දන පොලිස් නිලධාරීන් අසල වාඩි වී සිටිති [AP ඡායාරූපය/හුසේන් අල්ඩෙමීර්]

මාර්තු 19 දින සිට  ආරම්භ වී මිලියන සංඛ්‍යාත ජනතාවක් සම්බන්ධ වූ මහජන විරෝධතා හේතුවෙන් තුර්කිය කම්පනට පවත්ව ඇත. මෙම ව්‍යාපාරය ඇවිල ගියේ, ජනාධිපති රිසෙප් ටයිප් එර්ඩොවාන් ගේ  ඉස්ලාමීය රජය විසින් ඉස්තාන්බුල් නගරාධිපති මෙන්ම කෙමාල්වාදී රිපබ්ලිකන් මහජන පක්ෂයේ (සීඑච්පී) ජනාධිපති අපේක්ෂක එක්රෙම් ඉමමග්ලු අත්අඩංගුවට ගැනීම විසිනි. එමගින්, තුර්කියේ සහ ගෝලීය වශයෙන් ධනේශ්වර ක්‍රමයේ ගැඹුරු අර්බුදයෙන් පැන නගින තීරණාත්මක දේශපාලන ගැටළු මතු කර ඇත.

වැඩී යන ගෝලීය අධිරාජ්යවාදී යුද්ධයේ හා වර්ධනය වන සමාජ අසමානතාවයේ පීඩනය  යටතේ, 1923 දී පිහිටවූ තුර්කි  ජනරජයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය බැටකා දුර්වලව ඇත. ඡන්දය  ප්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය, නිසි (නීතිමය) ක්‍රියාවලියකට (due process) ඇති අයිතිය, අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමේ නිදහස, එක්රැස්වීමේ නිදහස හා උද්ඝෝෂණ පැවැත්වීමේ සහ මාධ්‍ය නිදහස වැනි මූලික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදි අයිතිවාසිකම්, බරපතල තර්ජනයට ලක්ව ඇත. මැතිවරණ, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සහ නීතියමත පදනම් වූ එහි නීත්‍යානුකූල භාවය,   එර්ඩොවාන් රජය විසින් ඉවත දමමින් ඇත.

විරෝධතා මැඩපැවැත්වීම සඳහා දැවැන්ත පොලිස් මර්දනය දියත් කර තිබේ. බ්‍රහස්පතින්දා වන විට මිනිසුන් 2,000 කට ආසන්න පිරිසක් රඳවාගෙන සිටි අතර ඔවුන්ගෙන් අවම වශයෙන් 260 ක් නීතිවිරෝධී ලෙස සිරගත කර ඇත.සිරගත ක සිටින අය අතර, ලේබර් පක්ෂය (EMEP), තුර්කියේ කම්කරු පක්ෂය (İDP) සහ තුර්කියේ කොමියුනිස්ට් ව්‍යාපාරය (TKH) සහ තුර්කි කොමියුනිස්ට් පක්ෂය (TKP)  ආදී බොහෝ වාමාංශික පක්ෂවල නායකයින් සහ  සාමාජිකයන් ඇතුළත්ය. ශිෂ්‍ය වර්ජනය සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කරන ක්‍රියාවකට සහභාගී වීම සම්බන්ධයෙන් විප්ලවවාදී කම්කරු පක්ෂයේ (DİP) නියෝජ්‍ය සභාපති  සහ ඉස්තාන්බුල් විශ්ව විද්යාලයේ ශාස්ත්‍රඥයකු වන ලෙවන්ට් ඩලෙක් අත්අඩංගුවට ගෙන තිබේ.

සමාජවාදී සමානතා කණ්ඩායම, හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ  ජාත්‍යන්තර කමිටුවේ තුර්කි

ශාඛාව, මෙම කණ්ඩායම් සමඟ ඇති දේශපාලන මත භේදයන්  නොසලකා, සියළුම දේශපාලන සිරකරුවන් නිදහස් කරන ලෙසත්,   මූලික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරන ලෙසත්, කම්කරු මහජනතාව ගෙන් හා තරුණයන්ගෙන්  ඉල්ලා සිටී.

මෑත කාල පරිච්ඡේදයේ දී ලොව විශාලතම ආණ්ඩු විරෝධී ව්‍යාපාරයකින් සමන්විතව,  ව්‍යවස්ථා විරෝධී උද්ඝෝෂත තහනම් කිරීම් හා පොලිස් මර්දනය නොතකා, ඉස්තාන්බුල් හි සහ රටේ සෑම නගරයකම පාහේ  සිසුන්ගේ සහ වැඩකරන ජනතාවගේ දැවැන්ත විරෝධතා පැවැත්වීම  සිදුවුනි. 

තුර්කියේ ඇති වූ විප්ලවවාදී අර්බුදය වෙනත් රටවල අනාගතයේ සිදුවන දේ පිළිබඳ පෙර නිමිති දක්වන්නකි. ලොව පුරා පුළුල් ජනතාව බලමුලු ගන්වන වෛෂයික  හේතු – ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී  අයිතිවාසිකම් රැක ගැනීම, මහා පරිමාණ සමාජ අසමානතාවය සහ නිමක් නැති අධිරාජ්යවාදී යුද්ධයට විරුද්ධ වීම- ගෝලීය වේ. තුර්කියේ සහ ජාත්‍යන්තරව කම්කරු පන්තිය මුහුණ දෙන දැවෙන ප්‍රශ්නය නම් විප්ලවවාදී දේශපාලන ඉදිරිදර්ශනයක් හා නායකත්වයක් වර්ධනය කිරීමයි.

එක්සත් ජනපදයේ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් නැවත තේරී පත්වීම සහ මූල්‍ය කතිපයාධිකාරයේ අවශ්‍යතාවයන් මත  ජනාධිපති ආඥාදායකත්වයක් ඇති කිරීමට ඔහු දරන උත්සාහය ලොව පුරා ඒකාධිපති හා පැසිස්ට්වාදී  ප්‍රවනතා දිරිමත් කර තිබේ.

එක්සත් ජනපදයේ මෙන්ම, තුර්කියේ ඒකාධිපති පාලනයක් පිහිටුවීම, ඒ හෝ මේ  දේශපාලනකයාගේ අභිප්‍රායන් නිසා නොව, පාලක පන්තියේ වෛෂයික අවශ්‍යතාවය නිසා සිදු වේ. ආර්ථිකය හා සමාජය සම්බන්ධයෙන් ධනේශ්වර කතිපයාධිකාරයේ ආඥාදාකත්වය, දේශපාලන ආඥාදායකත්වයේ පාලන තන්ත්‍රයක් ගෙන එයි.

ට්‍රම්ප්ගේ මැතිවරණ ව්‍යාපාරය සම්බන්ධයෙන් ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවිය පැහැදිලි කළ පරිදි:

”… දෙවන වරටද ට්‍රම්ප් බලයට පත්වීම නියෝජනය කරන්නේ එක්සත් ජනපදයේ පවතින සැබෑ සමාජ සබඳතාවලට අනුරූප වන ලෙස ඇමරිකානු දේශපාලන උපරි ව්‍යුහය  ප්‍රචණ්ඩකාරීව නැවත එකේලි (realignment) කිරීමයි.”

මෙය තුර්කිය සම්බන්ධයෙන් ද සත්‍යයකි. තුර්කිය යනු උග්‍ර පන්ති ප්‍රතිවිරෝධතාවලින් බෙදී ගිය රටක් වන අතර පාලක පන්තිය පිපිරීමක් කරා ගමන් කරන සමාජ වෙඩි බෙහෙත් පීප්පයක් මත වාඩි වී සිටී. ඉමාමොග්ලු අත්අඩංගුවට ගැනීමත් සමඟ නව අවධියකට පිවිස ඇති ජනාධිපති ආඥාදායකත්වය සියල්ලටම වඩා ඉහලින් කම්කරු පන්තිය ඉලක්ක කර ගෙන ඇත.

ලෝකයේ 17 වන විශාලතම ආර්ථිකය වන තුර්කිය, ආදායම් සහ ධන අසමානතාවය අතින් යුරෝපයට ඉදිරියෙන් සිටී. එක් අවස්ථාවක දී සියයට 80 දක්වා ළඟා වූ නිල උද්ධමනය 2022 සිට අතිශයින් ඉහළ මට්ටමක පවතී. මීට අමතරව, රජය විසින් අනුගමනය කරන ලද දැඩි කප්පාදු වැඩසටහන කම්කරු පන්තියේ මූර්ත වැටුප් සහ ජීවන තත්වයන් විනාශ කර ඇත. COVID-19 වසංගතයට රජය දක්වන ලද ප්‍රතිචාරය මගින් පහළ සිට ඉහළ කරා වූ දැවැන්ත ධන හුවමාරුවක් හරහා පන්ති ආතතීන් උග්‍ර වී ඇත.

2002 දී ප්‍රථම වරට බලයට පත් වී, තුර්කි ආර්ථිකය ලෝක ආර්ථිකයට සහ ධනේශ්වර ගෝලීයකරණයට පෙර කවරදාටත් වඩා ඒකාබද්ධ කළ එර්ඩෝගන් රජයේ ප්‍රතිපත්ති මගින් පන්ති සබඳතාවල දැවැන්ත වෙනස්කම් ඇති කළේය. වැඩිවන නිර්ධන පංතිකරණය සහ වර්ධනය වන කම්කරු පන්තිය ජාත්‍යන්තර සහ ජාතික ප්‍රාග්ධනය සඳහා ලාභ ශ්‍රම මූලාශ්‍රයක් බවට පත් කර ඇත. 2000 දී ජනගහනයෙන් සියයට 65 ක් නගරවල ජීවත් වූ අතර, මෙම අගය දැන් සියයට 90 ඉක්මවයි. 2022 වන විට, වැටුප් සේවකයින්ගේ අනුපාතය සියයට 70 ඉක්මවූ අතර එය 2000 වූ දී සියයට 48 සිට ඉහළ ගොස් ඇත. මිලියන 35 ක ශ්‍රම බලකායක් සහ විශාල කාර්මික නගර සමඟ, තුර්කියේ ඉතා දියුණු හා වඩ වඩාත් සටන්කාමී කම්කරු පන්තියක් සිටී.

රජයට පක්ෂපාතී හෝ ධනේශ්වර ගැති විපක්ෂයයේ වේවා වෘත්තීය සමිති සම්මේලන පන්ති අරගලය මර්දනය කිරීමට උදව් කළ දශක ගණනාවකට පසු, වර්ධනය වන හදිසි වැඩ වර්ජන ව්‍යාපාර තුළ මෙම සටන්කාමීත්වය ප්‍රකාශ වේ. 2024 වසර අවසන් වූයේ ලෝහ කම්කරුවන් එර්ඩොගොන්ගේ වැඩවර්ජන තහනමට අභියෝග කිරීමෙනි. මෙම වසරේ පතල් කම්කරුවන්ගේ සිට පෙහෙකම් සේවකයින් දක්වාත්, සෞඛ්‍ය සේවකයින්ගේ සිට ඉදිකිරීම් සේවකයින් දක්වාත් මහජන අරගල දක්නට ලැබුනි. 

තුර්කියේ සිදුවීම් WSWS 2025 අලුත් අවුරුදු ප්‍රකාශනයේ පහත සඳහන් තක්සේරුව ඉක්මනින් සනාථ කර ඇත:

”පසුගිය වසර පහ තුළ ධනේශ්වර අර්බුදයට පාලක පන්තියේ ප්‍රතිචාරය මුල් තැන දරනු ලැබුණි. ඉදිරි වසර පහ තුළ, දැනටමත් ඇරැඹී සිදුවෙමින් පවතින පන්ති අරගලයේ පිපුරුම් සහගත විදාරනයක් සිදුවනු ඇත. ලොව පුරා කම්කරුවන් උග්‍රවන ගෝලීය යුද්ධයකට; H5N1 කුරුළු උණ සහ mpox වැනි නව රෝග කාරක මතුවීමත් සමඟ, ඉදිරියට ඇදෙන COVID-19 වසංගතයකට; මූලික ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම් වලට සමායෝජිත ප්‍රහාරයකට සහ සූරාකෑමේ සහ සමාජ අවශ්‍යතාවයේ දැවැන්ත වැඩිවීමකට මුහුණ දෙති.”

මෙම අන්තර් සම්බන්ධිත අර්බුදවලට යටින් පවතින්නේ ලාභයට සහ පුද්ගලික ධන සමුච්චය කිරීමට මුළු මහත් සමාජය යටත් කරන කතිපයාධිකාරීත්වයකි. කතිපයාධිකාරයට එරෙහි සටන එහි ස්වභාවයෙන්ම විප්ලවීය කාර්යයකි.

එර්ඩෝගන් රජය නියෝජනය කරන එම ධනේශ්වර කතිපයාධිකාරයම, මැද පෙරදිග, මධ්‍යම ආසියාවේ සහ උතුරු අප්‍රිකාවේ වසර 35 කට ආසන්න කාලයක් තිස්සේ තම ප්‍රතිගාමී අවශ්‍යතා සපුරා ගැනීම සඳහා අධිරාජ්‍යවාදී ආක්‍රමණශීලී යුද්ධවලට ගැඹුරින් සම්බන්ධ වී ඇත.

එර්ඩෝගන්,ඔහු බලයට පත් වූ මොහොතේ සිට,  එක්සත් ජනපද නායකත්වයෙන් යුත් අධිරාජ්‍යවාදී ආක්‍රමණයට සහාය දැක්වීමට ඔහුට හැකි සෑම දෙයක්ම කර ඇත: ඔහු ඉරාකයේ යුද්ධයට සහාය දුන්නේය, ඇෆ්ගනිස්ථානයට හමුදා යැවීය, එමෙන්ම ලිබියාවේ සහ සිරියාවේ පාලන තන්ත්‍ර වෙනස් කිරීමේ යුද්ධවලට සහාය විය. ඔහුගේ වාචාල විවේචනය කුමක් වුවත්, ඔහු එක්සත් ජනපද-නේටෝ සහාය ඇතිව ගාසා තීරයේ සියොන්වාදී ඊශ්‍රායල තන්ත්‍රය සිදුකරමින් පවතින සමූල ජන ඝාතනයට සහාය දී තිබේ. අසර්බයිජානයේ සිට ඊශ්‍රායලයට තෙල් නැව්ගත කිරීම සඳහා නල මාර්ගය පිහිටා ඇති භූමිය වූ තුර්කිය, ඉරානය සහ එහි සහචරයින් ඉලක්ක කරගත් එක්සත් ජනපද සහ නේටෝ (යූධ) කඳවුරු පවත්වාගෙන යයි. පලස්තීනුවන්ගේ සමූල ජන ඝාතනයට එහි හවුල් වීම, ජනගහනයේ ඇස් හමුවේ එර්ඩෝගන් රජයේ විශ්වසනීයත්වය නැති වීමට හේතු වී තිබේ.

2014 යුක්රේනයේ කුමන්ත්‍රණයෙන් පසුව උත්සන්න වූ රුසියාවට එරෙහි එක්සත් ජනපද-නේටෝ ප්‍රහාරයට එර්ඩෝගන් රජයට සම්පූර්ණයෙන්ම අනුගත වීමට නොහැකි වීම සහ සිරියාවේ පාලන තන්ත්‍ර වෙනසක් සඳහා වූ යුද්ධයේදී කුර්දි ජාතිකවාදී ව්‍යාපාරය සමඟ ඇති කරගත් සන්ධානය ද තුර්කියේ ඒකාධිපති හැරීම වේගවත් කළේය. තීව්‍ර වන අධිරාජ්‍යවාදී යුද්ධයක් මධ්‍යයේ, තුර්කිය එක්සත් ජනපදය සහ රුසියාව අතර උපාමාරු දැමීමට උත්සාහ කිරීමත් සමඟ ආතතීන් ඉහළ ගොස් තිබේ.මෙය 2016 ජූලි 15 වන දින නේටෝ සහාය ලත් කුමන්ත්‍රණයෙන් කුළුගැන්වුනු  අතර එය එර්ඩොගන් බලයෙන් පහ කිරීම අරමුණු කර ගෙන සිදු විය.

මහජන විරෝධයට ස්තූතිවන්ත වන්නට කුමන්ත්‍රණ උත්සාහය පරාජයට පත් වූ පසු, ඔහු වසර දෙකකට ආසන්න කාලයක් පවතින හදිසි තත්වයක් ප්‍රකාශයට පත් කරමින් ප්‍රචණ්ඩකාරී ප්‍රති-ප්‍රහාරයක් දියත් කළේය. 2017 දී මතභේදාත්මක ව්‍යවස්ථාමය ජනමත විචාරණයකින් එර්ඩෝගන්ට පුළුල් බලතල ලබා දෙන ලදී.

එවකට සමාජවාදී සමානතා කණ්ඩායම  ප්‍රකාශ කළ පරිදි:

“එර්ඩොගාන්ගේ යෝජිත ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් පෙනී යන්නේ තුර්කියේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ආයිත්තම් පවා පාලක පන්තියේ මිලිටරිවාදී සහ ඒකාධිපති ධාවනය සමඟ තවදුරටත් නොගැලපෙන බවයි. … [ඔහුට] තවදුරටත් අභ්‍යන්තර දේශපාලන විරුද්ධත්වය ඉවසිය නොහැක. ධනේශ්වරයේ ප්‍රතිවාදී කොටස්වලින් සහ කම්කරු පන්තිය තුළ නැගී එන විරෝධය තලා දැමීමට ඔහු බලතල සොයාගත යුතුය.”

එතැන් සිට, 2020 COVID-19 වසංගතය, 2022 දී යුක්රේනය සම්බන්ධයෙන් රුසියාව සමඟ එක්සත් ජනපද-නේටෝ යුද්ධය සහ 2023 දී ගාසා තීරයේ ඊශ්‍රායල සමූල ජන ඝාතනය ආරම්භ වීමත් සමඟ, ලෝක ධනේශ්වර ක්‍රමයේ අර්බුදය සහ අධිරාජ්‍යවාදයට වැඩ කරන ජනතාවගේ සහ තරුණයින්ගේ විරෝධය යන දෙකම ගැඹුරු වී ඇත. අද, අන් කවරදාටත් වඩා, තුර්කි ධනේශ්වරයට, අතිමහත් බහුතරයකගේ වෛරයට පාත්‍ර වී ඇති, එක්සත් ජනපද-නේටෝ අධිරාජ්‍යවාදයේ වැඩෙන ආක්‍රමණශීලීත්වයට අනුකූල ප්‍රතිපත්තියක් ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ඒකාධිපති පාලනයක් අවශ්‍ය වී ඇත.

ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදයේ පූර්ණ ආධිපත්‍යය යටතේ මැද පෙරදිග නැවත යටත් විජිතකරණය කිරීමේ ට්‍රම්ප් පරිපාලනයේ සැලසුම්වල තුර්කිය තීරණාත්මක සගයෙකු ලෙස සැලකේ. පලස්තීනයේ සිට ලෙබනනය දක්වා, සිරියාවේ සිට යේමනය දක්වා, එක්සත් ජනපද-ඊශ්‍රායල් ආක්‍රමණය කලාපයේ සිතියම නැවත ඇඳෙන “නව මැද පෙරදිග”ක් ඉලක්ක කරයි. 1979 විප්ලවයත් සමඟ එක්සත් ජනපද අධිරාජ්‍යවාදයේ පාලනයෙන්  සම්පූර්ණයෙන් ගිලිහුණු ඉරානය, මෙම ඉලක්කයට බාධාවක් ලෙස සලකනු ලබන අතර අධිරාජ්‍යවාදී-සියොන්වාදී මිලිටරි ප්‍රහාරයක ආසන්න තර්ජනයට ලක්ව ඇත.

ඉරානය සමඟ දිගු දේශසීමාවක් බෙදා ගන්නා තුර්කියේ සහාය නොමැතිව එවැනි ආක්‍රමණයක් සිදු කළ නොහැකිය. දමස්කස්හි නව පාලනය සහ  සිරගත කරන ලද කුර්දිස්ථාන කම්කරු පක්ෂයේ (PKK) නායක අබ්දුල්ලා ඔකලන් හරහා තුර්කිය එකඟතාවයකට පැමිණීමට උත්සාහ කරන කුර්දි ජාතිකවාදී ව්‍යාපාරය සමඟින්,  2024 දෙසැම්බර් මාසයේදී අල්-කයිඩාවට අනුබද්ධ සිරියාවේ හයාත් තහ්රිර් අල්-ෂාම් (HTS) මිලීෂියාව බලයට පත්වීමේදී ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කල අන්කාරාව, එක්සත් ජනපදය ප්‍රමුඛ ඉරාන විරෝධී අක්ෂයක තීරණාත්මක කොටසක් ලෙස සැලකේ. 

“හොඳ නායකයෙක්” සහ “මගේ මිතුරෙක්” ලෙස හඳුන්වන ලබන එර්ඩොගන් සමඟ සමීපව කටයුතු කිරීමට ට්‍රම්ප්ට අවශ්‍ය වන්නේ එබැවිනි. ඉමාමොග්ලු රඳවා තබා ගැනීමට දින තුනකට පෙර එර්ඩොගන් ට්‍රම්ප් සමඟ දුරකථනයෙන් කතා කළේය. ට්‍රම්ප්ගේ මැද පෙරදිග නියෝජිතයා දුරකථන ඇමතුම “විශිෂ්ට” සහ “පරිවර්තනීය” ලෙස විස්තර කළේය. තුර්කියේ අත්අඩංගුවට ගැනීම් සහ මහජන විරෝධතා මධ්‍යයේ මාර්තු 25-26 දිනවල වොෂින්ටනයේදී තුර්කි විදේශ අමාත්‍ය හකන් ෆිදාන්ට උණුසුම් පිළිගැනීමක් ලැබුණි. එම දිනවලම, තුර්කියේ විරෝධතා සහ පොලිස් කෲරත්වය විකාශනය කරන බොහෝ ගිණුම් වෙත ප්‍රවේශය එලොන් මස්ක්ගේ X/Twitter විසින් අවහිර කරන ලදී.

එක්සත් ජනපදය සමඟ වැඩෙන ආතතීන් සහ නේටෝවේ ගැඹුරු වන අර්බුදය මධ්‍යයේ යුරෝපීය අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන්ද එර්ඩෝගන් රජය තීරණාත්මක සගයෙකු ලෙස ද දකී. රුසියාව සමඟ එක්සත් ජනපද සාම ගිවිසුමකට එරෙහිව යුක්රේනයේ යුද්ධය දිගටම කරගෙන යාමට කැමති යුරෝපීය බලවතුන්, “කැමති අයගේ සන්ධානයක්” පිහිටුවා ඇති අතර, “සාම සාධක භටයන්” ලෙස යුක්රේනයට නේටෝ හමුදා යැවීමට සැලසුම් කරමින් සිටිති. මධ්‍යධරණී මුහුදේ සිට කළු මුහුද දක්වා වූ සමුද්‍ර සන්ධිය පාලනය කරන සහ නේටෝවේ දෙවන විශාලතම මිලිටරි බලය ඇති තුර්කිය, “සාමය” නාමයෙන් න්‍යෂ්ටික ගැටුමක් ඇති කළ හැකි මෙම ගිනි තැබීමේ සැලසුම්වල ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරන බව විශ්වාස කෙරේ.

යුරෝපා සංගමය සහ තුර්කිය අතර සරණාගතයින්ට එරෙහිව ඇති නීච ගිවිසුම – ඔවුන්ගේ යුරෝපා සංගම් ගැති සහ නේටෝ ගැති ස්ථාවරය නොතකා – තම යුරෝපීය සහචරයින් තුර්කියේ දේශපාලන විපක්ෂයේ මර්දනය දෙස ඇස් පියාගෙන සිටිනු ඇතැයි එර්ඩොගාන් කරන ගණනය කිරීම් වලදී වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. අධිරාජ්‍යවාදී යුද්ධවලින් සහ ඒවායේ ප්‍රතිවිපාකවලින් පලා යන මිලියන 5 ක් පමණ සරණාගතයින්ට සත්කාරකත්වය අන්කාරා සපයන අතර, ඔවුන් යුරෝපයට යාම වළක්වයි.  

සාධාරණ නඩු විභාගයකට ඇති අයිතිය උල්ලංඝනය කරමින් අත්අඩංගුවට ගත් ඉමාමොග්ලු සහ අනෙකුත් සියලුම CHP සාමාජිකයින් නිදහස් කරන ලෙස සමාජවාදී සමානතා කණ්ඩායම කැඳවුම් කරයි. කෙසේ වෙතත්, මෙය CHP සඳහා කිසිදු දේශපාලන සහයෝගයක් දීම අදහස් නොකරයි. එහි ස්වභාවයෙන්ම, CHP හට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම් සඳහා අරගලය ඉදිරියට ගෙන යා නොහැක. ඊට පටහැනිව, CHP උත්සාහ කරන්නේ මහජන ව්‍යාපාරය මැතිවරණ රාමුවට හරවා එලෙස එය මර්දනය කිරීමට ය. එර්ඩෝගන් රජය මෙන්ම, මෙම මූලික ගැටලු පැන නගින ධනේශ්වර ක්‍රමයට සහ ධනේශ්වර පාලනයට අභියෝග කරන විප්ලවවාදී කම්කරු පන්ති ව්‍යාපාරයකට එය විරුද්ධ ය.

ධනේශ්වර පක්ෂයක් ලෙස CHP හි කොන්ද පණ නැතිකම සහ දේශපාලනික යටත් වීම ගෝලීය සංසිද්ධියක කොටසකි. 1917 ඔක්තෝබර් විප්ලවයට ව්ලැඩිමීර් ලෙනින් සමඟ සම-නායකත්වය දැරූ සහ 1938 දී හතරවන ජාත්‍යන්තරය ආරම්භ කළ ලියොන් ට්‍රොට්ස්කි, ඔහුගේ නොනවතින  විප්ලවයේ න්‍යාය තුළ පැහැදිලි කළ පරිදි, වර්තමාන යුගයේ ලෝකයේ ධනේශ්වරයේ කිසිදු කන්ඩායමකට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, සමාජ සමානාත්මතාවය සහ අධිරාජ්‍ය විරෝධී ප්‍රතිපත්තියක් නිරන්තරයෙන් ස්ථිරසාරව ආරක්ෂා කළ නොහැක. මෙම කාර්යයන් සමාජ ධනය නිර්මාණය කරන සහ අධිරාජ්‍යවාදී යුද්ධයේ මිල ගෙවන කම්කරු පන්තියට පැවරේ. කම්කරු බලය ස්ථාපිත කිරීමේ සහ සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීමේ කාර්යය ජාතික නොව ජාත්‍යන්තර එකක් වන අතර එය සාක්ෂාත් කරගත හැක්කේ ගෝලීය පරිමාණයෙන් සමාජවාදී විප්ලවයේ ජයග්‍රහණය හරහා පමණි.

මැදපෙරදිග සමාජවාදී සමූහාන්ඩු සංගමයක සටන් පාඨය යටතේ අධිරාජ්‍යවාදී යුද්ධයට සහ ඒකාධිපති තන්ත්‍රයට එරෙහි මෙම අරගලයේදී තුර්කියේ කම්කරු පන්තිය තම ස්ථානය ගත යුතුය. තුර්කියේ සහ සියලුම රටවල මූලික ප්‍රශ්නය වන්නේ කම්කරු පන්තියේ වර්ධනය වන ව්‍යාපාරයට නායකත්වය දීම සඳහා විප්ලවවාදී පක්ෂයක් ගොඩනැගීමයි. මෙහි තේරුම හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුව සහ එයට අනුබද්ධ සමාජවාදී සමානතා පක්ෂ ගොඩනැගීමයි. මෙම ඉදිරිදර්ශනයට එකඟ වන අය ඒ මත ක්‍රියා කළ යුතු අතර සමාජවාදී සමානතා පක්ෂය (තුර්කිය) ගොඩනැගීමට සහභාගී විය යුතුය.

තුර්කියේ අර්බුදය සහ විප්ලවවාදී නායකත්වය සඳහා සටන Read More »

Sounding the alarm

ඩේවිඩ් නෝර්ත් “අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය” ලයිප්සිග් පොත් ප්‍රදර්ශනයේදී හඳුන්වා දෙයි: “මනුෂ්‍යත්වය අගාධයට ඇද වැටීමේ අන්තරායට මුහුණ දෙමින් සිටී”

ඩේවිඩ් නෝර්ත් විසිනි.

සෙනසුරාදා ජර්මනියේ ලයිප්සිග් පොත් ප්‍රදර්ශනයේදී, ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවි කර්තෘ මණ්ඩලයේ සභාපති සහ සමාජවාදී සමානතා පක්ෂයේ (එක්සත් ජනපදය) ජාතික සභාපති ඩේවිඩ් නෝර්ත්, ඔහුගේ Sounding the Alarm: Socialism Against War (අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය) කෘතියේ අලුතින් නිකුත් කරන ලද ජර්මානු පරිවර්තනය හඳුන්වා දුන්නේය. 2014 සිට 2024 දක්වා හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුවේ වාර්ෂික ඔන්ලයින් මැයි දින සැමරුම් උළෙලදී ලෝක ධනවාදයේ තීව්‍ර වන අර්බුදය සහ ගෝලීය යුද්ධය සදහා වන තල්ලුව ප්‍රස්ථාරගත කරමින් නෝර්ත් විසින් පවත්වන ලද දශකයක දේශන මෙම වෙළුම එක තැනකට ගෙන එයි.

බර්ලින් සහ ලයිප්සිග් අතර දුම්රිය මාර්ගයේ අනතුරක් හේතුවෙන්, නෝර්ත් සහ යොහැන්නස්  ස්ටර්න්ට පෞද්ගලිකව සහභාගි වීමට නොහැකි විය. නෝර්ත් ගේ පහත සඳහන් ප්‍රකාශයන් මෙන්ම ස්ටර්න්ගේ හැඳින්වීම ද සියලු දෙනාට ඇසීමට කියවන ලදී.

ඉංග්‍රීසි සංස්කරණය මෙහි ඇනවුම් කළ හැක.

***

Sounding the alarm
Sounding the Alarm: Socialism Against War, David North

නැවත වරක් Leipzig Buch Messe ( ලයිප්සිග් පොත් ප්‍රදර්ශනයට)ට සහභාගී වී මගේ නවතම කෘතිය වන Sounding the Alarm: Socialism Against War (අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය) හි ජර්මානු භාෂා සංස්කරණය ඉදිරිපත් කිරීමට ලැබීම ගැන මම ඉතා සතුටු වෙමි. යොහැන්නස් ගේ ඉතා කාරුණික ප්‍රකාශය සඳහා මම ඔහුට ස්තූති කිරීමට කැමතියි. ඔහුගේ ප්‍රශංසාව කෙතරම් ප්‍රබලද වූයේ ද යත්  මගේම  කෘතිය මා විසින්ම ප්‍රශංසා කිරීමේ බර යොහැන්නස් මගේ උර මතින් ඉවත් කළේය.

2014 සහ 2024 අතර මා සාමාජිකයෙකු වන ට්‍රොට්ස්කිවාදී ව්‍යාපාරය විසින් පවත්වනු ලැබූ වාර්ෂික මැයි දින රැස්වීම්වලදී මා විසින් කරන ලද දේශනවල අනාවැකිමය ස්වභාවය ලෙස  ඔහු විසින් හඳුන්වනු ලැබූ දෙය යොහැන්නස්  විසින් අවධාරණය කර ඇත.

මෙය ඉහළ ප්‍රශංසාවකි, නමුත් මගේ කෘතියේ “අනාවැකිමය ස්වභාවය” ගැන සඳහනෙන් ඉස්මතු වූ ගුප්ත ප්‍රභා මණ්ඩලයෙන් ඈත් වීමට මම බැඳී සිටිමි. මම අනාගත වක්තෘවරයෙකු නොවන අතර (අනාගතයේ දැකීමේ සමත්) පළිඟු බෝලයක්ද මා සතුව නැත. මම, ඒ වෙනුවට, ඓතිහාසිකව දැනුවත් දේශපාලන විශ්ලේෂණයේ විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේදයක් සමඟ වැඩ කිරීමේ වාසිය ඇති මාක්ස්වාදියෙකි.

ලිවීමේදී, සිදුවීම් වඩාත් පුළුල් ඓතිහාසික සන්ධර්භයක් තුළ ස්ථානගත කිරීමට, ඒවා සංකීර්ණ ඓතිහාසික වර්ධන ක්‍රියාවලියක අවස්ථා ලෙස පරීක්ෂා කිරීමට, රජයන් සහ දේශපාලනඥයන් ඔවුන්ගේ ප්‍රතිපත්ති සහ ක්‍රියාවන් සඳහා දෙන සාධාරණීකරණයන් කෙරෙහි අඩු අවධානයක් හෝ කිසිදු අවධානයක් පවා නොදැක්වීමට, ඊට විපරීතව ගෝලීය පරිමාණයෙන් ක්‍රියාත්මක වන වෛෂයික ආර්ථික ක්‍රියාවලිය කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට, ආණ්ඩු සේවය කරන පන්ති අවශ්‍යතාවයන් පරීක්ෂා කිරීමට, ගෝලීය වශයෙන් ඒකාබද්ධ ධනේශ්වර පද්ධතියක් තුළ ජාතික රාජ්‍යයන් අතර ගැටුම් උත්සන්න වීමේ ප්‍රතිවිපාක හැකි තරම් පරිස්සම් සහගතව සහ යථානුභූතිකව තක්සේරු කිරීමට සහ අවසාන වශයෙන්, කම්කරු පන්තිය මත ලෝක අර්බුදයේ බලපෑම සහ ධනවාදය පෙරලා දමා සමාජවාදී පදනමක් මත ලෝකය ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට තුඩු දෙන විප්ලවවාදී පන්ති අරගලය පුපුරා යාමේ විභවය තක්සේරු කිරීමට, මම උත්සාහ කරමි.

මගේ පොත පෙන්නුම් කරන පරිදි, සිදුවීම් සඳහා මෙම ප්‍රවේශය ඉතා නිවැරදි දේශපාලන ඇගයීම් සහ අනාවැකි සඳහා පවා හැකියාව ලබාදී ඇත. කෙසේ වෙතත්, මා භාවිතා කිරීමට උත්සාහ කර ඇති මාක්ස්වාදී විධික්‍රමය, සංස්ථාපිත මාධ්‍යවේදීන්ගේ සහ ශාස්ත්‍රාලිකයන්ගේ ක්‍රියාකාරකම්වල ලක්ෂණයන් වන,  අදූරදර්ශී ධාරණාවාදයේ, අනඓතිහාසික තත්කාර්‍යවාදයේ සහ ධනවාදයේ සදාකාලික ස්වභාවය පිළිබඳ ස්වයං-මුළා කරවන විශ්වාසයේ සංකලනයට වඩා, මඟ පෙන්වීමේ සහ පෙර දැකීමේ වඩාත් විශ්වාසදායක මෙවලමක් බව ඔප්පු වී ඇත.

ධනේශ්වර දේශපාලඥයන් සහ මාධ්‍ය අනාවැකි කාරයින් ඉතා අල්ප වශයෙන් පමනක් පෙර-දැක ඇති බව ඉතා පැහැදිලිය. 1989 සහ 1991 අතර කාලපරිච්ඡේදය තුළ, සෝවියට් සංගමය හා නැගෙනහිර යුරෝපයේ ස්ටැලින්වාදී පාලන තන්ත්‍රයන් විසුරුවා හැරිම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සහ සාමයේ නව යුගයක ආරම්භය සනිටුහන් කළ බව ඔවුහු ප්‍රකාශ කළහ. ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදයේ මානුෂීයවාදීන්ගේ ආධිපත්‍යය යටතේ ධනවාදය තමන්ට උදා කල හැකි දේ ලෝකයට පෙන්වනු ලබනු ඇත.

බලාපොරොත්තු වූ පරිදි කිසිවක් සිදු නොවීය. මිලියන ගණනකගේ ජීවිත බිලිගත් නිමක් නැති යුද්ධවලින් පසුගිය වසර 35 කැළැල් වී ඇත. ධනේශ්වර ක්‍රමය අර්බුදවලින් අර්බුදය දක්වා පය පැටලී ගොස් පණ බේරා ගත්තේ, ඩොලර් ට්‍රිලියන ගණනින් දැවැන්ත ඇපදීම් ක්‍රියාවට නැංවීමෙන් පමනි. සමාජ අසමානතාවය ඓතිහාසිකව පෙර නොවූ විරූ මට්ටම් කරා ළඟා වී තිබේ. විනාශකාරී COVID-19 වසංගතය මිලියන ගනනක් ජීවිත බිලිගෙන ඇති අතර, ධනේශ්වර ආන්ඩු විසින් උකහා ගන්නා ලද එකම පාඩම නම්, වසංගතයේ මුල් සති වලදී, සංගත ලාභ අඩු කිරීමට තුඩු දුන් අගුලු දැමීම් සහ මුඛ ආවරණ වැනි අත්‍යවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම පවා වැරැද්දක්  බවය. ජීවිත බේරා ගැනීමට වඩා ලාභ කොටස ආරක්ෂා කිරීම ඉතා වැදගත් ය.

එමෙන්ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ ඉරණම ගැන කුමක් කිව හැකිද? මින් මාසයකට මඳක් වැඩි කාලයක් තුළ, 2025 මැයි 7 වන දින, තුන්වන රයිකය බිඳවැටීමේ අසූවන සංවත්සරය සමරනු  ලැබේ. නමුත් මෙම සංවත්සරය සම්පාත වන්නේ ලොව පුරා ෆැසිස්ට් ව්‍යාපාරවල ගෝලීය නැගීමත් සමඟ ය. ජර්මනියේ (අන්ත දක්ෂිණාංශික) AfD  වඩාත්ම බලගතු දේශපාලන පක්ෂය ලෙස මතුවෙමින් තිබේ. ෆැසිස්ට්වාදයට පල්ලම් බැසීමේ ක්‍රියාවලිය ඉතාලියේ, ප්‍රංශයේ සහ සත්තකින්ම එක්සත් ජනපදයේ සිදුවෙමින් පවතී.

දෙවන ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සර්ව-ව්‍යාපී බිඳවැටීමේ දේශපාලනිකව අශිෂ්ටතම ප්‍රකාශනය වනවා පමනි. ඇමරිකානු ව්‍යවස්ථාව මියගිය ලේඛනයක් බවට පත්වෙමින් තිබේ. මැඩිසන්, ජෙෆර්සන් සහ ලින්කන්ගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මූලධර්ම, කාල් ෂ්මිට්ගේ සාපරාධී නීති න්‍යායන් මගින් ප්‍රතිස්ථාපනය කෙරෙන ජනාධිපති ආඥාදායකත්වයක් ගොඩ නැගෙමින් තිබේ. එක්සත් ජනපදය දැන් අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ පනත (Bill of Rights) Führer (දුෂ්ඨ ආඥාදායකත්වය) මූලධර්මයට යටත් වන රටකි. මෙමගින් “ව්‍යතිරේක/හදිසි අවස්ථා තත්ත්වයක්”-Ausnahmezustand-ප්‍රකාශ කිරීමට සහ ඔහු තෝරා ගන්නා ඕනෑම කෙනෙකුට සියලු නීතිමය ආරක්ෂාවන් අහිමි කිරීමට ජනාධිපතිට හැකියාව ලබා දේ. 

මීට කලින් 1812 යුද්ධය, පළමු ලෝක යුද්ධය සහ දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයේ දී පමණක් භාවිතා කර ඇති කුප්‍රකට පිටදේශ සතුරන්ගේ පනත (Alien Enemies Act) ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ක්‍රියාවට නංවා ඇති සේම, සිසුන්, ඔවුන්ගේ නිවෙස් තුලින්  හෝ වීදිවලින් අල්ලා ගැනීම සඳහා වංචනික අනීතික කඩතුරාවක් ලෙස අත්තනෝමතික “විධායක නියෝග” නිකුත් කරයි. මෑත අතීතයේ චිලී, ආර්ජන්ටිනා සහ බ්‍රසීල ආඥාදායකත්වයන් සහ නාසි ජර්මනිය පවා සිහිපත් කරන දර්ශන දැන් එක්සත් ජනපදයේ බහුලව දක්නට ලැබේ.  මහමුද් කලිල් (Mahmoud Khalil), රුමේෂා ඔස්ටර්ක් (Rumeysa Ozturk) සහ, ඉතා මෑතක දී, මිනෙසොටා විශ්වවිද්‍යාලයේ නාඳුනන ශිෂ්‍යයෙකු අල්ලාගෙන ප්‍රාන්තයෙන් බැහැර රැඳවුම් මධ්‍යස්ථානයකට ගුවනින් යවා ඇත. “රාත්‍රිය සහ ඝන මීදුම”—Nacht und Nebel—එක්සත් ජනපදයට පැමිණ ඇත. තවත් ධෛර්යසම්පන්න ශිෂ්‍යයෙක් වන, කෝනල් විශ්වවිද්‍යාලයේ මොමොඩු ටාල් (Momodou Taal), එලෙස සලකනු ලැබීමට එරෙහිව උසාවිවල සටන් කරයි. මේ සියලු තරුණයන් අපරාධ කර නැත. පලස්තීනුවන් සමූහ වශයෙන් ඝාතනය කිරීමට සාමකාමීව විරෝධය දැක්වීම සඳහා නිදහස් භාෂණයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිය ඔවුන් විසින් ක්‍රියාත්මක කිරීම ඔවුන්ගේ එකම “වරද” වී ඇත.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ බිඳවැටීමට සමගාමීව, සමූල ජන ඝාතනය යුක්තිසහගත කිරීම සහ නීත්‍යානුකූල කිරීම සමග අත්වැල් බැඳ, මිලිටරිවාදයේ යලි පිබිදීම අපි අත්දකිමින් සිටිමු. යුක්රේනයේ සහ ගාසා තීරයේ යුද්ධ, ලෝකය යලි බෙදීම සඳහා වන නව ගෝලීය යුද්ධයක පළමු වටය පමණක් බව ඔප්පු වෙමින් තිබේ. ලෙනින්, ට්‍රොට්ස්කි සහ අනෙකුත් අධිරාජ්‍යවාදයේ ශ්‍රේෂ්ඨ මාක්ස්වාදී විරුද්ධවාදීන් විසින් ලියන ලද  අධිරාජ්‍යවාදය පිළිබඳ පුරෝගාමී මූලික ලියවිලි (seminal texts) කියවීමට සහ අධ්‍යයනය කිරීමට දැන් කාලයයි.

පළමුවන ලෝක සංග්‍රාමය ආසන්නයේ ෆ්‍රාන්ස් මේරිං (Franz Mehring) අනතුරු ඇඟවූ පරිදි, යුද්ධයේ දෙවිවරු පිපාසිතව ඇත. ට්‍රම්ප්, පැනමා ඇළ සහ ග්‍රීන්ලන්තය අල්ලා ගන්නා බවට තර්ජනය කරන අතර, ඔහුගේ නාසි වීරයන්ගේ ‘සැලසුම් ලේඛනය’ අනුගමනය කරමින්, කැනඩාවේ “ඇන්ෂ්ලස්” (ඈඳා ගැනීම) සඳහා ඔහුගේ සැලසුම් ගැන විවෘතව පුරසාරම් දොඩයි.

ජර්මනිය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල,  1914 සහ 1939 ට පූර්වයෙන් කල දෑ සිහිගන්වමින් එය දැන් තවත් විනාශකාරී අවි තරඟයක යෙදී සිටින්නේ, නැවත වරක් තමන්ටත් වාසිදායක බල වැයික්කියක් සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහාය. නව “නැගෙනහිර වෙත ධාවනයක්” සූදානම් කරමින් පවතී. එය නතර නොකළහොත්, එය විල්හෙල්ම් II සහ ඇඩොල්ෆ් හිට්ලර් යටතේ මීට පෙර දැරූ උත්සාහයන්ටත් වඩා විශාල ව්‍යසනයකට තුඩු දෙනු ඇත.

මගේ පොත, මාතෘකාවේ පැහැදිලිව දක්වා ඇති පරිදි, අනතුරු ඇඟවීමට උත්සාහ කිරීමකි. මනුෂ්‍යත්වය අදුරු අගාධයට පලල්ලම් බැසීමේ අනතුරට මුහුණ දෙමින් සිටී. මෙම අර්බුදයෙන් මිදීමට ඇති එකම මාර්ගය ධනේශ්වර ක්‍රමය අවසන් කිරීම පමණි. රෝසා ලක්සම්බර්ග් විසින් ඉදිරිපත් කළ ලෙස, විකල්පය වන “සමාජවාදය හෝ ම්ලේච්ඡත්වය”ට අද අප සියල්ලන්ම මුහුණ දෙමින් සිටි. අනතුරු ඇඟවීම හඬ නංවා ඇත. අපි දැන්  එයට ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතුයි.

අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය  Mehring Books වෙතින් මිලදී ගන්න.

ඩේවිඩ් නෝර්ත් “අනතුරු ඇඟවීම යි: යුද්ධයට එරෙහිව සමාජවාදය” ලයිප්සිග් පොත් ප්‍රදර්ශනයේදී හඳුන්වා දෙයි: “මනුෂ්‍යත්වය අගාධයට ඇද වැටීමේ අන්තරායට මුහුණ දෙමින් සිටී” Read More »

Tank loading

යුරෝපීය ප්‍රතිසන්නද්ධ කිරීම එපා!

 ක්‍රිස් මාර්ස්ඩන් හා තෝමස් ස්ක්‍රිප්ස් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2025 මාර්තු 8 දින “No to European rearmament!” යන හිසින් පල වූ ක්‍රිස් මාර්ස්ඩන් හා තෝමස් ස්ක්‍රිප්ස් විසින් ලියන ලද  ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. පරිවර්තනය සුනිල් ප්‍රනාන්දු  විසිනි.

Tank loading
ජර්මානු සොල්දාදුවන් 2022 පෙබරවාරි 14, සඳුදා, උතුරු ජර්මනියේ මන්ස්ටර් හි බුන්ඩෙස්වේර් හමුදා කඳවුරේදී ලිතුවේනියාවට ප්‍රවාහනය සඳහා ටැංකි හොවිට්සර් පටවති. [AP Photo/Martin Meissner]

සෑම ප්‍රධාන යුරෝපීය බලවතෙකුම  හමුදා යලි සන්නද්ධ කිරීමේ වියරු වැඩපිලිවෙලක් වේගවත් කරමින් සිටි.

යුරෝපා සංගමය යුරෝ බිලියන 800ක්  ලබා දීමට කටයුතු යොදා ඇත. ෆ්‍රෙඩ්රික් මර්ස්ගේ නව සීඩීයූ ප්‍රමුඛ ආන්ඩුව බලයට පත්වීමට පෙර සිටම ජර්මනිය අතිරේක බිලියන සිය ගනනක ආරක්ෂක වියදම් ප්‍රකාශ කර ඇත.

ප්‍රංශය වාර්ෂික මිලිටරි වියදම් දෙගුණ කිරීමට සැලසුම් කරමින් සිටින අතර, ජනාධිපති මැක්‍රොන් දල දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 5ක ඉලක්කයක් යෝජනා කරයි. ඔහු, යුරෝපීය සහචරයින් ප්රංශයේ න්යෂ්ටික ආවරණය යටතට ගෙන ඒමට ඔහුගේ සූදානම ප්රකාශ කර ඇත.

කියා ස්ටර්මර් ගේ කම්කරු ආන්ඩුව විසින් නායකත්වය දෙන බ්‍රිතාන්‍යය, ප්‍රංශය සහ අනෙකුත් බලවතුන් සමග සන්ධානගතව, “කැමති අයගේ සභාගයක” කොටසක් ලෙස, බ්‍රිතාන්‍යය”බූට් සපත්තු භූමිය මත ද අහසෙහි ගුවන් යානා ද” ලෙස බ්‍රිතාන්‍යය හමුදා සහ ගුවන්යානා යුක්‍රේනයට යැවීමට යෝජනා කරයි.

යුක්රේන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ සමස්ත මහාද්වීපයම රුසියානු චණ්ඩභාවයෙනයෙන් සහ වඩාත් විකාර සහගත ලෙස, රුසියානු ආක්‍රමණයෙන්, ආරක්ෂා කිරීමේ සදාචාරාත්මක අත්‍යවශ්‍යක් ගැන පවසමින් සෑම දේශපාලන පක්ෂයක්ම සහ ප්‍රධාන ප්‍රවෘත්ති ආයතනයක්ම මෙම මිලිටරිවාදයේ පිපිරීම යුක්ති සහගත කරමින් මුසාවන් වපුරයි.

රූපවාහිනිය ඔස්සේ ජාතිය අමතමින් මැක්‍රොන් ප්‍රකාශ කළේ, “අපේ මහාද්වීපයේ තවදුරටත් සාමය සහතික කළ නොහැකියි….රුසියාව, ප්‍රංශයට සහ යුරෝපයට තර්ජනයක්ව ඇති අතර එලෙසම පවතිනු ද ඇත.”

යුරෝපීය බලවතුන් සඳහා සැබෑ අභිප්‍රේරණය වන්නේ, ට්‍රම්ප්ගේ ‘ඇමරිකාවට පළමු තැන’ විදේශ ප්‍රතිපත්තිය, රුසියාව සමඟ ඔහුගේ ඒකපාර්ශ්වික සාකච්ඡා සහ යුක්‍රේනයේ සම්පත් සඳහා තනි ප්‍රවේශය සඳහා වන බලකර ඉල්ලීම්, නේටෝවේ යුද්ධයේ (සම්පත්, යස ඉසුරු)මංකොල්ලයෙන් ඔවුන්ව කපා හැරීමට තර්ජනය කරන බව පිළිබඳ ඔවුන්ගේ අවබෝධයයි.

යුක්රේනයේ ගැටුම සූදානම් කෙරුනේ, එරට, නේටෝවේ සහ යුරෝපීය සංගමයේ ග්‍රහණයට ගෙන ඒම සහ රුසියාවේ සැලකිය යුතු වත්කම් ලෝක අධිරාජ්‍යවාදයට විවෘත කරනා මොස්කව්හි පාලන තන්ත්‍ර වෙනසකට නායකත්වය දීම අරමුනු කරගත්, අස්ථාවර කිරීමේ ඒකාබද්ධ යුරෝපීය-ඇමරිකානු ව්‍යාපාරයක් මගිනි.

නේටෝ බලවතුන් අපේක්ෂා කළ පරිදිම, රුසියාවේ ධනේශ්වර කතිපයාධිකාරයේ නියෝජිතයා ලෙස,යුක්රේනයේ ප්‍රතිගාමී ආක්‍රමණය හැර වෙනත් ආකාරයකින් මෙම තර්ජනයට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට පුටින්ගේ ආන්ඩුවට නොහැකි විය.

ස්ටාර්මර් සහ මැක්‍රොන් විසින් ධවල මන්දිරයේ ෆැසිස්ට්වාදියාට  නිරන්තර දෑත් දිගු කිරීම් මගින් පෙන්නුම් කල පරිදි, පුටින් සමඟ ඔහුගේ සාකච්ඡාවලදී යුරෝපයේ අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කිරීමට ට්‍රම්ප් එකඟ වූයේ නම්, බර්ලින්, පැරිස් සහ ලන්ඩන් වොෂින්ටනය සමඟ එකඟතාවයක් සෙවීමට ඉඩ තිබිනි.

යලි සන්නද්ධ කිරීම යුක්ති සහගත කිරීම සඳහා මුදා හරින ලද කුහකකමේ උදම් රැල්ල මධ්‍යයේ, යුරෝපය, Zelensky ගේ දක්ෂිණාංශික තන්ත්‍රයට ඔවුන්ගේ අඛණ්ඩ සහයෝගය සඳහා පදනම ලෙස, 2021 ජූලි “යුරෝපීය සංගමය සහ යුක්‍රේනය අතර අමුද්‍රව්‍ය පිළිබඳ උපායමාර්ගික හවුල්කාරිත්වයක් පිළිබඳ අවබෝධතා ගිවිසුමේ” පුනර්ජීවනයක් අපේක්ෂා කරයි.

 යුරෝපයේ කාර්මික මූලෝපාය කොමසාරිස් Stéphane Séjourné විසින් මෙම සංදේශය පසුගිය මාසයේ විස්තර කරන ලද්දේ, “යුරෝපයට අවශ්‍ය තීරනාත්මක ද්‍රව්‍ය 30න් විසි එකක්” සපයන “ජයග්‍රාහී හවුල්කාරිත්වයක” ( “win-win partnership.”) කොටසක් ලෙසය. ඇත්ත වශයෙන්ම යුරෝපය, එක්සත් ජනපදයට වඩා, යුක්රේනයේ මූලෝපායික ඛනිජ ඩැහැ ගැනීම මත බොහෝ දුරට යැපෙන අතර, මේ මොහොතේ  ඒවායේ සැපයුම සඳහා බොහෝ දුරට තනිකරම චීනය මත රැඳී ම සිටි.

මෙම සැබෑ අවශ්‍යතා පිළිගනිමින්, “ප්‍රධාන යුරෝපීය රටක රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයෙක්” BBC වෙත නිර්නාමිකව කතා කරමින්, ට්‍රම්ප් යුක්රේනයට හමුදා ආධාර අවසන් කිරීම ගැන පැවසුවේ, “එය නිසැකවම අපගේ මනස සහ මුදල් පසුම්බි වල අවධානය කේන්ද්‍රගත කිරීමේ එක් ක්‍රමයකි!  අපි ඒ ආකාරයට සිතුවොත් ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් කරන්නේ අපට උදව්වක්. ”

යුරෝපීය හා ජාත්‍යන්තර කම්කරු පන්තියට මතු කරන අන්තරායන් ගිනිය නොහැකි ය. යුක්රේන භූමියට යුරෝපීය හමුදා යෙදවීම සහ එහි අහස  ඉහලින් ගුවන් යානා තැබීම සහ ජර්මනියට සහ අනෙකුත් සහචරයින්ට ප්‍රංශ න්‍යෂ්ටික ආවරණය දිගු කිරීම පවා,  යුරෝපයේ යුද අනතුරේ සැබෑ මූලාශ්‍රය වේ.

රුසියානු විදේශ අමාත්‍ය සර්ජි ලැව්රොව් මැක්‍රොන්ගේ කඩු ලෙලවීම ගැන පැවසුවේ , “ඔහු අප තර්ජනයක් ලෙස සලකන්නේ නම්, යුරෝපීය රටවල සහ බ්‍රිතාන්‍යයේ හමුදා සාමාන්‍ය කාර්ය මණ්ඩල ප්‍රධානීන්ගේ රැස්වීමක් කැඳවා, න්‍යෂ්ටික අවි භාවිතා කිරීම අවශ්‍ය බව පවසා, රුසියාවට එරෙහිව න්‍යෂ්ටික අවි භාවිතා කිරීමට සූදානම් වේ නම්, එය ඇත්ත වශයෙන්ම තර්ජනයකි”, බවයි.

යුරෝපීය බලවතුන් “ජාත්‍යන්තර නීති මත පදනම් වූ පද්ධතියේ” අවසානය ගැන කතා කරන විට සහ ඒ සඳහා ට්‍රම්ප්ට දොස් පවරන විට, ඔවුන් සූදානම් වන්නේ ආයුධ බලහත්කාරයෙන් තමන්ගේම අධිරාජ්‍යවාදී අවශ්‍යතා හඹා යාම සඳහා යලි හැරීගැනීම සඳහා ය. එසේ කිරීම රුසියාව සමග පමනක් නොව ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදය සමගද ගැටුමකට සම්බන්ධ බව ඔවුන් දැන් සම්පූර්ණයෙන් දැනුවත්ය.

නැවත සන්නද්ධ කිරීමේ ව්‍යාපාරයේ පෙරමුණ ගෙන සිටින ජර්මනිය, 20 වැනි සියවසේදී එක්සත් ජනපදයට එරෙහිව යුද්ධ දෙකක් කළේය. ප්‍රංශය, ස්වාධීන න්‍යෂ්ටික හැකියාවක් සහ මිලිටරි බුද්ධි ව්‍යුහයක් අවධාරනය කිරීම ඇතුලු ස්ථාවරයන් වැළඳ ගැනීම මගින්, නේටෝව හරහා වොෂින්ටනයට යටත් වීම කිසිවිටෙක පිළිගත්තේ නැත. බ්‍රිතාන්‍යය ඊට විරුද්ධව සිටියේය.1956 සූවස් අර්බුදයෙන් පසුව එහි විධානයන්ට යටත් වීම සහතික කිරීම සම්බන්ධයෙන් පාලක ප්‍රභූවේ සැලකිය යුතු කොටස් කිසිවිටෙක ඇමරිකාවට සමාව දුන්නේ නැත.

අවසානයේදී යුක්‍රේනයේ සාම සමථය අධීක්ෂණය  කිරීම සදහා යයි  කියා පානා ප්‍රයත්නයන් සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට වඩා බොහෝ සේ ඉක්මවූ  අතිවිශාල මුදලක් මිලිටරි අරමුනු සඳහා සූදානම් කරමින් පැවතීම මගින් යුරෝපයේ අභිලාෂයන්හි පරිමාණය පැහැදිලි වේ. යුරෝපයේ ම හැකියාවන් යටතේ රුසියාව සමඟ යුද්ධය සාකච්ඡාවට බඳුන් කෙරෙමින් පවතී.

එපමනක් නොව, මෙම න්‍යාය පත්‍රය, ආරම්භක ඒකාබද්ධ කිරීමේ ආවේගයක් සැපයුවද, එහි හඹායෑම අනිවාර්යයෙන්ම යුරෝපීය බලවතුන් අතර තරඟය හා ගැටුම් තීව්‍ර කළ යුතුය.

මිලියන සංඛ්‍යාත කම්කරුවන් හා තරුනයින් ඉදිරියේ දැවෙන ප්‍රශ්නය වන්නේ මහා ව්‍යසනය කරා යන මෙම උමතු තල්ලුව නතර කරන්නේ කෙසේද යන්නයි. දකුණේ හෝ නාමික වමේ හෝ කිසිදු යුරෝපයේ විරුද්ධ පක්ෂක් මත හෝ වෘත්තීය සමිතියක් මත විශ්වාසය තැබීම මගින් එසේ කිරීමට පදනමක් නැත.

එක්සත් ජනපදයේදී, ට්‍රම්ප් සමග ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයේ එකම සැලකිය යුතු මතභේදය, යුක්රේනයේ ප්‍රොක්සි යුද්ධය සහ ඔහු නේටෝවට වල කැපීම සම්බන්ධයෙන් වන්නාක් සේම, යුරෝපයේ සෑම ප්‍රධාන පක්ෂයක්ම, රුසියාවට එරෙහි ආක්‍රමණකාරීත්වය ඉහල නැංවීම සහ එක්සත් ජනපදය කෙරෙන් මිලිටරි නිදහස සඳහා වන තල්ලුවට සහාය දක්වයි. එය ස්ටාර්මර්ගේ කම්කරු පක්ෂය යටතේ වේවා, ජනාධිපති මැක්‍රොන් යටතේ වේවා හෝ ජර්මනියේ බලයට පත්වන කුමන සභාග ආන්ඩුවක් යටතේ වේවා, මූලෝපායික ඉලක්කයක් ලෙස හඹා යනු ඇත.

යුරෝපයේ වෘත්තීය සමිතිවල එකම උත්සුකය වන්නේ, එක්සත් ජනපදයට හා චීනයට එරෙහි ආරක්ෂණවාදී පියවරයන්ට පිටුබලය දීම සහ ජාතික ආරක්ෂක කර්මාන්ත සීඝ්‍රයෙන් ව්‍යාප්ත කිරීම ඇතුලු යුරෝපයේ තීව්‍ර වන වෙලඳ හා මිලිටරි යුද්ධයේදී තමන්ගේම පාලක පන්තියට සහයෝගය දෙන්නේ කෙසේද යන්නයි.

කම්කරුවන් හා තරුනයන් යුද්ධයට එරෙහිව යුද්ධයක් දියත් කිරීමට කැපවෙමින්, එම යුද්ධය සඳහා තමන්ගේම කැඳවා සිටීමෙන් ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතුය.

එය පදනම් විය යුත්තේ සිදුවෙමින් පවතින දෙයෙහි දැවැන්ත ඇඟවුම් පිළිබඳ අවබෝධයක් මත ය. යුරෝපයේ යුද්ධය 20 වැනි ශතවර්ෂයට සිමා කරන ලද අතීතයේ දෙයක් බවට කරන ලද සියලු ප්‍රකාශයන් වංචාව ලෙස හෙළිදරව් වී ඇත. නෂ්ට වී ගිය ගිනි කන්දක් ලෙස ඉදිරිපත් කරන ලද යුරෝපීය මිලිටරිවාදය, ලෝක යුද්ධ දෙකේදී මිලියන දස ගනනක් ජීවිත බිලිගත් ව්‍යසනයන්ටත් වඩා විශාල ව්‍යසනයන්ගේ තර්ජනය මතු කරමින් යලිත් වරක් පුපුරා යමින් තිබේ.

යුද්ධයේ වැඩපිලිවෙල නාමිකව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලනයන් සමග පවා මුලුමනින්ම නොගැලපේ. පාලක ප්‍රභූව යලිත් වරක් පැසිස්ට්වාදයේ සහ ආඥාදායකත්වයේ වැඩපිලිවෙලකට හැරෙමින් සිටින්නේ, අතිවිශාල ජනගහනයන් විරුද්ධ වන මිලිටරිවාදී පිලිවෙත් බලාත්මක කිරීම සඳහා ය.

යුද අවි සඳහා කැප වූ අතිවිශාල මුදල්වලින් අදහස් වන්නේ පසුගිය වසර 80 තුළ කවර හෝ අවස්ථාවකට වඩා ගැඹුරින් කම්කරු පන්තියට එරෙහි ප්‍රහාරයකි. වැඩ වර්ජන, කාර්මික ක්‍රියාමාර්ග සහ විරෝධතා දැනටමත් වර්ධනය වෙමින් පවතින කොන්දේසි යටතේ, මෙය කම්කරු පන්තියේ දැවැන්ත අරගල අවුළුවාලනු ඇත.

කප්පාදුවට එරෙහි අරගලය යුද්ධයට එරෙහි සටන සමග බද්ධ විය යුතුය. මේ දෙකම ඉදිරියට ගෙන යා හැක්කේ, විදේශයන්හි යුද්ධයේ වැඩපිලිවෙල සහ රට තුල පන්ති යුද්ධයේ වැඩපිලිවෙලට අණකර සිටින අතිශය කෑදර උත්සුකයන් මගින් මෙහෙයවන පාලක කතිපයාධිකාරයේ මුහුනතටම එරෙහි  ප්‍රහාරයකින් පමනි.

දශක ගනනාවක් තිස්සේ හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුව (හජාජාක) අධිරාජ්‍යවාදී යුද්ධයේ නව කාල පරිච්ඡේදයක් ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතින බවට අනතුරු අඟවමින් දැනුවත් කර ඇත. එම අනතුරු ඇඟවීම් සම්පූර්ණයෙන්ම සනාථ වී ඇත. ඒවා මත ක්‍රියාත්මක විය යුතුය. එනම් යුද්ධය නැවැත්වීමට සහ එහි මූලාශ්‍රය වන ධනවාදයම නැවැත්වීමට ඇති එකම මාර්ගය වන සමාජවාදී හා විප්ලවවාදී වැඩපිලිවෙල මත පදනම්ව යුරෝපය පුරා හා ජාත්‍යන්තරව කම්කරු පන්තියේ ඒකාබද්ධ ව්‍යාපාරයක් ගොඩනැගීමයි.

යුරෝපීය ප්‍රතිසන්නද්ධ කිරීම එපා! Read More »

Stock exchange

ට්‍රම්ප් තීරුබදු යුද්ධය මූල්‍ය වෙලඳපොල අස්ථාවරත්වය උග්‍ර කරයි

නික් බීම්ස් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2025 පෙබරවාරි 7 දින “Trump tariff war exacerbates financial market fragility” යන හිසින් පල වූ නික් බීම්ස් විසින් ලියන ලද  ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. පරිවර්තනය සුනිල් ප්‍රනාන්දු විසිනි.

එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ගේ ගෝලීය තීරුබදු යුද්ධයේ බලපෑම පිළිබඳ මාධ්‍ය ආවරණය මේ දක්වා ප්‍රධාන වශයෙන් අවධානය යොමු කර ඇත්තේ වෙළඳ ශේෂයන්, ගෝලීය සැපයුම් දාමයන් සහ ඉහළ නැංවීම් වල උද්ධමන බලපෑම වැනි කරුණු කෙරෙහි ය.

Stock exchange
නිව් යෝර්ක් කොටස් වෙළඳපොල බිමේ වෙළෙදාම්කරු මයිකල් ගැලුචි. [AP ඡායාරූපය/රිචඩ් ඩෲ]

නමුත් අඩු නොවන වැදගත්කමක් ඇති තවත් පැත්තක්ද තිබේ. එනම්,   අනපේක්ෂිත වර්ධනයන් සහ ට්‍රම්ප් මීළඟට කුමක් කරයිද යන්න පිළිබඳ අවිනිශ්චිතතාවය මගින් අර්බුදයක් ඇති කිරීමේ හැකියාව ඇති, වාර්තාගත මට්ටමේ ණය සහ සමපේක්ෂන මගින් පුම්බා ඇති බිඳෙනසුලු ගෝලීය මූල්‍ය වෙලඳපොලවල් මත, එහි කුමන බලපෑමක් ඇති කරනු ඇති ද යන්නයි.

මෙක්සිකෝවට සහ කැනඩාවට එරෙහිව පැනවූ සියයට 25ක තීරුබදු තර්ජනය සමඟින් ආරම්භ වූ ගෝලීය තීරුබදු යුද්ධය දිනපතාම පාහේ දිගු වෙමින් පවතී. ඊයේ ට්‍රම්ප් එහි නාම මාත්‍ර මිත්‍ර පාක්ෂික ජපානයට තීරුබදු පැනවිය හැකි බවට අනතුරු ඇඟවූ අතර, මෙතෙක් නම් නොකළ රටවල් මාලාවකට එරෙහිව ලබන සතියේ දී ‘එකට-එක’ කිරීමේ තීරුබදු එළිදක්වන බව නිවේදනය කළේය. යුරෝපීය සංගමය සෘජුවම මෙම වෙඩි තැබීමේ එල්ල රේඛාවේ සිටී.

සිදු විය හැකි  ප්‍රචණ්ඩ චලනය වෝල් වීදියේ දැනටමත් දර්ශනය වී ඇත. චීන  කෘතිම බුද්ධි (AI) සමාගමක් වන ඩිප් සීක්  (DeepSeek) තමන් විසින් AI සංවර්ධනය කිරීමේ ලාභදායී ක්‍රමයක් වර්ධනය කර ඇති බවට පසුගිය මාසයේ නිවේදනය කිරීම, එක්සත් ජනපද චිප් නිෂ්පාදක Nvidia හට  – ඉතිහාසයේ කිසියම් ම සමාගමකට අත්විඳීමට සිදුවූ විශාලතම එක්දින වැටීම වූ  – වෙළඳපල ප්‍රාග්ධනීකරණයෙන් ඩොලර් බිලියන 600 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් අහිමි වීමට හේතු විය.

දිනකට ඩොලර් ට්‍රිලියන 7.5ක් තරම් වෙළඳාම් කෙරෙන මුදල් වෙලඳපොලවල් ද තියුණු චලනයන්ට බඳුන් විය හැක. මෙක්සිකෝව සහ කැනඩාව මත සියයට 25ක තීරුබදු පැනවීමට ට්‍රම්ප් කළ තර්ජනයද, පසුව එය දින 30කින්  ප්‍රමාද කිරීමට එකඟ වීමෙන් පසුවද අත්දුටු ඩොලරයේ අගය වෙනස් වීම තුල මෙය දක්නට ලැබේ.

මෙම සතියේ ෆිනෑන්ෂල් ටයිම්ස් (FT) වාර්තා කළේ, වෝල් වීදියේ විශ්ලේෂකයින් “ජනාධිපතිගේ ප්‍රතිපත්ති සංගත ඇමරිකාව හරහා කඩා බිඳ දමමින් ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය පිලිබඳ පූර්ව සලකුණක් ලෙස, ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ වෙලඳ යුද්ධවලට මුහුණ දෙන්නේ කෙසේද යන්න පිලිබඳ ප්‍රශ්න, බෝම්බ වර්ෂාවක් මෙන් එක්සත් ජනපද සමාගම් මතට  හෙලමින් සිටින” බවය.

ගෝලීය බැංකු සහ මූල්‍ය සමාගමක් වන UBS හි ට්‍රම්ප් ටැරිෆ් ලූසර්ස්  දර්ශකයේ  අදාල සමාගම් සමූහයක් ඇත. එය එක්සත් ජනපද තීරුබදු මගින් හෝ එකටෙක කිරීමක් ලෙස පනවනු ලබන තීරුබදු මගින් හෝ බලපෑ හැකි සමාගම්වල කාර්ය සාධනය නිරීක්ෂණය කරයි.

FT ට අනුව, Goldman Sachs පවසා ඇත්තේ, BMW සහ Mercedes-Benz වැනි මෝටර් රථ කර්මාන්තයේ දැවැන්තයන් ඇතුළුව, ට්‍රම්ප්  තීරුබදු ගාස්තුවලට නිරාවරණය වන යුරෝපයේ හෙජ් අරමුදල් අරමුදල් සමාගම් “වැඩි වැඩියෙන් ෂෝටඩ් (shorted)” කර ඇති බවයි. සමාගම් කොටස් ‘ෂෝටිං’  (shorting) කිරීම යනු  ලාභයක් ගෙන ඒම සඳහා  එහි මිල පහත වැටෙනු ඇති බවට ඔට්ටු ඇල්ලීමයි. එය අනපේක්ෂිත ලෙස විරුද්ධ පැත්තට ගමන්  කළහොත් විශාල පාඩුවක් සිදුවිය හැකිය.

එක් දිනක සිට ඊළඟ දිනය දක්වා ට්‍රම්ප් විසින් කුමන විධායක නියෝගයක් ක්‍රියාත්මක කරනු ඇත්දැයි කිසිවෙකුට විශ්වාස නැති බැවින් වෙලඳපොලවල වැඩෙන කැළඹීමක් පවතී. දිනකට පමණක් පවතින ඉතා කෙටි කාලීන වෙළඳපල චලනයන් සඳහා ඔට්ටු ඇල්ලීමට භාවිතා කරන කොන්ත්‍රාත්තු වන ශුන්‍ය-දින ඹප්ෂන්ස්  (zero-day options) හි වෙළඳාම් (ගනුදෙනු) කිරීම  ජනවාරි 31 වන දින වාර්තාගත ඉහළම ඩොලර් ට්‍රිලියන 1.4 ක අගයක් සටහන් කල බවට වාර්තාවීමෙන් මේ බව පිළිබිඹු වේ.

ගෝලීය මූල්‍ය සමාගමක් වන GAM හි ආයෝජන අධ්‍යක්ෂ පෝල් මැක්නමාරා විසින් පල කරන ලද අදහස් වලින් මුදල් වෙලඳපොලවල අවිනිශ්චිතතාවය සාරාංශ කරන ලදී.

“විශාල ප්‍රශ්නය වන්නේ දේවල් මුව අද්දරට ගෙන යාම ඇතුළත් කරගන්නාවූ යම් මහා සැලැස්මක් [ට්‍රම්ප්ට] තිබේද යන්නයි,  එසේ නැතහොත් ඔහු ඉදිරියට යන ගමන තුළදී ඔහු එය සකසා ගන්නේද යන්නයි. මේ මිනිසාගේ මනස කියවීමට උත්සාහ කිරීම හුදෙක්ම … එය හුදෙක්ම ඇදහිය නොහැකි තරම් දුෂ්කර ය. එය අයෙක් ඒ අතට හෝ මේ අතට යා හැකි දෙයක් මත වෙළඳාම් කිරීමට උත්සාහ කිරීමක්.”

යම් සැලකිය යුතු ඔට්ටුවක් වැරදී, දාම ප්‍රතික්‍රියාවක් ආරම්භ කළහොත් අධික වෙළඳපල කැළඹීම් ඇතිවීමේ විභවය ඒ තුළ  

පසුගිය වසරේ සියයට 26 කින් ඉහළ යාමෙන් පසු මේ සතියේ අවුන්සයකට ඩොලර් 2,900 කට ආසන්න නව වාර්තාගත ඉහළ මට්ටමක් වාර්තා කළ රන් මිලෙහි ද, වැඩෙන අවිනිශ්චිතතාවය පිළිබිඹු වේ. එය මේ වසරේ මේ වන විට දැනටමත් සියයට 8 කින් ඉහළ ගොස් ඇත.

ට්‍රම්ප්ගේ ප්‍රතිපත්ති මගින් ජනනය කරන ලද “පෙර නොවූ විරූ” මට්ටමේ දේශපාලන හා ආර්ථික අවිනිශ්චිතතාවය ආරක්ෂිත තෝතැන්නක් ලෙස රත්‍රන් සඳහා ඇති ඉල්ලුම වැඩි කිරීමට හේතු වන බව ලෝක රන් කවුන්සිලයේ ප්‍රධාන වෙළඳපල මූලෝපායඥ ජෝන් රීඩ් පැවසීය. පසුගිය එක් එක් වසර තුන සඳහා  ටොන් 1,000 කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් මිල දී ගත් මහ බැංකු විශාලතම ගැනුම්කරුවන් අතර වීය.

අවම වශයෙන් තීරුබදු යුද්ධය විසින් අඩ වශයෙන් හෝ අවුලුවන ලද තවත් මූල්‍ය අර්බුදයක් සදහා වූ වැඩි විභවය, මූල්‍ය වෙලඳපොලවල දැනටමත් පවතින ඉතා අස්ථායී තත්වය මතින් පැමිණේ.

පසුගිය මාසයේ FT (ෆයිනෑන්ෂල් ටයිම්ස්) සමඟ සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී වෙල්කම් ට්‍රස්ට් නම් වූ විසල් පුණ්‍යාධාර පදනමේ හි ප්‍රධාන ආයෝජන නිලධාරි නික් මෝක්ස් අනතුරු ඇඟවූයේ, පුද්ගලික ණය වෙලඳපොලට මුදල් ගඟුලක් ගලා ඒම නිසා “සිදුවීමට ඇති අනතුරු” පවතින බවයි.

මෙම වෙලඳපොල බොහෝ දුරට ක්‍රියාත්මක වන්නේ නියාමනය කරන ලද බැංකු පද්ධතියට පිටින් ය. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සහ අනෙකුත් ගෝලීය මූල්‍ය ආයතන එහි ක්‍රියාකාරකම් සහ පුළුල් බැංකු හා මූල්‍ය පද්ධතිය සමඟ ඇති සම්බන්ධතා සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ට සාපේක්ෂව අඩු දැනුමක් ඇති බව පවසා ඇත. ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුදයෙන් පසු වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වූ එහි වටිනාකම 2008 දී  ඩොලර් ට්‍රිලියන 2.5 ක් පමණ වූ අතර 2021 වන විට ඩොලර් ට්‍රිලියන 10 දක්වා හතර ගුණයකින් වැඩි වූ අතර මේ වසරේ එය ඩොලර් ට්‍රිලියන 15 දක්වා ළඟා වනු ඇතැයි අපේක්ෂා.

“ආර්ථික වශයෙන් ලෝකය තව පොඩ්ඩක් අමාරු වූව හොත්, පුද්ගලික ණය ලෝකයේ යම් අනතුරු සිදුවීමට ඉඩ ඇති බව මම සිතමි,” මෝක්ස් පැවසීය. යම් ආකාරයක “පද්ධතිමය වැදගත්කමක්” තිබෙන සමහර “ඉහළ මට්ටමේ ආයෝජකයින්” වන ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙකුට “සෑහෙන ලෙස හානි වනු ඇත,” යනුවෙන් ඔහු තවදුරටත් පැවසීය.

සිදුවීම්වල වේගය පිළිබඳ ඇඟවීමක් ලෙස, ඔහු සම්මුඛ සාකච්ඡාව ලබා දුන් ජනවාරි මැද සිට ලෝකය ආර්ථික වශයෙන් සැලකිය යුතු ලෙස වඩා දුෂ්කර වී ඇත.

ට්‍රම්ප්ගේ තීරුබදු යුද්ධයට අමතරව, ඔහුගේ ක්‍රිප්ටෝ මුදල් ප්‍රවර්ධනය කිරීම – එක්සත් ජනපදය “ලෝකයේ බිට්කොයින් සුපිරි බලවතා” කිරීමට ඔහුට අවශ්‍ය බව පවසා ඇත – ඔහුගේම ආධාරකරුවන් ඇතුළු සමහර මූල්‍ය කවයන් තුළ කනස්සල්ලට හේතු වෙමින් ඇත.

පසුගිය මාසයේ FT විසින් උපුටා දක්වන ලද ආයෝජක සටහනක, ‘එලියට්’ හෙජ් අරමුදල අනතුරු ඇඟවූයේ ක්‍රිප්ටෝ  බිඳවැටීම “විනාශයක්” ඇති කළ හැකි බවයි. එලියට් 1977 දී ආරම්භ කරන ලද්දේ, ට්‍රම්ප්ට සෘජුවම පිටුබලය දෙන දේශපාලන ක්‍රියාකාරී කමිටුවට ඩොලර් මිලියන 5ක් ද ඇතුළුව, පක්ෂයේ මැතිවරන ව්‍යාපාරයට ඩොලර් මිලියන 56ක් පරිත්‍යාග කළ, දිගුකාලීන රිපබ්ලිකන් ආධාරකරුවෙකු වන පෝල් සිංගර් විසිනි. 

මිල විශාල ලෙස ඉහළ ගොස් ඇති නමුත් “කිසිදු  හරයක්” නොමැති ක්‍රිප්ටෝ වත්කම් සඳහා ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ලබා දෙන සහයෝගය ගැන එලියට් විවේචනය කළේ අරමුදල, “මෙවැනි වෙළඳපොළක් කිසිදා දැක නැති” බව පවසමිනි.” 

වෙලඳපොලවල සමපේක්ෂී නැගීම, ක්‍රිප්ටෝ හි ප්‍රමාණය වැඩිවීම නිසා පමණක් නොව, එහි “ධවල මන්දිරයට සමීප බව” ද හේතු විය.

බුබුලේ “නොවැළැක්විය හැකි බිඳවැටීම” “අපට තවමත් පෙර දැකිය නොහැකි අයුරින් මහා විනාශයක් කල හැකි” බව එය සඳහන් කළේය.

එක්සත් ජනපදය ලෝකයේ සංචිත මුදල ලෙස “අතිවිශාල වාසියක්” භුක්ති විඳිනා අතරතුර, ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ඩොලරයට විකල්පයක් ලෙස එහි සහායකයෝ සකලකන ක්‍රිප්ටෝ ප්‍රවර්ධනය කරන්නේ මන්දැයි සටහන ප්‍රශ්න කරයි.

බොහෝ ආර්ථික විශ්ලේෂකයින් පෙන්වා දී ඇති පරිදි, එක්සත් ජනපද ආන්ඩුවට වෙනත් කිසිම රටකට කළ නොහැකි පරිදි – දැන් ඩොලර් ට්‍රිලියන 36 ක පරිමාවක් ගන්නා-  දැවැන්ත ලෙස නය ගැති වීමට හැකියාව ලැබී ඇත්තේ ඩොලරයට හිමි තත්ත්වය නිසාම පමණි.

සමපේක්ෂන බුබුල බිඳවැටීමෙන් ඇතිවන මහත් විනාශය හරියටම කෙලෙස සිදුවේවිද යන්න පිලිබද නිශ්චිතව අනාවැකි කිව නොහැක. එසේම එය අවුලුවාලිය හැක්කේ කුමක් ද- ට්‍රම්ප්ගේ තීරුබදු යුද්ධයෙන් ගලා එන අර්බුදයක්, පුද්ගලික කොටස් අංශයේ ( private equity sector ) නරක ඔට්ටු (සම්පේක්ෂණ) මාලාවක්, ක්‍රිප්ටෝ වෙලඳපොලේ හෝ වෙනත් එකක බිඳවැටීම ආදියෙන් තවමත් අනපේක්ෂිත, ක්ෂනික හේතුව කුමක් ද යන්න සෘජුවම තහවුරු කර ගත නොහැක. එහෙත් කම්කරු පන්තියට එහි ප්‍රතිවිපාක පිළිබඳව නම් සැකයක් නැත.

එය, ෆැසිස්ට් ට්‍රම්ප් පරිපාලනය ආඥාදායකත්වය තුලින් මුහුණ දීමට සූදානම් වනු ලබන  කම්කරුවන්ගේ සමාජ තත්වයට දැවැන්ත ප්‍රහාර ගෙන එනු ඇත.

ධනේශ්වර අර්බුදයේ උමතුවෙන් මිදීමට ඇති එකම මාර්ගය –  එහි නොවැළැක්විය හැකි තර්කය මිලිටරි ගැටුම වන තීරු බදු යුද්ධ, මහා ජනතාවන්ගේ වියදමින් අධි ධනකුවේරයන්ගේ නිමක් නැති පොහොසත් කිරීම, සමාජ වියදම් කප්පාදු කිරීම සහ ආඥාදායකත්වය – සමස්ත ලාභ පද්ධතිය පෙරලා දැමීම සහ මානව අවශ්‍යතා මත පදනම් වූ සැලසුම්ගත සමාජවාදී ආර්ථිකයක් පිහිටුවීමයි.

ට්‍රම්ප් තීරුබදු යුද්ධය මූල්‍ය වෙලඳපොල අස්ථාවරත්වය උග්‍ර කරයි Read More »

Scroll to Top