Author name: thesocialist

malini

The Conscience of Sinhala Cinema: Malini Fonseka’s enduring Cinematic Legacy

By Sanjaya Wilson Jayasekera

We are posting here a brief obituary of Sri Lanka’s veteran actress Malini Fonseka, written by comrade Sanjaya Jayasekera and published on his personal website and social media on 25 May 2025. This articles was also published by the daily newspaper themorning.lk Here. Nearly six-decade of the cinematic career of actress Fonseka deserves a full and extended review.

malini
Malini Fonseka

The demise of actress Malini Fonseka on May 24, 2025, marks the end of a cinematic epoch. She is undoubtedly the “Queen of Sinhala Cinema,” as she has been often referred to by millions of her fans, aged and young. Nearly six-decade of her career was not a simple arc of celebrity, but a deep and continuous cinematic identification with the lives of ordinary people, especially women, under the weight of history, patriarchy, backwardness and class oppression. In a country where cinema often struggles between the tides of commercialism, populism, nationalism and repression, Fonseka remained a moral and aesthetic lodestar, truthfully imbuing her characters with emotion, quiet resistance, and tragic insight.

To merely describe Fonseka as a beloved actress is to evade the seriousness of her contribution. She was an artist of social consciousness—her performances bore the weight of Sri Lanka’s post-independence traumas, its unfulfilled democratic promises, and the contradictions of a backward capitalist society pressing in from every side.

In Lester James Peries’ Nidhanaya (1972), one of the greatest Sri Lankan films ever made, Fonseka plays the innocent, ill-fated woman preyed upon by a man whose wealth and obsession lead to murder. Her character is not merely a victim but a mirror held up to a crumbling feudal order. Fonseka conveys, through silence and subtle gestures, a person slowly awakening to the forces arrayed against her. Her sacrifice is not just personal—it is metaphorically the death of innocence in a society entrapped by its own past.

In Beddegama (1980), based on Leonard Woolf’s The Village in the Jungle, Fonseka as Punchi Menika inhabits a world of colonial exploitation and rural destitution. This is not melodrama but precise, economical realism. Fonseka does not “perform” poverty and female endurance—she lives it. Her face, increasingly lined by anxiety and despair, communicates the pain of a society ground down by injustice, hunger and disease, made worse by the cruelty of an indifferent state.

Equally remarkable is her performance in Dharmasena Pathiraja’s Bambaru Avith (1978). In this film, Fonseka delivers one of her most restrained yet potent performances of the role of a young lady in a coastal village caught in the maelstrom of social disintegration and the predatory arrival of urban outsiders. Fonseka’s portrayal is marked by an acute sensitivity to the class tensions simmering beneath the film’s surface. Her role is not simply a symbol of rural innocence but a deeply aware, emotionally complex figure who senses the destruction bearing down on her community. In a film that critiques both the romanticization of village life and the corrosive effects of capitalist intrusion, Fonseka embodies the silent tragedy of a society being commodified. With minimal dialogue and subtle expressions, she gracefully communicates despair, resignation, and the quiet resistance of a woman rooted in her world but unable to halt its unraveling.

Bambaru Avith
Bambaru Avith: Malini Fonseka with Vijaya Kumaratunga

In Akasa Kusum (2008), directed by Prasanna Vithanage, as Sandhya Rani, a faded film star confronting the ruins of her career and personal life, Fonseka embodies the alienation and disillusionment of an artist discarded by an industry that once idolized her, and without any social insurance. The film alludes to the stardom of Fonseka herself. Vithanage’s film, while ostensibly a character study, inadvertently exposes the broader social decay under capitalism, where cultural memory is short and individuals are reduced to commodities. Fonseka’s restrained yet deeply expressive performance underscores the tragedy of a woman whose labor and talent have been exploited, then abandoned—a microcosm of the artists’ precarious existence in a profit-driven system. The film’s critique of bleak nostalgia and the fleeting nature of fame resonates with the broader crisis of art under conditions where everything, including human creativity, is subordinated to the market. While Akasa Kusum does not explicitly engage with class struggle, Fonseka’s portrayal of Sandhya’s isolation and resilience speaks to the perseverance of ordinary people amid systemic indifference. 

Fonseka’s performances in a wide range of other films—including Eya Dan Loku Lamayek (1977), Siripala Saha Ranmenika (1978), Ektamge (1980) and Yasa Isuru (1982) —as well as in teledramas such as Pitagamkarayo (1997), are etched into the collective memory of Sri Lankan audiences. In each of these roles, she brought to life women shaped by their social conditions, investing them with dignity, emotional depth, and a quiet intensity that transcended the screen. Whether portraying the struggles of urban motherhood, the constraints of poverty, caste and patriarchy, or the conflicted desires of village life, the veteran actress was able to truthfully reveal the deeper realities of the society around her.

Like several other leading actors of her generation, Fonseka was a significant historical product of her time. By the 1970s, Bollywood’s musical and melodramatic cinema exerted a powerful influence over Sri Lankan audiences, who flocked to theaters largely drawn by star appeal. Sinhala cinema, still emerging as a serious artistic medium, had to contend with the commercial dominance of Indian films. Fonseka’s rise to stardom was not merely a matter of charishma; her compelling screen presence, combined with the emotional depth and authenticity she brought to nearly every role, enabled her to capture the imagination of a broad audience. In doing so, she played a crucial role in affirming the cultural legitimacy and artistic potential of Sinhala-language cinema, as part of the world cinema.

Fonseka’s popularity, unmatched for decades, was not simply built on glamour but on the deep compassion she earned. For the oppressed, she did not offer escapism; she offered recognition and fight. Her status as “queen” is a title she earned from the sincere presentation of the struggles of those who loved her. 

Her art reminds us of what cinema can be: a site of conscience, a record of the oppressed, and a spark of rebellion. She belongs to that rare tradition of film actors—like Smita Patil, Giulietta Masina, and Liv Ullmann—who made of their bodies and voices a battlefield of history.

In the later years of her life, Fonseka became associated with the bourgeois nationalist establishment, serving as a Member of Parliament from 2010 to 2015 under the government of then-President Mahinda Rajapaksa. While no political concessions can be made to her alignment with Sinhala nationalist politics, her profound contributions to cinema—rooted in social realism and the depiction of the oppressed—remain of enduring artistic and historical value. Her body of work deserves to be critically appreciated, drawn inspiration from and preserved as a significant part of both Sri Lankan and world cinema.

Malini Fonseka will be remembered not merely as a great actress, but as an artist of the oppressed masses. Her characters will continue to live, as all genuine art does, not only in memory but in the continuing struggles of those they represented.

The Conscience of Sinhala Cinema: Malini Fonseka’s enduring Cinematic Legacy Read More »

Chris

ක්‍රිස් හෙජස්ගේ “නව අඳුරු යුගය” පිළිබඳ  දිරිසුන් අශුභවාදය 

ඩේවිඩ් නෝර්ත් විසිනි. 

මෙම ලිපිය X හි මුලින් පළ කරන ලද ට්වීට් කොමෙන්ටුවක සංස්කරණය කරන ලද අනුවාදයකි. මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ (ලෝසවෙඅ) 2025 මැයි 20 දින ‘The demoralized pessimism of Chris Hedges’ “New Dark Age”’යන හිසින් පලවූ ඩේවිඩ් නෝර්ත් විසින් ලියන ලද ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි.   

Chris
Chris Hedges

පසුගිය වසරේ, ගාසා ජන සංහාරයට විරෝධය දැක්වීමේ මාර්ගයක් ලෙස ක්‍රිස් හෙජස් ගිනි තබා ගෙන සියදිවි නසා ගැනීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටියේය. ඔහුගේ නවතම දිරිසුන් හෑල්ලේ දී, ඔහු ඊශ්‍රායල-සියොන්වාදී රාජ්‍යයේ සහ ධනවාදී අධිරාජ්‍යවාදයේ අපරාධ සඳහා සමස්ත මානව වර්ගයාටම දොස් පැවරයි. ගාසා තීරය, මානව ප්‍රගමණයේ හැකියාව පිළිබඳ කිසිදු විශ්වාසයක නිෂ්ඵලභාවය ඔප්පු කරන බව ඔහු ප්‍රකාශ කරයි.

මනුෂ්‍යත්වයේ බලාපොරොත්තු විරහිත තත්ත්වය පිළිබඳ ඔහුගේ අවධාරනයට සහාය දක්වමින්, හෙජස්ට අනුව ඔගස්ටේ බ්ලැන්කිගේ අශුභවාදී අදහස්, හේගල් සහ මාක්ස්ගේ අදහස්වලට ප්‍රතිවිරුද්ධව ඔහු ඉදිරිපත් කරයි.

හෙජස් මෙසේ ලියයි: “ඔහුගේ සමකාලීනයන් සියල්ලන් මෙන් නොව, 19 වන සියවසේ සමාජවාදී ලුවී-ඔගස්ටේ බ්ලැන්කි, ජෝර්ජ් විල්හෙල්ම් ෆ්‍රෙඩ්රික් හේගල් සහ කාල් මාක්ස්ගේ කේන්ද්‍රීය විශ්වාසය, එනම් මානව ඉතිහාසය සමානාත්මතාවය සහ උසස් සදාචාරය කරා යන රේඛීය ප්‍රගතියකි යන්න ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ”

ඔහුගේ පෙර ලේඛනවල නිරන්තරයෙන් පැවතියාක් මෙන්, හෙජස් නැවත වරක් පෙන්නුම් කරන්නේ මාක්ස්වාදයේ දාර්ශනික පදනම් සහ ඉතිහාසය පිළිබඳ භෞතිකවාදී සංකල්පය පිළිබඳව තමාට කිසිවක් නොතේරෙන බවයි. හේගල් හෝ මාක්ස් යන දෙදෙනාම ඉතිහාසය පාරාදීසය දෙසට “රේඛීය ප්‍රගතියක්” සිදුවන බව ප්‍රකාශ කළේ නැත.

ප්‍රංශ විප්ලවයේ සංකීර්ණ හා ඛේදජනක ඉරණම දුටු හේගල් (1770-1831), ඉතිහාසය, “ජනතාවගේ සතුට, රාජ්‍යයන්ගේ ප්‍රඥාව සහ පුද්ගලයන්ගේ ගුණධර්ම ගොදුරු කර ගත් ඝාතක එලකයක්”  සේ සුපතල ලෙස විස්තර කළේය. මානව වර්ගයාගේ ඓතිහාසික වර්ධනය ප්‍රතිවිරෝධතා සහ ගැටුම් හරහා ඉදිරියට යන බව ඔහු විඥානවාදී ආකාරයකින් වුවද, පැහැදිලි කළේය.

මාක්ස් සහ එංගල්ස් සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, ඔවුන් කොමියුනිස්ට් ප්‍රකාශනයේ (1847) පන්ති අරගලය “සමස්ත සමාජයේ විප්ලවීය ප්‍රතිසංවිධානයකට හෝ තරඟකාරී පන්තිවල පොදු විනාශයකට” හේතු වන බව ලිවීය. ඔවුන් කිසිදු ආකාරයක සරල නියතිවාදයක් ප්‍රතික්ෂේප කළහ. ධනේශ්වර ක්‍රමයේ ප්‍රතිවිරෝධතා සමාජවාදයේ වෛෂයික හැකියාව නිර්මාණය කරන බව මාක්ස් සහ එංගල්ස් පැහැදිලි කළහ. නමුත් එහි  එය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සහ මානව වර්ගයාගේ ඉරණම අරගලය තුළ තීරණය වනු ඇත.

ඕගස්ට් බ්ලැන්කි [සමාජ] ප්‍රගතියේ හැකියාව ප්‍රතික්ෂේප නොකළ අතර ඔහුගේ මුළු ජීවිතයම විප්ලවයේ අරමුණ වෙනුවෙන් කැප කළේය. නමුත් මෙම ශ්‍රේෂ්ඨ සටන්කරුවාට විප්ලවයේ සමාජ ආර්ථික පදනම සහ කම්කරු පන්තියේ වෛෂයිකව විප්ලවවාදී භූමිකාව පිළිබඳ අවබෝධයක් නොතිබුණි. ධනවාදය පෙරලා දැමීම බ්ලැන්කි සංකල්පනය කළේ කුමන්ත්‍රණකරුවන් කුඩා කණ්ඩායමක් විසින් සංවිධානය කරන ලද කුමන්ත්‍රණයක ප්‍රතිඵලයක් ලෙසය.

1874 දී එංගල්ස් ලිවුවේ, බ්ලැන්කිට ‘සමාජවාදී න්‍යායක් හෝ සමාජ ප්‍රතිකර්ම සඳහා නිශ්චිත ප්‍රායෝගික යෝජනා නොමැත. ඔහුගේ දේශපාලන ක්‍රියාකාරකම් වලදී ඔහු මුඛ්‍ය වශයෙන් ‘ක්‍රියාකාරීත්වයේ මිනිසෙකු’ විය…” ලෙසයි. වසර තුනකට පෙර, 1871 දී, කම්කරු පන්තියේ මහජන ව්‍යාපාරයක් ලෙස විප්ලවය පිළිබඳ මාක්ස්වාදී සංකල්පය පැරිසියානු කම්කරු පන්තියේ නැගිටීම සහ කොමියුනය නිර්මාණය කිරීම මගින් සනාථ විය.

20 වන සියවසේ සියලුම ශ්‍රේෂ්ඨ මාක්ස්වාදීන් අනතුරු ඇඟවූයේ ධනවාදයේ අර්බුදය ප්‍රතිඵල දෙකෙන් එකකට මඟ පෑදූ බවයි. රෝසා ලක්සම්බර්ග් ප්‍රකාශ කළ පරිදි ඒවා “සමාජවාදය හෝ ම්ලේච්ඡත්වය” විය. ධනවාදී යුගයේ ස්වභාවය පිළිබඳ විද්‍යාත්මකව පදනම් වූ අවබෝධය, විප්ලවවාදී පක්ෂයේ තීරණාත්මක කාර්යභාරය පිළිබඳ ලෙනින්ගේ සංකල්පයට යටින් පැවතුනි.

1938 දී, ෆැසිස්ට්වාදයේ නැගීමටත්, ස්ටැලින්වාදයේ සහ සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ පාවාදීම්වල ප්‍රතිවිපාකයක් ලෙස යුරෝපීය කම්කරු පන්තියේ පරාජයන්ටත් ප්‍රතිචාර දක්වමින්, ට්‍රොට්ස්කි හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ආරම්භක ලේඛනයේ මෙසේ ලිවීය: මානව වර්ගයාගේ අර්බුදය විප්ලවවාදී නායකත්වයේ අර්බුදයයි.

හෙජස් මෙසේ ලියයි: “සමූහ ඝාතන ව්‍යාපාර මගින් සියලු මිනිසුන් තුළ සැඟවී ඇති වනචාරී ගුණාංග මුදා හරිනු ලැබේ … එය අපගේ කුහකකම, කෲරත්වය සහ වර්ගවාදයට සාක්ෂියකි.” මෙය මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපහාසයකි. ජන සංහාරය සඳහා පොදුවේ මනුෂ්‍යත්වයට දොස් පැවරීම යනු ගාසා තීරයේ ජනතාවට එරෙහිව සිදු කරන ලද අපරාධ සඳහා අධිරාජ්‍යවාදී නායකයින්ගේ සහ ඔවුන් නියෝජනය කරන පද්ධතියේ නිශ්චිත වගකීම බොද කිරීමයි. ඔහුගේ දේශපාලනය කෙතරම් වැරදි වුවත්, ක්‍රිස් හෙජස් විසින් මත් සමූල ජන සංහාරය සඳහා කිසිදු වගකීමක් දරන්නේ නැත.  අඛණ්ඩව සිදු කෙරෙන  කුරිරුකම් වලින් යටපත් කර දැමුණු  ඔහු, දේශපාලනික වශයෙන් අලාමුලාවට පත් වූ මාධ්‍යවේදියෙකි. නමුත් නෙතන්යාහු සහ ඔහුගේ සහචරයින් සහ ඔවුන්ගේ අධිරාජ්‍යවාදී අනුබල දෙන්නන් සමූහ ඝාතකයින් වේ. මෙය සුළු පටු වෙනසක් නොවේ.

හෙජස් කියා සිටින්නේ මානව වර්ගයා “නව අඳුරු යුගයකට” පිවිසෙමින් සිටින බවත්, එයින් ගැලවීමක් නොමැති බවත්ය. යථාර්ථය නම්, මානව වර්ගයා විප්ලවවාදී අරගලයේ නව යුගයකට පිවිසෙමින් සිටී. අධිරාජ්‍යවාදයේ සහාය ලත් ගාසා සමූල  ජන සංහාරය ලොව පුරා මිලියන ගණන් සහභාගී වූ විරෝධතාවලට  මුහුණ දී  සිටී. අධිරාජ්‍යවාදයේ අපරාධ – ෆැසිස්ට්වාදය සහ යුද්ධය හරහා තම අර්බුදය විසඳීමට පාලක පන්තිය දරන මංමුලා සහගත උත්සාහය – ධනවාදයට එරෙහි මහජන ව්‍යාපාරයකට ගාමකත්වය සපයයි. මෙම යුගයේ ඓතිහාසික කර්තව්‍යය වන්නේ සමාජවාදී විප්ලවයේ ලෝක පක්ෂය ගොඩනැගීම මගින් විප්ලවවාදී නායකත්වයේ අර්බුදය විසඳීමයි.

මෙම සටනට සම්බන්ධ වීමට කැමති සියලු දෙනාම සමාජවාදී සමානතා පක්ෂයට  බැදෙන්න. 

ක්‍රිස් හෙජස්ගේ “නව අඳුරු යුගය” පිළිබඳ  දිරිසුන් අශුභවාදය  Read More »

Khan Yunus

අධිරාජ්‍යවාදය තම “අවසාන විසඳුම” ගාසා තීරයේ දියත් කරයි

ලෝසවෙ ජාත්‍යන්තර කතෘ මණ්ඩලය විසිනි.

Khan Yunus
2025 මැයි 19 වන සඳුදා, ඊශ්‍රායල හමුදා ප්‍රහාරය මධ්‍යයේ, ගාසා තීරයේ ඛාන් යුනිස් ප්‍රදේශයෙන් අවතැන් වූ පලස්තීනුවන් පලා යති [AP ඡායාරූපය/අබ්දෙල් කරීම් හනා]

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ (ලෝසවෙඅ) 2025 මැයි 19 දින ‘Imperialism launches its “final solution” in Gazaයන හිසින් පලවූ ලෝසවෙ ජාත්‍යන්තර කතෘ මණ්ඩලය විසින් ලියන ලද ඉදිරිදර්ශන ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

සති අන්තයේ ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදා (IDF) විසින් “ගිඩියොන්ගේ යුධරථ මෙහෙයුම” පූර්ණ පරිමාණයෙන් දියත් කිරීම නිවේදනය කරන ලද අතර එය ගාසා තීරයේ “අවසාන පියවර” ලෙස අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහු විස්තර කළේය. මෙම භාෂාව “අවසාන විසඳුම” – යුරෝපයේ යුදෙව්වන් ක්‍රමාණුකූලව සමූලඝාතනය කිරීම සඳහා නාසි ජර්මනියේ යෙදුම- ප්‍රතිරාවය කරයි.

මෙහෙයුමේ අරමුන වන්නේ ගාසා තීරය මුළුමනින්ම මිලිටරි ආක්‍රමණය කිරීම සහ අත්පත් කර ගැනීම, ඉතිරි ජනගහනය දකුණේ ගාල් කඳවුරුවලට බලහත්කාරයෙන් අභ්‍යන්තර විස්ථාපනය කිරීම සහ ඔවුන් පලස්තීනයෙන් මුළුමනින්ම නෙරපා හැරීමට සූදානම් වීමයි.

මෙම මෙහෙයුම සමග සමගාමීව සිරගත කර  සිටින ජනගහනයට ආහාර බෙදා හැරීම, එක්සත් ජනපදය-ඊශ්‍රායලය ඒකාබද්ධව අත්පත් කර ගැනීමත්, ඇමරිකානු සැපයුම් සමාගම් සහ පුද්ගලික හමුදා කොන්ත්‍රාත්කරුවන් විසින් මුහුණ හඳුනාගැනීමේ තාක්‍ෂණය හරහා හඳුනාගෙන පූර්ව පරීක්ෂාවට ලක් වූ පුද්ගලයින්ට සාගත මට්ටමේ සලාක බෙදාහැරීමත් සිදුකරනු ඇත.

තිරය ​​පිටුපසින් ට්‍රම්ප් පරිපාලනය, හොලෝකෝස්ට සමූලඝාතනයෙන් [දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේ දී හිට්ලර් ප්‍රමුඛ ෆැසිස්ට්වාදින් සිදුකළ මිලියන් 6 ක යුදෙව් ජන සංහාරය] පසු විශාලතම අධිරාජ්‍යවාදී පිටුබලය සහිත වාර්ගික ශුද්ධ කිරීමේ මෙහෙයුම මෙහෙයවයි. බලහත්කාරයෙන් අවතැන් කරන  මිලියනයකට අධික පලස්තීනුවන් නැව් මගින් හෝ ගොඩබිමෙන් භාර ගැනීම සදහා – එක්සත් ජනපදයේ පිටුබලය ලබන ඉස්ලාමීය කැරලිකරුවන් විසින් පෙරලා දැමූ ආන්ඩු සහිත – ලිබියාවේ සහ සිරියාවේ පාලන තන්ත්‍රයන් සමඟ ධවල මන්දිරය සාකච්ඡා කරමින් සිටී.

දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වීමෙන් වසර අසූවකට පසුව, නාසි ජර්මනියේ දැවැන්තම අපරාධ – මහා පරිමාන සමූල ඝාතනය, හිතාමතා මහා පරිමාන සාගතය සහ වාර්ගික ශුද්ධ කිරීම – අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් විසින් ක්‍රියාත්මක කර සාමාන්‍යකරණය කරමින් සිටී. 

එහෙත් හොලෝකෝස්ටයේ සැලසුම්කරුවන් ඔවුන්ගේ අපරාධවල පරිමාණය ජර්මානු ජනගහනයෙන් සහ ලෝකයෙන් වසන් කිරීමට උත්සාහ කළ අතර, ගාසා තීරයේ සමූල ජන ඝාතනය මුළුමනින්ම එළිපිටම දිග හැරෙමින් තිබේ. ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයා පලස්තීනය ජනවාර්ගික ශුද්ධ කිරීම සහ ඈඳා ​​ගැනීම තම පරිපාලනයේ මූලෝපායික අරමුණක් ලෙස විවෘතව ප්‍රකාශ කර ඇත.

ගාසා තීරයේ ජන සංහාරය ට්‍රම්ප් සහ නෙතන්යාහු විසින් මෙහෙයවනු ලැබූව, එය සියලු අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන් විසින් ආරක්ෂා කර නීත්‍යානුකූල කර ඇති අතර ධනේශ්වර අරාබි පාලන තන්ත්‍රයන් විසින් ඊට පහසුකම් සලසා ඇත.

අධිරාජ්‍යවාදී ආන්ඩු ඊශ්‍රායලයට “තමන්ව ආරක්ෂා කර ගැනීමට අයිතියක් ඇති” බව ප්‍රකාශ කිරීම මගින් සමූහ මිනීමැරුම් සහ වාර්ගික ශුද්ධ කිරීම් නීත්‍යානුකූල කරයි. යුරෝපය පුරා සෑම ආන්ඩුවක්ම ජන සංහාරයට එරෙහි විරෝධතා වංචනිකව “සෙමිටික් (යුදෙව්)-විරෝධී” ලෙස හෙලා දැක, සමූහ අත්අඩංගුවට ගැනීම් සිදු කරමින් සහ ඊශ්‍රායල රාජ්‍යයේ අපරාධවලට එරෙහිව කතා කරන අයට හිංසා පීඩා කරමින් සිටී.

ජර්මානු චාන්සලර් ෆ්‍රෙඩ්රික් මර්ස්, ඊශ්‍රායල අගමැති බෙන්ජමින් නෙතන්යාහුට ජර්මනියට ආරාධනා කර ඇති අතර, නෙතන්යාහු අත්අඩංගුවට ගැනීම සඳහා ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණය විසින් නිකුත් කරන ලද වරෙන්තුව කඩ කරන බවට ප්‍රතිඥා දී තිබේ.

සෞදි අරාබිය, කටාර් සහ එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යය වෙත ට්‍රම්ප්ගේ සංචාරය ගාසා ජන සංහාරයේ අරාබි පාලන තන්ත්‍රවල හවුල්කාරිත්වය සමස්ත ලෝකය ඉදිරියේ ප්‍රදර්ශනය කර ඇත. ගාසා තීරයේ විනාශය වෙනුවෙන් ට්‍රම්ප් ඊශ්‍රායලයට ඩොලර් බිලියන ගණනින් බෝම්බ ලබා දෙද්දී කටාර් රජ පවුල ට්‍රම්ප්ට ඩොලර් මිලියන 400 ක පෞද්ගලික ජම්බෝ ජෙට් යානයක් තෑගි කර තිබේ.

පලස්තීනුවන් සාගතයේ තැබීම හෙළා දකින නාම මාත්‍ර ප්‍රකාශ නිකුත් කළ ද, අරාබි පාලන තන්ත්‍ර ගාසා තීරයේ සමූල ජන සංහාරයට සහ බලහත්කාරයෙන් අවතැන් කිරීමට හවුල්කාරී වේ.

මාධ්‍යවේදී බොබ් වුඩ්වර්ඩ් යුද්ධය නම් සිය පොතේ සඳහන් කර ඇති පරිදි , ජෝර්දානයේ දෙවන අබ්දුල්ලා රජු 2023 දී රාජ්‍ය ලේකම් ඇන්ටනි බ්ලින්කන්ට පැවසුවේ, “ඊශ්‍රායලය හමාස් පරාජය කළ යුතුය. අපි මෙය ප්‍රසිද්ධියේ නොකියමු, නමුත් අපි හමාස් පරාජයට සහාය දෙමු.” ඊශ්‍රායලය පලස්තීනුවන් සමූල ඝාතනය කරමින් සිටියදී පවා ඔහුගේ පාලනයට අවශ්‍ය වන්නේ ඊශ්‍රායලය සමඟ සාමය පවත්වා ගැනීමට පමණක් බව ඊජිප්තු ජනාධිපති අබ්දෙල් ෆාටා එල්-සිසි බ්ලින්කන්ට පැවසූ බවත් වුඩ්වර්ඩ් ලිවීය.

“ජාත්‍යන්තර නීතියේ” ආයතන සිදුවෙමින් පවතින සමූල ජන සංහාරය හමුවේ සම්පූර්ණයෙන්ම බංකොලොත් බව ඔප්පු කර ඇත. අඩ සියවසක අධිරාජ්‍යවාදී අනුග්‍රහය ලත් “සාම සැලසුම්”, එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලයේ සහ ආරක්ෂක මණ්ඩලයේ ගණන් කළ නොහැකි ඡන්ද, ජාත්‍යන්තර අධිකරණයේ තීන්දු සහ ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණයේ චෝදනා සම්පූර්ණයෙන්ම අර්ථ විරහිත බව ඔප්පු වී ඇත.

යෝධ පරිමාණ අපරාධයක් වන ගාසා තීරයේ දිග හැරෙමින් පවතින දෙය අතිශය දුරදිග යන දේශපාලන ඇඟවුම් දරා සිටි. එය අධිරාජ්‍යවාදයේ සහ සියලු “ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී” ධනේශ්වර ආන්ඩුවල අති මූලික ස්වභාවය හෙලිදරව් කරයි. පළමු ලෝක යුද්ධය මධ්‍යයේ 1916 දී ලියන ලද අධිරාජ්‍යවාදය පිලිබඳ ඔහුගේ නොනැසෙන සුළු විග්‍රහයේ දී, ලෙනින් අනතුරු ඇඟවූයේ, ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ පැරණි රාජාණ්ඩු ආඥාදායකත්වය අතර වෙනස මැකී යමින් පවතින බවයි. ශතවර්ෂයකට පසුව, මානව හිමිකම් ආරක්ෂා කරන්නන් යැයි කියා ගන්නා නවීන අධිරාජ්‍යවාදී පාලන තන්ත්‍ර, සමස්ථ ජනගහණයක් සමූල ඝාතනය කිරීම, යුක්ති සහගත කිරීම, සහාය දීම සහ ඊට අත්පොළසන් දීම පවා කරති.

සමූල ජන ඝාතනය  සාමාන්‍යකරණය කිරීම, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතීන්ට එරෙහි ප්‍රහාර තීව්‍ර කිරීම, කම්කරු පන්තිය දුප්පත් කිරීම  සහ අධිරාජ්‍යවාදී ආන්ඩුවල යුද සැලසුම් වලින් වෙන් කළ නොහැකි සංරචකයකි. වොෂින්ටනයේ සිට බර්ලින්, ලන්ඩන් සහ ටෝකියෝ දක්වා සියලුම අධිරාජ්‍යවාදී අගනගරවල ආන්ඩු සමාජ වැඩසටහන් කප්පාදු කරමින් මිලිටරි වියදම් දැවැන්ත ලෙස පුලුල් කරමින් සිටී.

සෑම අධිරාජ්‍යවාදී ආන්ඩුවකම නායකයින්  – සහ ඔවුන්ගේ මැද පෙරදිග අනුගාමික පාලන තන්ත්‍රයන් – ඊශ්‍රායලය විසින් සිදු කරන ලද සමූල ජන ඝාතනයට සහාය දෙන අතර, ලෝක ජනගහනයෙන් අතිමහත් බහුතරයක් මෙම අපරාධ වලින් කම්පනයට පත්ව සිටිති. ලොව පුරා ප්‍රධාන නගරවල සහ උප නගරවල- ගණන් කළ නොහැකි දහස් ගණන් යුදෙව්වන් ද ඇතුළු- මිලියන සංඛ්‍යාත ජනයා ගාසා සමූල ජන ඝාතනයට එරෙහි මහජන විරෝධතාවලට සම්බන්ධ වී සිටිති. සමූල ජන ඝාතනයෙන් කෝපයට පත් ලෝක ජනතාව සහ ඔවුන්ගේ ආන්ඩු අතර සමහන් කළ නොහැකි අගාධයක් විවර වී ඇත.

සමූල ජන ඝාතනය ආරම්භයේ සිට මාස දහනවයක් ගත වන විට, යම් මූලික නිගමනවලට එළඹීම අවශ්‍ය වේ. ප්‍රථමයෙන් සහ ප්‍රධාන වශයෙන්, අධිරාජ්‍යවාදී බලවතුන්ට හෝ ජාත්‍යන්තර නීති ආයතනවලට ආයාචනා කිරීම හරහා ගාසා සමූල ජන ඝාතනය  නැවැත්විය නොහැක. ගාසා තීරයේ සංහාරය නැවැත්විය හැකි එකම මාර්ගය කම්කරු පන්තිය බලමුලු ගැන්වීමයි. සමූල ජන ඝාතනයට එරෙහි අරගලය රඳා පවතින්නේ පන්ති අරගලයේ පුළුල් කිරීම සහ කම්කරු පන්තියේ සමාජ, ආර්ථික හා දේශපාලන අයිතීන් ආරක්ෂා කිරීම මත ය.

අධිරාජ්‍යවාදය තම “අවසාන විසඳුම” ගාසා තීරයේ දියත් කරයි Read More »

Dollar

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ රැස්වීමේදී ඩොලරයේ අර්බුදය සාකච්ඡාවට බඳුන් වේ

නික් බීම්ස් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ ‘Dollar crisis is focus of discussions at IMF meetingයන හිසින් 2025 අප්‍රේල් 30 දින පලවූ නික් බීම්ස් විසින් ලියන ලද ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

එක්සත් ජනපද ඩොලරය කොයිබටද? ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහ ලෝක බැංකුවේ වසන්ත රැස්වීම් සඳහා පසුගිය සතියේ වොෂින්ටනයේ රැස්ව සිටි ගෝලීය මූල්‍ය පද්ධතියේ නායකයින් අතර සාකච්ඡාවට ආධිපත්‍යය දැරූ ප්‍රශ්නය එයයි.

නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් හි කොල්බි ස්මිත්ගේ වාර්තාවක්, පැවැති වාතාවරණයෙන්  කොටසක් අසු කර ගන තිබුනි.

ලිපිය ආරම්භ වූයේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්, නියාමකයින් සහ ආයෝජකයින් සමූහයකට එක්සත් ජනපද භාණ්ඩාගාර ලේකම් ස්කොට් බෙසන්ට් (Scott Bessent) විසින් කරන ලද ප්‍රකාශයන් වෙත අවධානය යොමු කිරීමෙනි. එහිදී ඔහු එක්සත් ජනපදයට “ශක්තිමත් ඩොලරයක්” අවශ්‍ය බවත් ඔවුන්ට ඒවා  සන්තකයේ රදවා ගැනුම අවශ්‍ය වනු ඇති බවත් සහතික කරමින් ඔවුන්ගේ චකිතය සන්සුන් කිරීමට උත්සාහ කළේය.

“ඩොලරය දුර්වල වීම සමග සම්පාත වූ කොටස් මිල ගණන්වල  ප්‍රචණ්ඩකාරී පැද්දීම්” සහ එක්සත් ජනපද ආන්ඩු බැඳුම්කරවලින් ආයෝජකයින් ඉවතට යෑම විසින් “ කුලප්පුව ඇවිල යාමෙන්” පසු “සමනයක්”  ලබා දීම  එහි අරමුන වූ බව ලිපිය කියා සිටියේය. 

Dollar
එක්සත් ජනපද ඩොලර් නෝට්ටු [AP ඡායාරූපය/මාර්ක් ලෙනිහාන්]

“මෙතරම් විශාල ජනකායක් ඉදිරියේ මෙම පණිවිඩය අවධාරණය කිරීම අවශ්‍ය බව බෙසන්ට් මහතා නිගමනය කිරීමේ කාරණයෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ, දින 100 කටත් අඩු කාලයකට පෙර ට්‍රම්ප් මහතා ධවල මන්දිරයට ආපසු පැමිණීමෙන්   පසු තත්වය කෙතරම් අස්ථිර වී ඇත්ද යන්නයි. දැන් විශාල වශයෙන් මතුවන්නේ ඩොලරය සහ අනෙකුත් එක්සත් ජනපද වත්කම් (භාණ්ඩාගාර බිල්පත් බැඳුම්කර ආදිය) කෙරෙහි ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවගේ විශ්වාසය නැති වීමට පටන් ගන්නේ නම් කුමක් සිදුවේද යන්න පිළිබඳ අසහනකාරී  ප්‍රශ්නයි.”

සිටිගෘප් (Citigroup) හි ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥ නේදන් ෂීට්ස් (Nathan Sheets)  ට අනුව: ” (දැන්) මිනිසුන් පෙරටු අවස්ථාබද්ධ සැලසුම්කරණය [Scenario planning- ඉදිරියේ දී විය හැකි විවිධ අවස්ථා සඳහා සැලසුම් කරනය] කරන්නේ,  පෙර කාලයන්හි දී  සිදු නොවිය හැකි යැයි   තීරණය කළ හැකි වූ අවස්ථා හරහා වන අතර, භව්‍යතා සැලසුම්කරණයේ [contingency planning-අනපේක්ෂිත සිදුවීම් සඳහා සැලසුම්කරනය] විලාශයෙන් ඔවුන් ඒවා ඉතා බැරෑරුම් ආකාරයකට සිදු කරති”

වත්මන් කැළඹීම ගෙවී යන අවධියක් බවත්, දේවල් සමථයකට පත් වනු ඇති බවත්, වැඩි හානියක් සිදු වීමට පෙර “සාමාන්‍ය තත්ත්වයට” නැවත පැමිණෙන බවත් විශ්වාස කිරීමට නියාමකයින්, රාජ්‍ය නිලධාරීන් සහ ආයෝජකයින්  කැමතිය.

එහෙත් ඓතිහාසික විග්‍රහයකින් පෙනී යන්නේ ඉදිරි කාලය තුළ වෙළෙඳපොළේ කුමන උස් පහත්වීම් සිදු වුවද මූලික පෙරළියක් සිදුව ඇති බවයි.

ගෝලීය ආර්ථික පර්යාය  ලෙස හඳුන්වන කාල සීමාව අදියර දෙකකට වැටේ: 1945 සිට 1971 දක්වා සහ 1971 සිට අද දක්වා කාලය.

පළමු කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළ, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතිය පදනම් වූයේ, 1944 බ්‍රෙටන් වුඩ්ස් ගිවිසුම මත වන අතර ඒ යටතේ ඩොලරය, අවුන්සයකට ඩොලර් 35 බැගින් වූ රත්‍රන් වල පිටු බලය ඇතිව, ගෝලීය මුදල බවට පත් විය.  1930 ගණන්වල වෙළඳ පද්ධතිය බිඳ වැටී ලෝකය ප්‍රතිවාදී කණ්ඩායම්වලට බෙදී ගිය විට ඇති වූ විනාශකාරිත්වය  අවසන් කිරීම එහි අරමුණ විය.

එම ක්‍රමය 1971 අගෝස්තු 15 වන දින අවසන් වූයේ, ගෙවුම් ශේෂය සහ වෙළඳ හිඟ ශේෂය පුළුල් වීම නිසා එක්සත් ජනපදයට තම වගවීම්වලට ගරු කළ නොහැකි කොන්දේසි යටතේ ජනාධිපති නික්සන් ඩොලරයේ රන් ආධාරය ඉවත් කර ගැනීමත් සමඟ ය. එය, බ්‍රෙටන් වුඩ්ස් ගිවිසුමේ පදනම වන එක්සත් ජනපදයේ ආර්ථික ආධිපත්‍යය සැලකිය යුතු ලෙස දුර්වල වෙමින් පවතින බවට ලකුණක් විය.

ප්‍රධාන මූල්‍ය කැළඹීම් සහ ඉහ වහා ගිය උද්ධමනයෙන් අනතුරුව, ඩොලරය ගෝලීය මුදල් ලෙස දිගටම ක්‍රියාත්මක විය. නමුත් එය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් පදනමක් මත සිදු විය.

තවදුරටත් එය  සැබෑ වටිනාකමේ ප්‍රතිමූර්තිය වන  රත්තරන් විසින් පිටුබලය නොලබන ලදි. එය එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයේ මූල්‍ය බලය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර විශ්වාසය මත රැඳුණු ආඥප්ති (fiat -සැබෑ වත්කම් වල පිටුබලය නැති) මුදල් ඒකකයකි. මෙම පද්ධතිය විශාල බලපෑම් සහිත විය. 

රත්‍රන් සමඟ ඇති බැඳීම මගින් පනවන ලද සීමාවන්ගෙන් නිදහස් වූ ඩොලරය, මූල්‍ය ප්‍රාග්ධනය වෙලඳපොල මෙහෙයුම් හරහා ලාභය අත්කර ගැනීමට උත්සාහ කිරීමත් සමඟ, සෑම වසරකම වර්ධනය වූ දැවැන්ත ජාත්‍යන්තර ණය පද්ධතියක කේන්ද්‍රස්ථානය බවට පත් විය.

බ්‍රෙටන් වුඩ්ස් පද්ධතියේ කොටසක් ලෙස, මුදල් අනුපාත ස්ථාවර වූ අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, එ.ජ. සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය ප්‍රාග්ධනය ගලායාම් සදහා  විශාල සීමා පැනවී තිබුනි. එක්සත් ජනපදය, එක්සත් රාජධානිය සහ අනෙකුත් ප්‍රධාන ආන්ඩු ඔවුන්ගේ පෙර පැවති – ඒවායින් බොහොමයක් 1930 ගනන් දක්වා දිව ගිය – නියාමන පියවර සියල්ලම පාහේ ඉවත් කිරීමත් සමඟ දැන් එවා  මුදා හැරුණි. 

මෙම ක්‍රමය, එක්සත් ජනපද රාජ්‍යයේ මූල්‍ය බලය කෙරෙහි ඇති විශ්වාසය මත රඳා පැවතුනි. එහි දේශපාලන ව්‍යුහයේ සහ නීතියේ ආධිපත්‍යයේ ස්ථාවරත්වය පිළිබඳ විශ්වාසය, ඊට නොඅඩුවම  වැදගත් විය.

දැන් ඒ සියල්ල ප්‍රශ්නයට බඳුන්ව ඇත. 

නිල මූදල් හා මූල්‍ය ආයතන සංසදයේ එක්සත් ජනපද සභාපති මාර්ක් සෝබල් ටයිම්ස් ට පැවසූ පරිදි : “පද්ධතිය තුල ඩොලරයේ භූමිකාව දෙවියන් විසින් නියම කලා  නොවේ. එය එක්සත් ජනපදයේ ගුනාංග පිළිබිඹු කිරීමකි.”

ඒවාට ඇතුළත් වන්නේ: ලෝකයේ සෙසු රටවල් සමඟ ගනුදෙනු කරන විශාල ආර්ථිකයක්; මූල්‍ය පද්ධතියේ ගැඹුරුම, වඩාත්ම ද්‍රවශීල වෙලඳපොලවල්; විශ්වසනීය මහ බැංකුවක් සහ නීතියේ ආධිපත්‍යය.

මෙම අත්තිවාරම් දෙදරා ගොස් හෝ කැඩී බිඳී යාමේ දියුණු අවධියක පවතී.

ගෝලීයකරණය වූ ආර්ථිකයක තතු තුල, විසකුරු ආර්ථික ජාතිකවාදය මත ට්‍රම්ප් පරිපාලනයේ ප්‍රතිපත්තිය පදනම් ව  ඇති ප්‍රමාණය කොපමණ යත්, චීනය මත සියයට 145ක තීරුබදු ඉහල දැමීමත් සමග එය, එක්සත් ජනපදය සහ ලෝකයේ අංක දෙක ආර්ථිකය අතර පවුරක් බැද ඇත.

ට්‍රම්ප් නිමක් නැතිව පුනරුච්චාරණය කරන පරිදි, සතුරා එක්සත් ජනපදය “සූරාගෙන කන” ලෙස සලකන විට “අවශේෂ ලෝකය සමඟ ගනුදෙනු කිරීම” පිළිබඳ අනාගතය කුමක්ද?

“ගැඹුරුම සහ වඩාත්ම ද්‍රවශීලී වෙලඳපොලවල්” පිළිබඳ තත්ත්වය කුමක්ද? එක්සත් ජනපද බැංකු හා මූල්‍ය ආයතනවල සමපේක්ෂන ක්‍රියාකාරකම් මගින් අවුළුවන ලද 2008 ගෝලීය මූල්‍ය අර්බුදයේ පටන්ම, දැන් ඩොලර් ට්‍රිලියන 29 ක් වන එක්සත් ජනපද භාණ්ඩාගාර වෙලඳපොලේ ස්ථාවරත්වය, වැඩි වන කනස්සල්ලට හේතු වී ඇත.

COVID වසංගතය ආරම්භ වූ 2020 මාර්තු මාසයේදී, වෙළඳපල ගල් ගැසුනි. ලෝකයේ සුරක්ෂිතම මූල්‍ය වත්කම යැයි කියනු ලබන එක්සත් ජනපද රජයේ නය සඳහා දින කිහිපයක් තිස්සේ ගැනුම්කරුවෝ නොසිටියහ. සම්පූර්ණ කඩා වැටීම වැළැක් වනු ලැබුවේ ඇමරිකානු ෆෙඩරල් රිසව් හි (එක්සත් ජනපදයේ මහා බැංකුව)  ඩොලර් ට්‍රිලියන ගනනක දැවැන්ත මැදිහත්වීමක් තුලින් පමනි.

සෝබෙල් විසින් හඳුනාගත් අවශ්‍ය ස්ථාවරත්වයේ ප්‍රධාන සාධකයක් වන එක්සත් ජනපද මහ බැංකුව වන ෆෙඩරල් රිසව් බැංකුවේ විශ්වසනීයත්වය, එහි සභාපති ජෙරොම් පවල් නෙරපා හැරීමට ට්‍රම්ප් විසින් කරන ලද තර්ජන සමඟ ප්‍රශ්න ගතව ඇත. එමගින් මූල්‍ය පද්ධතිය කඩා වැටෙනු  ඇති බවට අනතුරු ඇඟවීම් ලැබීමෙන් පසු ට්‍රම්ප් එම තර්ජනය ආපසු හරවා ගත් නමුත් හානිය සිදුවී හමාරය.

දැන් මතු කරමින් තිබෙන ප්‍රශ්නය වන්නේ ලබන වසරේ පවල්ගේ ධුර කාලය අවසන් වන විට ට්‍රම්ප් එම තනතුරට පත් කරන්නේ කවුරුන්ද යන්නයි.  ෆෙඩරල් මහ බැංකුවේ ඊනියා “ස්වාධීනත්වය”  – එනම් උද්ධමනය මැඩ පවත්වාගෙන යාම සදහා වන මූල්‍යයේ [මූල්‍ය අධිකාරිත්ව යේ] ඉල්ලීම්වලට ස්ථිරසාරව  අනුගත වීම – ආරක්ෂා කරන්නෙක්ද, නැතහොත් ඕනෑම දිනක ඔහු පවසන දේ කුමක් වුවත් ට්‍රම්ප් පසු පස්සේ ඇදී යන අයෙක් ද?

“නීතියේ ආධිපත්‍යය” සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, එය දිනපතා කුණු කූඩයට දමමින් තිබෙන්නේ, ජනාධිපතිවරයා සහ ඔහුගේ ආධාරකරුවන් තමන් නීතියට ඉහළින් සිටින බව ප්‍රකාශ කරමින්, උසාවි නියෝග නොතකමින්, විනිසුරුවන් අත්අඩංගුවට ගැනීම පවා ආරම්භ කර ඇති හෙයිනි.

ට්‍රම්ප් සිය ආර්ථික යුද්ධය ලෝකයට එරෙහිව මුදා හරින ලද “විමුක්ති දිනයේ” සිට ගත වූ මාසය තුළ පුපුරා ගිය වත්මන් කැලඹීම තුළ, මූල්‍ය කවයන් තුළ වඩාත්ම කනස්සල්ලට හේතු වී ඇත්තේ දිගුකාලීනව ස්ථාපිත වූ ප්‍රවණතාවක් ආපසු හැරීම හේතුවෙනි.

වසර 40කට පමණ පෙර 1987 ඔක්තෝම්බර් කොටස් වෙලඳපොල කඩාවැටීම දක්වා ආපස්සට යන පසුගිය කාලපරිච්ඡේදයේ බොහෝ කුණාටු, ආරක්ෂිත තෝතැන්නක් සොයා එක්සත් ජනපද ඩොලරය සහ ඇමරිකානු මූල්‍ය වත්කම් වෙත ගමන් කිරීම මගින් සංලක්ෂිත විය.

මෙම අවස්ථාවේ දී එසේ නොම විය. ඒ වෙනුවට, එක්සත් ජනපද භාන්ඩාගාර නය විකුණා දැමීමක් සිදුවී ඇති අතර, පලදාවන් (yields) ඉහල යාමට නැතහොත් පොලී අනුපාත ඉහල යාමට තුඩුදී ඇත (පොලී අනුපාත සහ බිල්පත් මිල යන මේ දෙක ප්‍රතිවිරුද්ධ දිශාවට ගමන් කරයි) සහ ජාත්‍යන්තර මුදල් වෙලඳපොලවල ඩොලරය දිගටම පහත වැටී ඇත.

ටැම්පා විශ්වවිද්‍යාලයේ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්ය විවේකානන්ද ජයකුමාර විසින් ද හිල් (The Hill ) හි පළ කළ ලිපියක,  සඳහන් කළ පරිදි “පෙළපොත් දෘෂ්ටිකෝණය” වූයේ [පොතේ හැටියට නම්], එක්සත් ජනපදය විසින් තීරුබදු පැනවීම ඩොලරය ශක්තිමත් කරනු ඇති බව ය.

“එහෙත් යථාර්ථය බෙහෙවින් වෙනස් වී ඇත … ජීවමාන මතකයේ පළමු වතාවට, ඇමරිකානු ඩොලරය යනු, අර්බුදකාරී කාල පරිච්ඡේදවලදී සහ දැඩි අවිනිශ්චිතතාවයේ අවස්ථාවන්හිදී ලොව පුරා ආයෝජකයින් විසින් ස්වයංක්‍රීයව සොයා යන  ‘ආරක්‍ෂාව කරා  පියෑඹීමේ’ මුදල නොවේ.”

ඇත්ත වශයෙන්ම, මූල්‍ය වෙලඳපොලවල අතිමහත් මනෝභාවය “ඇමරිකාව විකුණන්න” [එක්සත් ජනපද ඩොලර්  සහ වත්කම් විකිණීම] යන්නයි.

දිගුකාලීන ඉතිහාසඥයෙකු සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතියේ ශිෂ්‍යයෙකු වන බැරී අයිකන්ග්‍රීන් (Barry Eichengreen) ටයිම්ස් වෙත මෙසේ පැවසීය: “බරපතල තත්වයක් දැන් ඉස් මතුව  තිබේ.”

“ඩොලරයෙන් අවුල් සහගත ලෙස කඩිමුඩියේ ඉවත්ව යෑමක් අර්බුදයක් වනු ඇත. හිටිවනම, 21 වන සියවසේ ගෝලීයකරණය රඳා පවතින ජාත්‍යන්තර ද්‍රවශීලතාවය ලෝකයට නොලැබෙනු ඇත.”

ඩොලරයේ ජාත්‍යන්තර කාර්යභාරය ඉටු කළ හැකි වෙනත් මුදල් වර්ගයක් නොමැත.

BNP Paribas හි ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥ ඉසබෙල් මාටියොස් ඉ ලගො Times වෙත මෙසේ පැවසීය: “විවිධාංගීකරණය” සොයා යෑම යථාර්ථවාදී විය යුතු අතර, “සංචිත වත්කම්, නිර්වචනානුකූලවම, ද්‍රවශීලී විය යුතුය.”

ගැඹුරු සහ ද්‍රවශීල ප්‍රාග්ධන වෙලඳපොලවල් නොමැති සහ එහි මුදල නිදහසේ චලනය නොවන චීනය මෙම නිර්ණායක සපුරාලන්නේ නැත. යුරෝපීය මහ බැංකුව, යුරෝව ප්‍රවර්ධනය කිරීමට කැමති නමුත් යුරෝව රජයන වත්කම් ප්‍රමාණය “එක්සත් ජනපද ප්‍රාග්ධන වෙලඳපොලවල් හා සැසඳීමේදී නොසැලකිය යුතු තරම් වේ.”

නමුත් මෙම නිවැරදි නිරීක්ෂණ සිදු කිරීමෙන් පසු ඇය තවදුරටත් මෙසේ පැවසුවාය: “බහු ධ්‍රැවීය [multipolar] පද්ධතියකට සම්පූර්ණවම [ඵලදායීව] ක්‍රියා කළ හැකිය.”

මෙම ප්‍රකාශය පදනම් වී ඇත්තේ එක්සත් ජනපදයට තවදුරටත් ජාත්‍යන්තර සංචිත මුදලේ භූමිකාව ඉටු කළ නොහැකි නම්, අමතර සංඛ්‍යා [ඩොලරයට අමතරව වෙනත් මුදල්] මගින් ආරක්ෂාව සැලසෙන බවට වන “සාමාන්‍ය බුද්ධිය” මත මිස අන් කිසිවක් මත නොවන බව පෙනේ.

ධනේශ්වර ක්‍රමයේ ප්‍රතිවිරෝධතා සමග පොරබදමින් සිටින විට “සාමාන්‍ය බුද්ධිය” වැදගැම්මකට නැති බව පෙන්නුම් කරමින්, බහු ධ්‍රැව ලෝකයක් පිලිබඳ තක්සේරුව වර්තමාන යථාර්ථය සහ ඉතිහාසය යන දෙකම නොසලකා හරියි.

තම ආර්ථිකයට මුක්කු ගසා ගැනීමට සහ එහි දැවැන්ත යුධ යන්ත්‍රයට මුදල් සපයා ගැනීම පිනිස රාජ්‍යයට දැවැන්ත නය ගොඩ ගසා ගැනීමට හැකි වන බැවින්, ඩොලරයේ ආධිපත්‍යය පවත්වා ගැනීම පැවැත්ම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් ලෙස එක්සත් ජනපදය සලකයි.

මැතිවරණ ප්‍රචාරක ව්‍යාපාරයේදී ට්‍රම්ප් කියා සිටියේ එය [ඩොලරය විස්ථාපනය වීම] යුද්ධයක් පරාජයට සමාන වන බවත්, බලයට පත් වූ දා සිට ඔහු කියා සිටියේ, බ්‍රික්ස් [BRICS] රටවල් සමූහය වෙනත් රටවල් සමඟ විකල්පයක් නිර්මාණය කිරීමට දරන ඕනෑම උත්සාහයක් එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රතිප්‍රහාරයට ලක්වන බවත්ය.

ඉතිහාසයේ පාඩම් ද එලෙසම නොසලකා හරිනු ලැබේ. අතීතයේ බහුධ්‍රැව ලෝකයක් තිබුණි. 1930 ගණන් වලදී රත්‍රන් හැරුණු විට විශ්වීය වශයෙන් පිළිගත් ජාත්‍යන්තර ගෙවීම් ක්‍රමයක් නොතිබූ අතර, 2 වන ලෝක යුද්ධය සඳහා කොන්දේසි නිර්මානය කිරීමේදී සුළුපටු යයි සැලකිය නොහැකි කාර්යභාරයක් ඉටු කළ, ප්‍රතිවාදී කණ්ඩායම් වලට ලෝකය කැඩී ගියේය.

අද දින බහුධ්‍රැවීය ලෝකයක් එම තත්ත්වයන් ඊටත් වඩා පුපුරන සුලු ආකාරයෙන් ප්‍රතිනිෂ්පාදනය කරනු ඇත.

එමෙන්ම අවුන්සයකට ඩොලර් 3500ක් තරම් වාර්තාගත ඉහල මට්ටම් දක්වා ඉහල යමින් පවතින රත්‍රන් වෙත ඕනෑම නැවත හැරී යෑමක්,  ගෝලීය අවපාතයකට තුඩු දෙන්නාවූ, මූල්‍ය වත්කම් සහ එක්සත් ජනපද ඩොලරය මත පදනම් වූ ණය කන්ද කඩා වැටීමක් අදහස් කරයි.

මේ ප්‍රශ්නය මීට පෙරත් මතුව තිබේ. 1971 දී, නික්සන් දැන සිටියා එක්සත් ජනපද ඩොලරය සඳහා රන් පිටුබලය පවත්වා ගත හැකි එකම මාර්ගය ඇමරිකානු සහ ගෝලීය ආර්ථිකය ගැඹුරු අවපාතයකට [Depression] ඇද දැමීම බව. ඔහු මෙය ප්‍රතික්ෂේප කළේ පන්ති අරගලයේ නැඟීම සහ එය විසින් ඇති කල හැකිව තිබූ සමාජ විප්ලවයේ තර්ජනය නිසාය.

වත්මන් අර්බුදය හුදෙක් ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ උමතුවේ ප්‍රතිඵලයක් නොවේ. ඔහු දශක ගනනාවක් තිස්සේ ගොඩනැගුනු ප්‍රවනතා සහ ප්‍රතිවිරෝධතාවන් හි දුෂ්ඨ පුද්ගලාරෝපණය වේ. ඩොලරයේ අර්බුදය සහ ඒ මත රදා පවතින මූල්‍ය පද්ධතියේ අර්බුදය, යුද්ධය, ෆැසිස්ට්වාදය, අවපාතය සහ සමාජ විනාශය විසඳුමක් ලෙස සලකනු ලබන්නේ නම් හැරෙන්නට, විසදීමට මගක් නැති සමස්ත ධනේශ්වර පද්ධතියේ අර්බුදයකි.

ක්ෂිතිජය මත ලඹ දෙන තර්ජනාත්මක කුණාටු වලාකුළක් නොව වර්තමාන යථාර්ථය වන  මෙම ඓතිහාසික බිඳවැටීමට මුහුන දී සිටින ජාත්‍යන්තර කම්කරු පන්තිය, තමන්ගේම ස්වාධීන සමාජවාදී මූලෝපාය සකසා යොදාගෙන ඒ සදහා  සටන් කළ යුතුය. එය මැයි 3 වැනිදා පැවැත්වෙන මැයි දින රැස්වීමේ හරි මැද පවතිනු ඇත.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ රැස්වීමේදී ඩොලරයේ අර්බුදය සාකච්ඡාවට බඳුන් වේ Read More »

Germany

Germany’s Social Democrats and conservatives elect Merz as Chancellor, sign reactionary coalition agreement

By Johannes Stern.

Germany
Front from left to right: Markus Söder (CSU), Friedrich Merz (CDU) and Lars Klingbeil (SPD) present the coalition agreement [AP Photo/Ebrahim Noroozi]

On Tuesday afternoon, Friedrich Merz (CDU) was elected in the second round of voting and subsequently appointed as the new German Chancellor by President Frank-Walter Steinmeier (SPD).

Merz had initially failed in the first ballot—a unique occurrence in German post-war history. With 621 MPs present, Merz was six votes short of the required majority of 316 votes to become Chancellor: 310 MPs voted for him, 307 against him, there were three abstentions, and one vote was invalid. Nine MPs did not take part in the vote.

Merz’s unexpected non-election had caused feverish nervousness in all Bundestag parties. In the end, the Bundestag parties agreed to schedule a second round of voting on the same day.

Shortly before the vote, the notoriously right-wing CDU/CSU parliamentary group leader Jens Spahn announced that a new ballot would be held with the agreement of the CDU/CSU, SPD, Green and Left Party parliamentary groups. The whole of Europe, perhaps even the whole world, was watching this election. He then thanked everyone who had made a second round of voting possible so quickly.

The role of the Left Party and the Greens as essentially right-wing parties of the state could not be clearer: in the face of a looming political crisis in Berlin, they played a key role in installing Merz and paving the way for his extreme right-wing government.

The Merz government heralds a new stage in the rightward evolution of the ruling class. It is undoubtedly the most reactionary and anti-working class government since the fall of the Nazi regime 80 years ago. Its central aim is to remove the last restraints imposed on German militarism as a result of its unprecedented crimes in the Second World War. With the adoption of war credits amounting to €1 trillion on March 18, the Bundestag has already paved the way for a massive military build-up.

The coalition government of the CDU/Christian Social Union (CSU) and the Social Democrats (SPD) will not only rearm like Hitler. It will organise a historic onslaught on social spending to finance rearmament and establish a police state to enforce it against the enormous opposition among the population. Domestically, it will also adopt the refugee policy of the fascist Alternative for Germany (AfD) and help the fascists’ nationalistically charged “cultural policy” achieve a breakthrough.

Leading members of the government, such as Interior Minister Alexander Dobrindt and State Secretary for Culture Wolfram Weimer, are politically far to the right and could easily be members of the AfD. Chancellor Merz himself embodies the interests of the financial oligarchy like no other. For four years, he headed the German branch of BlackRock, the world’s largest asset manager.

The SPD, which was founded more than 150 years ago under the banner of Marxism, is now the organiser of this shift to the right as a right-wing state party. Yesterday, it announced that Boris Pistorius (SPD) will remain Minister of Defense under Merz. Pistorius personifies the “new era” in foreign policy ushered in by SPD Chancellor Olaf Scholz, who received a farewell at a militaristic spectacle on Monday evening. Pistorius has set himself the goal of making Germany “fit for war” again and preparing it for a direct war against the nuclear-armed power Russia.

Party leader Lars Klingbeil takes over as Vice-Chancellor and Finance Minister. In this role, he will ensure that the costs of horrendous military spending and escalating global trade wars are borne by the working population. He will work closely with the new SPD Labor Minister Bärbel Bas, who, as a nominal “party leftist,” will push through the brutal cuts in close cooperation with the trade unions.

The coalition agreement signed yesterday reflects the reactionary personnel of the new government. The focus is on war policy and the comprehensive militarisation of society. The following goals, among others, are mentioned:

  • Dominance over Europe and a role for German imperialism as a world power

In the coalition agreement, the CDU/CSU and SPD define the entire globe as a zone of influence for German imperialism. According to the agreement, the German government is striving for an Africa policy that “does justice to the strategic importance of Africa,” declares that the “Indo-Pacific region” is “of elementary interest” and announces that it intends to “continue to show a presence in the region.” The “expansion of strategic partnerships with the countries of Latin America and the Caribbean” is also “of particular importance.” Overall, the aim is to “intensify bilateral relations with the countries of the Global South and expand them into a global network.”

As in the past, this global power politics means German support for genocide and war. The coalition declares the “security of Israel” to be a “fundamental German national security interest”—in the midst of the genocide committed by the far-right Netanyahu regime against the Palestinian population. At the same time, it assures the Islamist forces in Syria of support “in the stabilisation and economic reconstruction of the country”—in order to gain geopolitical influence and deport refugees.

With regard to the war against Russia, the coalition agreement announces that “military, civilian and political support for Ukraine will be substantially strengthened and reliably continued together with partners.” Germany must “for the first time since the end of the Second World War … be in a position to guarantee its own security to a much greater extent.” Germany will assume “a leading role” in the further development of the Common Security and Defense Policy (CSDP).

  • Militarisation of schools and universities

“We are anchoring our Bundeswehr [Armed Forces] even more firmly in public life and are committed to strengthening the role of youth officers, who fulfil an important educational mission in schools,” it says on page 130 in the section on “Defence policy.” It continues: “We are committed to dismantling obstacles that impede dual-use research or civil-military research cooperation, for example.” We will “eliminate the deficit that exists in Germany in the area of strategic security research and advocate its promotion in the sense of a networked understanding of security.”

  • Reintroduction of compulsory military service

“We are creating a new, attractive military service that is initially based on voluntary service,” explain the coalition partners. The design of this service will be based on “the criteria of attractiveness, meaningfulness and contribution to the ability to grow.” In doing so, “the Swedish military service model” is being used as a guide and “the conditions for military registration and monitoring will be created this year.”

  • Development of a war economy and massive armaments industry

The planning and procurement system will be “reformed” and “new implementation paths” will be enforced for major projects and future technologies. In particular, “future technologies for the Bundeswehr” are to be promoted, including “satellite systems, artificial intelligence, unmanned (also combat-capable) systems, electronic warfare, cyber, software-defined defence and cloud applications as well as hypersonic systems.” This requires “simplified access and increased exchange with research institutions, the academic sector, start-ups and industry.”

The “special infrastructure fund” of €500 billion is also designed to prepare for war. “We are simplifying the definition of requirements and approval for military construction projects and creating exemptions in construction, environmental and public procurement law as well as in the protection and dedication of military land with a Federal Armed Forces Infrastructure Acceleration Act,” it says on page 132. The “concerns and infrastructure measures for overall defence” are to be “established as an overriding public interest and prioritised in implementation over other state tasks.”

The historic rearmament and war policy will be financed by equally historic attacks on the working class. “We will make a considerable contribution to consolidation in this legislative period,” it says in the section on “budget consolidation.” The agreement only mentions a few specific measures—such as cutting citizens’ benefits—but the role model is clear: the US, where the Trump regime is ruthlessly cutting social spending in the interests of the financial oligarchy and destroying all existing social rights.

The deeply anti-worker policy of the new federal government is based on the support of all Bundestag (Federal Parliament) parties. The Greens provided the CDU/CSU and SPD with the necessary two-thirds majority in the Bundestag to pass the war credits. The Left Party backed it in the Bundesrat (Federal Council). And the trade unions are also firmly on the side of the government. They reaffirmed their loyalty to the rearmament course and worked systematically in recent weeks to isolate the wage struggles at the post office, in the public sector and at the Berlin Transport Company, and to prevent a joint all-out strike by the working class.

The broad support for militarism and social spending cuts by all Bundestag parties and trade unions shows that the struggle against fascism, war and social inequality can only be waged through the independent mobilisation of the working class. In its statement on the formation of the government, the Socialist Equality Party (SGP) therefore called for “the establishment of rank-and-file committees in workplaces and neighbourhoods that will allow workers to take the fight against mass redundancies and wage cuts into their own hands and combine it with the fight against war.”

The statement continues:

We counterpose the international unity of the workers to the growth of nationalism, trade war and rearmament. The war can only be stopped and social and democratic rights can only be defended if capitalism itself is abolished and replaced by a socialist society in which people’s needs, not profit interests, take centre stage. The big banks and corporations must be expropriated and placed under democratic control.

This article was originally published in the World Socialist Web Site Here

Germany’s Social Democrats and conservatives elect Merz as Chancellor, sign reactionary coalition agreement Read More »

David North

David North addresses working class at 2025 International Online May Day Rally

Fred- debt
The US federal debt [Photo: Federal Reserve Economic Database]

On Saturday, May 3, the International Committee of the Fourth International (ICFI) and the World Socialist Web Site (WSWS.org) held the annual International Online May Day Rally. The event took place at a critical juncture in international geopolitics, which determines life-and-death questions of the working class—who, in recent weeks and months, have demonstrated growing militancy in their struggles against the capitalist establishment. WSWS posted both the video and text of the opening speech delivered by WSWS International Editorial Board chairman David North today (May 05). We are reposting the video here and we invite the workers, youth, intellectuals and all those who want to defeat austerity,  fascism, dictatorship, genocide, war and social retrogression to seriously study this speech and the other speeches, and resolutely decide to join the international Trotskyist movement and build the ICFI as the only revolutionary leadership of the international working class to fight for world socialism. 




David North addresses working class at 2025 International Online May Day Rally Read More »

ටෘම්ප්

ට්‍රම්ප්ගේ ප්‍රතිවිප්ලවයේ සහ සාපරාධීත්වයේ පළමු දින 100

ජෝසප් කිෂෝර් විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2025 අප්‍රේල් 28 දින ‘Trump’s first 100 days of counterrevolution and criminalityයන හිසින් පලවූ ජෝසප් කිෂෝර් විසින් ලියන ලද ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් 2025 අප්‍රේල් 27 වන ඉරිදා වොෂින්ටනයේ ධවල මන්දිරයට පැමිණේ. [AP ඡායාරූපය/මැනුවෙල් බාල්ස් සෙනෙටා]

එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ධුරයක පළමු දින 100 සාම්ප්‍රදායිකව නව පරිපාලනයක න්‍යාය පත්‍රය සහ දිශාව තක්සේරු කිරීම සඳහා මිණුම් ලකුණක් ලෙස සේවය කරයි. මෙම පිළිවෙත ආරම්භ වූයේ 1933 දී මහා අවපාතය මධ්‍යයේ කොංග්‍රසය විශේෂ සැසිවාරයකට කැඳවා නව ගිවිසුමට (New Deal) අඩිතාලම දමමින් ප්‍රධාන පනත් 15 ක් සම්මත කළ ෆ්‍රෑන්ක්ලින් ඩෙලානෝ රූස්වෙල්ට්ගේ පාලනය සමඟිනි.

මෙය ඇමරිකානු ධනවාදය ඉහළ යමින් පැවති කාල පරිච්ඡේදයකි. විප්ලවයේ අනතුරට ප්‍රතිචාර දක්වමින් ඇමරිකානු පාලක පන්තිය, කටුක අභ්‍යන්තර ගැටුම් තිබියදීම, සමාජ ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කළේය. රූස්වෙල්ට්ගේ පළමු දින 100, ඔහුගේම වචන වලින් කිවහොත්, “නව ගිවිසුමේ (New Deal) රිය සක” ආරම්භ කළේ නම්, ට්‍රම්ප්ගේ පළමු දින 100 ප්‍රති-විප්ලවයේ සහ අපරාධකාරීත්වයේ යාන්ත්‍රණය ක්‍රියාත්මක කර ඇත.

ට්‍රම්ප් ධුරයේ පළමු දිනයේ සිටම, ඔහුගේ ෆැසිස්ට් උපදේශකයින් විසින් සකස් කරන ලද සැලැස්මක් අනුගමනය කරමින් ජනාධිපති ආඥාදායකත්වයක් ස්ථාපිත කිරීමට ක්‍රමානුකූලව කටයුතු කර ඇත. මෙය ආරම්භ වූයේ ජනවාරි 20 වන දින, ඔහු නිදහස් භාෂණයට පහර දෙමින්, උපන් අයිතියේ පුරවැසිභාවය වැනි ව්‍යවස්ථාමය ආරක්ෂාවන් අඩපණ කරමින්, හමුදා සහ විධායක බලතල පුළුල් කරමින් සහ සංක්‍රමණිකයන්ට සහ දේශපාලන විරුද්ධවාදීන්ට එරෙහිව පුළුල් ප්‍රහාරයක් දියත් කරමින් විධායක නියෝග මාලාවකට අත්සන් තැබීමත් සමඟ ය.

ඊළඟ සතිවලදී, ධවල මන්දිරය මෙම න්‍යාය පත්‍රය ක්‍රියාත්මක කිරීමට පියවර ගෙන ඇත: ගාසා තීරයේ ජන සංහාරයට විරුද්ධ වන සිසුන් අත්අඩංගුවට ගැනීම, “පිටදේශ සතුරන් පනත” (Alien Enemies Act) යටතේ සංක්‍රමණිකයන් එල් සැල්වදෝරයේ ගාල් කඳවුරුවලට පිටුවහල් කිරීම, සැලසුම් කළ ඒකාබද්ධ ෆෙඩරල්- ප්‍රාන්ත රාජ්‍ය  සමූහ වටලෑම්  මාලාවක පළමුවැන්න ලෙස අවම වශයෙන් එක්සත් ජනපද පුරවැසි දරුවන් තිදෙනෙකු හොන්ඩුරාස් වෙත පිටුවහල් කිරීම සහ පසුගිය සතියේ ෆ්ලොරිඩාවේ සිය ගණනක් සංක්‍රමණිකයන් රඳවා තබා ගැනීම.

පරිපාලනය විසින් ට්‍රම්ප් “දේශීයයන්” [‘homegrowns’-ස්වදේශීය අපරාධකරුවන්] ලෙස හඳුන්වන ඇමරිකානු පුරවැසියන් සමූහ වශයෙන් පිටුවහල් කරන බවට තර්ජනය කර ඇති අතර, මෑතකදී විනිසුරු හැනා ඩුගන් අත්අඩංගුවට ගැනීමත් සමඟ අධිකරණයට පෙර නොවූ විරූ ප්‍රහාරයක් එල්ල කරමින් සිටී. ඊයේ, ට්‍රම්ප් නීතිපති පැම් බොන්ඩි සහ ස්වදේශ ආරක්ෂක ලේකම් ක්‍රිස්ටි නොයෙම්ට ඊනියා අභයභූමි නගරවලට [sanctuary cities-අනීතික ආගමිකයන් සඳහා සරණ සපයන] එරෙහිව “අවශ්‍ය සියලු නීතිමය පිළියම් සහ බලාත්මක කිරීමේ පියවර” අනුගමනය කරන ලෙස උපදෙස් දෙන නව විධායක නියෝග මාලාවකට අත්සන් තැබූ අතර, ඒ සමඟම ප්‍රචණ්ඩත්වය සහ මිනීමැරුම් සම්බන්ධයෙන් චෝදනා ලැබූ පොලිස් නිලධාරීන් සඳහා නීතිමය ආරක්ෂාවන් ශක්තිමත් කළේය.

මෑත සතිවලදී, පාලන තන්ත්‍රය විශ්ව විද්‍යාල වෙත අවධානය යොමු කර ඇති අතර, ග්ලීච්ස්චල්ටුන්ග් [Gleichschaltung-අනුකූලතාවයට පත් කිරීමේ]  හෙවත් “පෙළ ගැස්වීමේ” නාසි ක්‍රියාවලියේ ඇමරිකානු අනුවාදයක ආකාරයෙන් විෂයමාලා නැවත ලිවීමට සහ පීඨ විරේක කර දැමීමට උත්සාහ කරයි. බයිඩන් පරිපාලනය විසින් පිහිටු වන ලද පූර්වාදර්ශය මත පදනම්ව – ෆැසිස්ට් ආචාරය දැක්වීම සදහා පෙළඹීම යාන්තමින්  යටපත් කර ගන්නා බොහෝ අය ඇතුලත් -ට්‍රම්ප්ගේ නිලධාරීන්,  “යුදෙව්-විරෝධය” ට එරෙහි සටනක නරුම  ධජය යටතේ මෙම ව්‍යාපාරය මෙහෙයවමින් සිටිති.

මාධ්‍ය අංශ පවා දැන් ට්‍රම්ප්ගේ ක්‍රියාවන්හි දුරදිග යන ඇඟවුම් පිළිගනී.  නීති විශාරදයින් එක්සත් ජනපදය ඒකාධිපතිත්වයේ අද්දර සිටින බවට කරන අනතුරු ඇඟවීම්, සඳුදා නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් පුවත්පත උපුටා දැක්වීය. කොලොම්බියාවේ ඩේවිඩ් පොසන් “අධිකාරීවාදී ව්‍යවස්ථානුකූලවාදය” ගැන කතා කළ අතර, යේල්හි ජැක් බෝල්කින් ව්‍යවස්ථා පද්ධතිය “පිහිතුඩ” මත බව ප්‍රකාශ කළේය. නිව් යෝර්ක් විශ්ව විද්‍යාලයේ බර්ට් නියුබෝන් ට්‍රම්ප් අධිකරණයට එල්ල කළ ප්‍රහාරය, “ඇමරිකානු ව්‍යවස්ථාමය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සදහා  පැවැත්ම පිලිබද තර්ජනයක්” ලෙස හැඳින්වීය.

කුමන සමාජ හා ඓතිහාසික තත්වයන් ට්‍රම්ප් පරිපාලනය බිහි කලේද? ඔහුගේ තේරී පත්වීම පමණක් නොව ඔහු නැවත තේරී පත්වීම පැහැදිලි කළ හැක්කේ කෙසේද? එවැනි ප්‍රශ්න බැරෑරුම් ලෙස පිළිතුරු දීම පසෙකලා අසනු ලැබෙන්නේ ද කලාතුරකිනි – මන්ද ඒවා ට්‍රම්ප්ගේ පෞද්ගලික ගුණාංගවලට නොව ඇමරිකානු ධනවාදයේ ස්වභාවයම හෙලිදරවු කිරීමකට යොමු වන බැවිනි.

මැතිවරණයෙන් පසු දින ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද ප්‍රකාශයකින් ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවිය පැහැදිලි කළ පරිදි, ට්‍රම්ප් ධවල මන්දිරයට නැවත පැමිණීම, “එක්සත් ජනපදයේ පවතින සැබෑ සමාජ සබඳතාවලට අනුරූප වන පරිදි ඇමරිකානු දේශපාලන උපරිව්‍යුහයේ ප්‍රචණ්ඩකාරී නැවත පෙළගැස්ම” ප්‍රකාශ කරයි.

ට්‍රම්ප් යනු කතිපයාධිකාරයේ ප්‍රතිමූර්තියයි, එහි කුණුවීමේ පුද්ගලාරෝපණයයි. ඔහු බලයේ සිටින දේශපාලන පාතාලය නියෝජනය කරයි. 

$TRUMP meme (ක්‍රිප්ටො මුදල්) කාසිය වටා ඇති මූල්‍ය මෙහෙයුම් මගින් රජය මෙහෙයවන අයගේ ගති ස්වභාවය හෙළි දරව් වේ. පසුගිය සතියේ, ට්‍රම්ප් සහ ඔහුගේ ගජ මිතුරන් නිවේදනය කළේ ක්‍රිප්ටො මුදල් ඒකකයේ ඉහළම හිමිකරු ජනාධිපතිවරයා සමඟ රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයක් දිනා ගන්නා බවයි. මෙය එහි වෙළඳපල ප්‍රාග්ධනීකරණය ඩොලර් මිලියන 700 කින් ඉහළ දැම්මේය. පැය 48 ක් ගතවත්ම, ට්‍රම්ප් ඇතුළු අභ්‍යන්තරිකයින් (insiders) වෙළඳ ගාස්තු වශයෙන් ඩොලර් 900,000 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සාක්කුවේ ලා ගත්හ.

මෙම මොරගහන මූල්‍ය වංචාව වෝල් වීදිය ලෙස හැඳින්වෙන කාටෙලයේ දෛනික මෙහෙයුම් වලින් වෙනස් වන්නේ ගුනයෙන් නොව, ප්‍රමාණයෙන් පමණි. එක්සත් ජනපදය පාලනය කරනු ලබන්නේ සිතාගත නොහැකි තරම් ධනයක් රැස් කරගත් අපරාධකාරී මූල්‍ය වංශාධිපතිත්වයක් විසිනි. බයිඩන් පරිපාලනයේ අවසාන වසර වන 2024 දී, බිලියනපති පවුල් 19 ක් ඔවුන්ගේ ධනය ඩොලර් ට්‍රිලියන 1 කින් වැඩි කර ගත්හ. සමස්ත දේශපාලන ක්‍රමයම ඔවුන්ගේ මෙවලම ලෙස ක්‍රියා කරයි.

මෙම කතිපයාධිකාරය කම්කරු පන්තියට එරෙහිව දැවැන්ත සමාජ ප්‍රතිවිප්ලවයක් සිදු කරමින් සිටී. එහි පළමු දින 100 තුළ, පරිපාලනය – එලොන් මස්ක් විසින් අධීක්ෂණය කරන ලද “රජයේ කාර්යක්ෂමතා දෙපාර්තමේන්තුව” (DOGE) හරහා – දස දහස් ගණනක් ෆෙඩරල් සේවකයින් සේවයෙන් පහ කර, රාජ්‍ය ආයතන විසුරුවා හැර, ආයතනික හා පාරිසරික රෙගුලාසි කප්පාදු කර, සමාජ ආරක්ෂණ ජාලයේ ඉතිරිව ඇති දේ සඳහා බිලියන සිය ගණනක කප්පාදු සූදානම් කිරීමට පටන් ගෙන තිබේ.

මහජන සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ දී, ට්‍රම්ප් විසින් එන්නත් විරෝධී කුමන්ත්‍රණ න්‍යායාචාර්ය රොබට් එෆ්. කෙනඩි ජූනියර්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් විනාශකාරී ව්‍යාපාරයක් දියත් කර ඇති අතර, ඔහු මහජන සෞඛ්‍ය සේවකයින් 20,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සේවයෙන් පහ කර, එන්නත් කිරීමේ වැඩසටහන් අධෛර්යමත් කර ඇත. මෙය සරම්ප සහ කක්කල් කැස්ස වැනි රෝග නැවත මතු වීමට තුඩු දී  ඇත. අධ්‍යාපනයේ දී, ලින්ඩා මැක්මහොන් පොදු අධ්‍යාපනය විසුරුවා හැරීමට සහ පෞද්ගලීකරණය පැනවීමට දරන උත්සාහයන් අධීක්ෂණය කරමින් මූලික සමාජ අයිතිවාසිකම්වලට පහර දීම ගැඹුරු කරමින්  සිටී. සඳුදා, රට පුරා සිටින සිය ගණනක් පර්යේෂකයින්ට විද්‍යුත් තැපෑලෙන් දැනුම් දුන්නේ 2028 දී නිකුත් කිරීමට නියමිත ඊළඟ ජාතික දේශගුණික තක්සේරුව සකස් කිරීමේ කාර්යයෙන් ඔවුන් “නිදහස් කර” ඇති බවයි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පාලන ක්‍රම ධනයේ දැවැන්ත සංකේන්ද්‍රණය හෝ මෙම ධනය පවත්වා ගැනීමට අවශ්‍ය ප්‍රතිපත්ති සමඟ නොගැලපේ.

ගෝලීය ආධිපත්‍යය පවත්වා ගැනීම සඳහා ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදය විසින් දියත් කරන ලද නිමක් නැති යුද්ධද ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ස්වරූපයන්ට අනුකූල නොවේ. සීතල යුද්ධයේ අවසානයෙන් පසුව ඇති වූ ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදයේ අසීමිත හා තීව්‍ර වන යුද්ධ, බයිඩන් සහ රුසියාවට එරෙහි යුද්ධය යටතේ, ලෝක යුද්ධයේ ආරම්භක අවධීන් දක්වා සංක්‍රමණය වී ඇත. 

විදේශ ප්‍රතිපත්තිය සහ ට්‍රම්ප්ගේ වෙළඳ යුද්ධ පියවර සම්බන්ධයෙන් රාජ්‍යය තුළ කුමන ගැටුම් පැවතුනත්, ට්‍රම්ප් ඉහත කී පදනම මත ගොඩනඟමින් සිටී. ග්‍රීන්ලන්තය ඈඳා ගැනීම, කැනඩාව අල්ලා ගැනීම සහ පැනමා ඇළ නැවත අත්පත් කර ගැනීම යන ඔහුගේ තර්ජනවල අරමුණ චීනය සමඟ ගැටුමකට සූදානම් වීම සඳහා බටහිර අර්ධගෝලයේ ඇමරිකානු ආධිපත්‍යය සුරක්ෂිත කිරීමයි. දැන් වාර්ගික සුද්ද කිරීමේ සහ මහා සාගතයේ අවසාන අදියරවල පවතින ගාසා සංහාරය ගැඹුරු කිරීම – ඇටකටු සහ සුන්බුන් මත කැසිනෝ ඉදිකිරීමේ ට්‍රම්ප් ගේ ජුගුප්සාජනක සිහිනය ඉටුකර ගත්තත් නැතත් – ඇමරිකානු අධිරාජ්‍යවාදයේ ම්ලේච්ඡත්වය හෙළි කරයි.

එක්සත් ජනපදයේ අර්බුදය 1930 ගණන්වල සරල පුනරාවර්තනයක් නොවේ. හිට්ලර් මෙන් නොව, ට්‍රම්ප්ට තවමත් මහජන පදනමක් නොමැත. සමස්ත දේශපාලන ක්‍රමය කෙරෙහි පැතිරී ඇති වෛරයෙන් ප්‍රයෝජන ගැනීමට ඔහුට හැකි වී ඇති නමුත් ඔහු තවමත් දැඩි ලෙස අප්‍රසාදයට පත්ව සිටී. ඒ සමගම ඔහු ආන්තික අර්බුදයක ගිලුණු රජයක මුලසුන දරමින් සිටී.

වොෂින්ටන් පෝස්ට්-ඒබීසී මත විමසුමකට අනුව, දින 100 දී, ට්‍රම්ප්ගේ අනුමත ශ්‍රේණිගත කිරීම සියයට 39 ක් පමණක් වන අතර සියයට 55 ක් අප්‍රසාදය පළ කරති. තීරුබදු සහ උද්ධමනය පිළිබඳ බිය මධ්‍යයේ ඔහුගේ ආර්ථික අනුමත ශ්‍රේණිගත කිරීම් සියයට 35 දක්වා පහත වැටී ඇති බව සීඑන්එන් වාර්තා කරයි. ඔහුගේ ජනාධිපති ධුරය “තදින් අනුමත කරන්නේ” සියයට 22 ක් පමණක් වන අතර, එම සංඛ්‍යාව දෙගුණයක් “තදින් ප්‍රතික්ෂේප කරයි.” සංක්‍රමණිකයන්ට එරෙහි ඔහුගේ ප්‍රහාරය ඇතුළුව ට්‍රම්ප්ගේ ප්‍රතිපත්තිවල සියලු අංශ කෙරෙහි වැඩෙන විරෝධයක් පවතී.

ඊටත් වඩා වැදගත් වන්නේ එක්සත් ජනපදය පුරා විශාල නගර සහ කුඩා නගර 1,500 කට අධික සංඛ්‍යාවක මිලියන සංඛ්‍යාත කම්කරුවන් සහ තරුණයින් සම්බන්ධ වූ මහජන විරෝධතා ය. අප්‍රේල් 5, 12, 19 සහ ඉන් ඔබ්බට පැවති විරෝධතා මගින් – ආයතනික මාධ්‍ය විසින් ක්‍රමානුකූලව නොසලකා හරින ලද හෝ වළලනු ලැබූ – විරුද්ධත්වයේ බලගතු යටි ප්‍රවාහයක් හෙළිදරව් කර තිබේ. වාරණය කිරීමට සහ ඒවා යටපත් කිරීමට ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය දරන උත්සාහයන් නොතකා කම්කරුවන් සහ තරුණයින් අරගලයට යොමු වෙමින් සිටිති.

මිලියන ගණනක් දැන් මුහුණ දෙන මූලික ප්‍රශ්නය නම්: කළ යුත්තේ කුමක්ද? යන්නයි.

පසුගිය දින 100 තුළ ට්‍රම්ප් පරිපාලනයේ ක්‍රියාමාර්ග එක්සත් ජනපදය සහ ලොව පුරා වැඩ කරන ජනතාව සහ තරුණයින් ගැඹුරින් කම්පනයට පත් කර ඇත. නමුත් දේශපාලන සංස්ථාපිතයේ කිසිදු කොටසක් ඉදිරි මාවතක් ඉදිරිපත් නොකරයි.

ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය ඒකාධිපතිත්වයට එරෙහි ප්‍රතිරෝධය දක්වන බලවේගයක් නොවේ – එය එහි පහසුකම් සපයන්නා වේ. පසුගිය දින 100 තුළ, ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය ට්‍රම්ප්ගේ රජය පවත්වාගෙන යාම සඳහා ඔහුගේ වියදම් පනත සම්මත කර ඇති අතර ෆැසිස්ට් ප්‍රධානියා සමඟ “එකට වැඩ කිරීමට” ප්‍රතිඥා දී තිබේ. ට්‍රම්ප් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම්වලට එල්ල කරන ප්‍රහාරයට ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාරය දුර්වල ප්‍රකාශවලට සීමා වී ඇති අතර ඔහුගේ න්‍යාය පත්‍රය ක්‍රියාත්මක කිරීම දිගටම කරගෙන යෑමට ඉඩ සලසයි.

ට්‍රම්ප් නැවත තේරී පත්වීමට හැකි වීමම ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට එල්ල කරන අධි චෝදනාවකි. ඔහු බලයට නැවත පැමිණීම එහි බංකොලොත් වාර්තාවේ ප්‍රතිඵලයකි: ඉහළ මධ්‍යම පන්තියේ වරප්‍රසාදිත ස්ථර සඳහා අනන්‍යතා දේශපාලනය මත එහි  රදා  සිටීම; උද්ධමනය යටතේ කම්කරුවන්ගේ දුක් වේදනා කෙරෙහි එහි උදාසීනත්වය; සහ පළමුව යුක්රේනයේ, දැන් ගාසා තීරයේ – නිමක් නැති යුද්ධය සඳහා එහි නොනවත්වා හඹා යාම. ට්‍රම්ප්ට නොඅඩුව ඩිමොක්‍රටික්වරු පාලක කතිපයාධිකාරයට සේවය කරති.

බර්නි සැන්ඩර්ස් සහ ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රියා ඔකාසියෝ-කෝර්ටෙස් වැනි පුද්ගලයින් සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, ඔවුහු පීඩන කපාට ලෙස ක්‍රියා කරති. එනම් ඔවුහු ධනේශ්වර පාලනයේ ස්ථාවරත්වය පවත්වා ගැනීමට උත්සාහ කිරීම සඳහා වන උපකරණ වෙති. සති අන්තයේ දී, සැන්ඩර්ස් තමා ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය සමඟ “එකම පිටුවක” සිටින බව නැවත අවධාරණය කරමින් එන්බීසී හි මීට් ද ප්‍රෙස් වෙත “අපි තුන්වන පක්ෂයක් ආරම්භ කිරීමට උත්සාහ නොකරමු” යැයි පැවසීය. ඒ වෙනුවට, ඔහු අවධාරනය කළේ, “අපි ඇමරිකානු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ශක්තිමත් කිරීමට උත්සාහ කරමු” ලෙසයි. ඒ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට “අනාගතය සඳහා දැක්මක නොමැති” බව පිළිබඳව පමණක් විලාප නඟමිනි.

කෙසේ වෙතත්, කම්කරුවන්ට සහ තරුණයින්ට, ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය සහ ධනේශ්වර දේශපාලනයේ සමස්ත රාමුව සමඟ අනුකම්පා විරහිත බිඳීමකින් තොරව “අනාගතයක්” නොමැත. සමාජවාදය සඳහා අරගලයෙන් පිටත අනාගතයක් නොමැත.

මූලික ගැටළුව වන්නේ ඉදිරිදර්ශනයයි. දැවැන්ත සටන් ක්ෂිතිජයේ දිස් වේ: ඒකාධිපතිත්වයට එරෙහිව, යුද්ධයට එරෙහිව සහ සමාජ අසමානතාවයට එරෙහිව. මෙම අරගල ධනේශ්වර පාලක පන්තියේ කිසිදු කන්ඩායමකට යටතට පත් කළ නොහැක. ධනේශ්වර ක්‍රමයම අහෝසි කිරීම අරමුණු කරගත් සමාජවාදී සහ ජාත්‍යන්තරවාදී උපාය මාර්ගයකින් ඒවා සන්නද්ධ කළ යුතුය.

හදිසි කාර්යය වන්නේ මෙම අරගල මෙහෙයවීම සඳහා විප්ලවවාදී නායකත්වයක් ගොඩනැගීමයි. මෙය සමාජවාදී සමානතා පක්ෂයේ සහ හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුවේ කේන්ද්‍රීය අරමුණයි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීමට සහ ෆැසිස්ට්වාදය සහ ඒකාධිපතිත්වය කරා යන ගමනට විරුද්ධ වීම සදහා මහජන කම්කරු පන්ති ව්‍යාපාරයක් ගොඩනැගීමේ සටනට සමාජවාදී සමානතා පක්ෂය පෙරමුණ ගෙන සිටී. ඉදිරි මාවතක් සොයන සියලුම කම්කරුවන්, සිසුන් සහ තරුණයින්ගෙන් අපි ඉල්ලා සිටින්නේ මැයි 3 වන දින අපගේ ජාත්‍යන්තර මැයි දින මාර්ගගත රැලියට සහභාගී වී, අපගේ පක්ෂයට එකතු වී සමාජවාදය සඳහා සටන භාර ගන්නා ලෙසයි.

ට්‍රම්ප්ගේ ප්‍රතිවිප්ලවයේ සහ සාපරාධීත්වයේ පළමු දින 100 Read More »

Rani

පොදු වරදකාරිත්වය පිළිබඳ මිථ්‍යාව: ‘රාණි’ කලාවේ ස්වරූපයෙන් සත්‍ය විකෘති කිරීමක් ලෙස

සංජය ජයසේකර විසිනි.

මෙය 2025 අප්‍රේල් 13 දින theSocialist.lk හි පලකෙරුණු “The Myth of Common Guilt: ‘Rani‘ as Perversion of Truth in the Form of Art” යන ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයයි. 

මාර්තු 28 වැනි දා ඩේලි එෆ්ටී (Daily FT) පුවත්පතේ පළ වූ, “හඳගමගේ රාණි පිළිබඳ මගේ සිතුවිලි” යන ලිපියෙහි1,   කලාකරුවෙක්, පුරාවිද්‍යාඥ‍යෙක් සහ සංස්කෘතික විචාරක‍යෙක් වන ජගත් වීරසිංහ,  අශෝක හඳගමගේ නව චිත්‍රපටය වන රාණි හි කේන්ද්‍රීය ප්‍රතිගාමී ප්‍රවාදය, විස්තීර්ණ, තාර්කික, සහ සුජාත කරයි. මෙම චිත්‍රපටයේ යටි ආඛ්‍යානය, කලාත්මක සියුම් බව සහ සෞන්දර්යාත්මක අර්ථ ව්‍යාකූලබාවයේ වේශයෙන්, ගැඹුරින්ම මතවාදීමය වශයෙන් ඉතිහාස මුසාකරනයට ලක් කිරීමක් නියෝජනය කරයි. මෙම ලිපිය ( විදුර මුණසිංහ විසින් මාර්තු 30 වැනි දින අනිද්දා පුව්ත්‍ පතෙහි2 සිංහල බසින් පරිවර්තනය කොට පල කරන ලද) හරහා අධ්‍යක්ෂවරයාගේ කේන්ද්‍රීය යෝජනාව වීරසිංහ විසින් අනුමත කිරීම, ධනේශ්වර රාජ්‍යයේ අපරාධ සඳහා මතවාදී ක්ෂමාලාපකයින් ලෙස සේවය කරන මධ්‍යම පන්තික බුද්ධිමතුන් සහ ව්‍යාජ වම්මුන් අතර පුලුල් ප්‍රවණතාවයක සංකේතයකි.

Rani
අශෝක හඳගමගේ “රාණි” චිත්‍රපටයේ දර්ශනයක්

වීරසිංහ සහ චිත්‍රපටය ප්‍රවර්ධනය කරන මූලික ප්‍රවාදය නම්, 1988-90 කාලපරිච්ඡේදය තුළ සිදු කරන ලද ම්ලේච්ඡත්වය – බලහත්කාර අතුරුදහන් කිරීම්, රාජ්‍ය ඝාතක කණ්ඩායම්, සමූහ මිනීවල, වධක කඳවුරු සහ නීති විරෝධී ඝාතන මෙන්ම ජනතා විමුක්ති පෙරමුන (JVP)  විසින් සිදු කරන ලද ෆැසිස්ට්වදී ප්‍රචණ්ඩත්වය – නිශ්චිත දේශපාලනය තීරණ, පංති අවශ්‍යතා සහ රාජ්‍ය සහ දේශපාලන පක්ෂ බලය පිළිබඳ සුවිශේෂිත ආයතන වල ප්‍රතිඵල නොවූ බවය. ඒ වෙනුවට ඒවා “ප්‍රචණ්ඩත්වය පද්ධතිමය සහ සාමාන්‍යකරණය වී ඇති” සමාජයක ප්‍රතිඵලයක් විය. වීරසිංහ මෙසේ ලියයි: “දේශපාලන වාසි සහ ආත්ම ලාභය සඳහා” අත්තනෝමතික පාලන තන්ත්‍රයන් ම්ලේච්ඡත්වය පවත්වා ගෙන යෑම මගින්, “බලයේ සිටින්නන් විසින් ප්‍රචණ්ඩත්වය ක්‍රියාත්මක කරනු ලබනවා පමණක් නොව, සාමාන්‍ය පුරවැසියන් විසින් එය අභ්‍යන්තරීකරණය කර ගත්, පිළිගත් සහ ඊට සහභාගී වන පවා පරිසරයක් නිර්මාණය කරයි. එවැනි වාතාවරණයක් තුළ,  නිහඬතාවය, භීතිය හෝ සදාචාරාත්මක සීමා ක්‍රමිකව හායනය වීම තුලින් සදාචාරාත්මක අවංකකම ඇති අය පවා  හවුල්කාරී  විය හැක.”

මෙම ව්‍යාජ-සමාජ විද්‍යාත්මක ප්‍රකාශය – ප්‍රචණ්ඩත්වය සමාජයේ ව්‍යුහය තුළම කාවැදී ඇති බව සහ  මහජනයා විසින් සාමූහිකව එය ක්‍රියාත්මක කරවන බව – ගැඹුරු ප්‍රතිගාමී නිගමනයකට මග පාදයි: එම කාලපරිච්ඡේදයේ සිදුකළ අපරාධ, කිසිදු පන්ති භේදයකින් තොරව සියලු දෙනා විසින් දරනු ලබන හවුල් සදාචාරාත්මක වරදකි. මුලදී අවට පැතිරි භීෂණයේ නිෂ්ක්‍රීය නිරීක්ෂකයෙකු ලෙස නිරූපිත, නමුත් ක්‍රමයෙන් චිත්තවේගීයව හා මානසිකව පැටලෙන, චිත්‍රපටයට නම දුන් ප්‍රධාන චරිතය  වන රාණි සහ ජවිපෙ ෆැසිස්ට්වාදයෙන් සහ රාජ්‍ය මර්දනයෙන්  තම ජීවිතය ගැන  භීතියට පත් කරන ලද අනෙකුත් සෑම අනාරක්ෂිත ග්‍රාමීය මිනිසෙක් හා ගැහැනියක්, කම්කරුවෙක් හා රැකියා විරහිත තරුණයෙක් ම, අපරාධ සඳහා වග කිව යුතු සහ ස්ව-කැමැත්තෙන් සහභාගි වූවන් ලෙස පෙන්නුම් කෙරේ.

මෙම සදෝශීබාවය  සදාචාරාත්මක වී ද, දේශපාලනික වී ද, නැතිනම් ඒ දෙකම වී ද? චිත්‍රපටයේ අධ්‍යක්ෂකවරයා සමග පැහැදිලිවම බෙදා හදාගත් ඇඟවුමක් වන සදාචාරාත්මක වරදක් ජනතාවට පැවරීමට වීරසිංහ අදහස් කරන බවට කිසිදු සැකයක් ඉතිරි නොවන අතර, මෙම අශිෂ්ට න්‍යාය දේශපාලන වගවීම දරන්නේ කවුරුන්ද යන්න සොයා යෑම කෙරෙහි (විචාරී) ප්‍රේක්ෂකයා පොලඹවනු ලබයි. දැන් අප අභිමුව ඇති ප්‍රශ්නය නිශ්චිතවම එයයි. චිත්‍රපටය සහ ඒ පිළිබඳ අධ්‍යක්ෂවරයාගේ භක්තිවන්ත ක්ෂමාලාපකයෝ “සාමාන්‍ය” ජනතාව මත වරද පටවති. දේශපාලන වගකීම සදාචාරාත්මක වරදකාරිත්වය පසුපස එයි. එහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, පීඩිතයන් පීඩකයාට සමාන කර, බලාපොරොත්තු රහිත, අරාජික, ඓතිහාසික හෝ විද්‍යාත්මක පදනමකින් තොර සමාජයක් පිළිබඳ දැක්මක් ඇති කරයි. මෙම ප්‍රවේශය රළු ලෙස අනඓතිහාසික, ධාරණාවාදී සහ අවිද්‍යාත්මක වන අතර, එය නිශ්චිත පන්ති අවශ්‍යතාවක් සඳහා සේවය කරයි.

භීෂණයේ ධනේශ්වර රාජ්‍ය ඒජන්තයින්, එහි දේශපාලන නායකත්වය, මිලිටරි-බුද්ධි යන්ත්‍රය සමග ජවිපෙ නොමග යවන ලද කේඩරය සමාන කර ඇති අතර, මෙම පරස්පර විරෝධී බලවේග “සාමාන්‍ය පුරවැසියන්ගේ” සමජාතීය සමාජයක් ගොඩ නගමින් දුප්පතුන් හා වැඩකරන ජනතාව සමග එකම තලයක තබා ඇත.  ඔවුන් සියල්ලන්ම සදාචාරාත්මකව සහ වගවිභාගයක් නැතිව ම නිශ්චිත හැඩයක් නැති සහ පන්ති විරහිත “අපි” බවට දියවී ඇත. වීරසිංහ සඳහන් කරන චිත්‍රපටයේ අවසාන අතුරු කථාව මෙම යෝජනාව මත පදනම් වී ඇති අතර, තම චිත්‍රපටය නරඹන්නන් විසින්  විකල්ප ආඛ්‍යානය ලෙස කියවමින් ඔවුන් විසින් බැස ගැනීමට අධ්‍යක්ෂවරයාට අවශ්‍ය කල  නිගමනයට, මග පාදයි: රිචඩ් ද සොයිසා ඝාතනය අනිවාර්යයෙන්ම හිටපු ජනාධිපති ආර්. ප්‍රේමදාසගේ නියෝගය මත සිදු වූවක් නොවේ,  නැතහොත් එය ඔහුගේ හෝ පාලක පන්තියේ අවශ්‍යතාවයන්ට සේවය කළේ නැත. මෙය රාජ්‍යයේ දේශපාලන නායකත්වය කොක්කෙන් (චෝදනා වලින්) ගලවා ගනිමින්, එම යුගයේ සිදු වූ තවත් බොහෝ සැකකටයුතු ඝාතන සහ පැහැරගැනීම් පිළිබඳව අවිනිශ්චිත බවක්  ඇති කරවන ඈවර කිරීමේ යෝජනාවකි.

අවසානයේදී, වීරසිංහ කියා සිටින පරිදි ඊනියා ‘ප්‍රබන්ධය’ මගින් නරඹන්නාට ගැඹුරට කිමිදීමට හැකියාව ලබා දෙන, ‘යටින් පවතින සමාජ හා දේශපාලන යථාර්ථයන් පිළිබඳ වඩාත් පුළුල් හා ස්ථර ගවේෂණය’, කඩා පාත් වන්නේ මෙතැනටය.

එවැනි දේශපාලන රාමුවක් අලුත් දෙයක් නොවේ. එය ධනේශ්වර හා සුලු ධනේශ්වර ඉතිහාස ලේඛනයේ නැවත නැවතත් මතු වී ඇති අතර එහිදී රාජ්‍ය අපරාධ – ජන සංහාර, යුද්ධ, සමූල ජන ඝාතන- සඳහා වගකීම “සමාජය” හෝ “මානව ස්වභාවය” වෙත විතැන් කරනු ලැබේ. එක් ප්‍රමුඛ ඓතිහාසික සාදෘශ්‍යයක් වන්නේ, ඩැනියෙල් ගෝල්ඩ්හාගන් (Daniel Goldhagen) ගේ හිට්ලර්ගේ සහභාගී  අලුගෝසුවෝ: සාමාන්‍ය ජර්මානුවන් සහ හොලෝකෝස්ට්ය  (1996) (Hitler’s Willing Executioners: Ordinary Germans and the Holocaust (1996) කෘතියයි. හොලෝකෝස්ට්ය ජර්මානු අධිරාජ්‍යවාදයේ සහ නාසි තුන්වන රයික ෆැසිස්ට් රාජ්‍යයේ ඓතිහාසිකව වර්ධනය වූ දේශපාලන වැඩපිළිවෙලක ප්‍රතිඵලයක් නොව, ජර්මානු ජනතාව අතර ගැඹුරින් මුල් බැසගත්, නෛසර්ගික යුදෙව් විරෝධීවාදයක ප්‍රතිඵලයක් බව විකාර සහගත ලෙස එය කියා සිටියේය2. මේ අනුව, “සාමාන්‍ය” ජර්මානුවන් මිලියන හයකට අධික යුදෙව්වන් සමූලඝාතනය කිරීමේ ‘අවසාන විසඳුමේ’ කැමැත්තෙන් හවුල්කරුවන් විය. හිට්ලර් මෙම මතවාදයේ අවසාන ක්‍රියාත්මක කරන්නා පමණි. මෙම මාරාන්තික ඉතිහාසය විකෘති කිරීම සාවධානී ඉතිහාසඥයින් විසින් පුලුල් ලෙස අපකීර්තියට පත් කර ඇත්තේ, එහි කාරණාමය සාවද්‍යතාවය නිසා පමණක් නොව, උසුලන ප්‍රතිගාමී දේශපාලන ඇඟවුම් නිසා ය.3

වීරසිංහ ඔහුගේ ප්‍රකාශ සනාථ කිරීම සඳහා කිසිදු සමාජ විද්‍යාත්මක හෝ ඓතිහාසික පර්යේෂණ ඉදිරිපත් නොකරයි – චිත්‍රපටය නිර්මාණය කිරීමට පෙර බැරෑරුම් විමර්ශනයක් සිදු නොකළ බව පිළිගන්නා අධ්‍යක්ෂවරයා ද එසේ නොකරයි. කෙසේ වෙතත්, බරපතළ ආනුභවික පදනමක් නොමැති ඇතැම් මනෝවිද්‍යාත්මක සහ සමාජ විද්‍යාත්මක න්‍යායන් හරහා සමාන තර්ක ජාත්‍යන්තරව ඉදිරිපත් කර ඇත. මේවා අතර ප්‍රධාන වන්නේ ස්ටැන්ලි මිල්ග්‍රම් (Stanley Milgram) සහ පිලිප් සිම්බාඩෝගේ (Philip Zimbardo) අධ්‍යයනයන් වන අතර, ඔවුන්ගේ අධිකාරීත්වයට කීකරු වීම සහ සිරගෙවල් අනුකාරක පරිසරයන් පිළිබඳ අදාළ පර්යේෂණ පුළුල් ලෙස උපුටා දක්වා ඇත්තේ සාමාන්‍ය පුද්ගලයන් පද්ධතිමය පීඩනය යටතේ කුරිරු ක්‍රියාවන්ට හවුල් විය හැකි බවට යෝජනා කිරීමටය. අධ්‍යයනයන් දෙකම ක්‍රමවේද අඩුපාඩු, සදාචාරාත්මක උල්ලංඝනයන් සහ ප්‍රතිනිෂ්පාදනය පිළිබඳ ගැටළු සඳහා ධාරිත (නිරන්තර) විවේචනයට ලක්ව ඇත. වඩාත් වැදගත් දෙය නම්, ඔවුන්ගේ ක්ෂණික පර්යේෂණාත්මක සන්දර්භයෙන් වියුක්ත කර, මහජන දේශපාලන ප්‍රචණ්ඩත්වය වැනි සංකීර්ණ සමාජ සංසිද්ධීන් වෙත අවිවේචනාත්මකව යෙදෙන විට, මෙම න්‍යායන් එක්තරා ආකාරයක මනෝවිද්‍යාත්මක නියතිවාදයක් බවට පරිවර්තනය වේ. ඒවා, ඓතිහාසික සිදුවීම් හැඩගස්වන පන්ති බලවේග සහ දේශපාලන වැඩසටහන් වසං කර, ඒ වෙනුවට දක්ෂිනාංශික ව්‍යාජ විද්‍යාත්මක ආඛ්‍යානයක් වන මානව ස්වභාවයේ නොවැළැක්විය හැකි ප්‍රතිපලයක් වන කුරිරුකම් හෝ විසිරි සමාජ සම්මතයන් හේතු ලෙස ඉදිරිපත් කරමින්, රාජ්‍යය සහ පාලක ප්‍රභූව දේශපාලන වගකීමෙන් නිදහස් කරති.

ශ්‍රී ලාංකීය සන්දර්භය තුළ මෙම තර්කය විශේෂයෙන් ප්‍රතිගාමී ප්‍රතිවිපාක ඇති කරයි. එය, 1983 දෙමළ ජනයාට එරෙහි සංහාරයට සහ අවසානයේ 2009 මුල්ලිවයික්කාල්හි සිදු වූ ජන සංහාරයට සිංහල බහුතරය සාමූහිකව වගකිව යුතු බවට මතයක් ගෙන එයි. රටේ මධ්‍යම පන්තියේ කොටසක් මෙම මතවාදය දරා සිටී. එය ව්‍යාජ වාම පෙරටුගාමී සමාජවාදී පක්ෂයේ (FSP) නායක පුබුදු ජයගොඩ විසින් වරක් තියුණු ලෙස ප්‍රකාශ කළේය. ජාතිවාදය සිංහල “සමාජය” තුළ ගැඹුරින් මුල් බැස ඇති බව ඔහු කියා සිටියේ4, සංකීර්ණ දේශපාලන සංසිද්ධීන් ගැටුම්කාරී පන්තිවලින් යුත් සමස්ත ජනවාර්ගික කණ්ඩායම්වල වියුක්ත සදාචාරාත්මක අසාර්ථකත්වයක් බවට ඌනනය කරමිනි5. මෙය විද්‍යාත්මක නොවන සහ ඓතිහාසිකව අසත්‍යයක් පමණක් නොව, ඒකාබද්ධ අරගලය වැළැක්වීම සඳහා කම්කරු පන්තිය වාර්ගික රේඛා මත බෙදීමට ජාතිවාදය ගසාකන ධනේශ්වර රාජ්‍යයේ සහ ස්වෝත්තමවාදී බලවේගවල අත ශක්තිමත් කරයි. 

මාක්ස්වාදය ආරම්භ වන්නේ සදාචාරවාදයෙන් නොව, සමාජ සම්බන්ධතා සහ ඓතිහාසික ක්‍රියාවලීන් පිළිබඳ සංයුක්ත විශ්ලේෂණයෙනි. 1988-90 කාලපරිච්ඡේදය පිළිබඳ ඕනෑම බැරෑරුම් තක්සේරුවක දී ආමන්ත්‍රණය කළ යුතු අත්‍යවශ්‍ය ප්‍රශ්න නම්: ජවිපෙ නායකත්වය දුන් කැරැල්ලට සහ එහි ෆැසිස්ට් ක්‍රම වලට අදාල වෛෂයික හේතු  මොනවාද? මර්දනයට සම්බන්ධ වූ පන්ති බලවේග මොනවාද? මෙම ප්‍රචණ්ඩත්වය නිපදවූ සමාජ අර්බුදය අවුලුවාලීමේදී අධිරාජ්‍යවාදය, ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදල ද්සහ ශ්‍රී ලංකා ධනේශ්වරයේ භූමිකාව කුමක්ද? සියල්ලටත් වඩා, ජවිපෙට සහ ධනේශ්වර රාජ්‍යයට එරෙහිව කම්කරු පන්තිය බලමුලු ගැන්විය හැකි විකල්ප විප්ලවවාදී නායකත්වයක් තිබුනේද?

ජවිපෙ නැගිටීම ඉබේ පුපුරා ගිය උමතුවක් හෝ  “ප්‍රචණ්ඩ සංස්කෘතියක” නොවැළැක්විය හැකි නිෂ්පාදනයක් නොවීය. එය මතුවූයේ පශ්චාත්-විජිත ධනේශ්වරයේ අසාර්ථකත්වයේ සහ ධනේශ්වර ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය (ශ්‍රීලනිප) සමග පන්ති සහයෝගීතා සභාගයකට ඇතුල් වූ 1964 දී ලංකා සමසමාජ පක්ෂය (ලසසප) පාවාදීම තුල මුල් බැසගත් ගැඹුරු සමාජ අර්බුදයකිනි. මෙම පාවාදීමෙන් ඉක්බිතිව, පාර්ලිමේන්තු වම ගැන කලකිරුණු සහ ජේ.ආර්. ජයවර්ධන තන්ත්‍රයේ ආර්ථික ලිබරල්කරණ ප්‍රතිපත්ති මගින් විනාශයට පත් වූ දස දහස් ගනන් ග්‍රාමීය තරුනයෝ ජවිපෙ රැඩිකල් කයිවාරුවලට ඇදී ගියහ.

ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ එහි ජනතාවාදී (populist) ඉරියව්ව තිබියදීත්, කිසිවිටෙක මාක්ස්වාදී සංවිධානයක් නොවීය. එය පන්ති අරගලය ප්‍රතික්ෂේප කර, හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තරවාදය ඉවත දැමූ අතර, සුලු ධනේශ්වර ජාතිකවාදය සහ අවදානම්සහගත අත්හදා බැලීමේ (adventurist) ත්‍රස්තය මත විශ්වාසය තැබීය. 1987-89 දී එය කම්කරු පන්තිය සහ මධ්‍යම පන්තිය අඩපණ කළ ඝාතන හා ෆැසිස්ට් ප්‍රචණ්ඩත්වයේ ව්‍යාපාරයක් දියත් කළේය. රාජ්‍යයේ ප්‍රතිචාරය වූයේ කුරිරු මර්දන ව්‍යාපාරයකි. ඝාතක කණ්ඩායම්, බටලන්ද වැනි වධ කඳවුරු සහ රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලත් ත්‍රස්තය විසින් තරුණ තරුණියන් 60,000කගේ ජීවිත බිලිගත්තේය.

Massacre 1989
1989 සැප්තැම්බර් මාසයේ ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල සමූහ ඝාතන සහ දෛනික ජීවිතයේ දර්ශනයක්. ඡායාරූපය: ප්‍රසන්න හෙන්නායක

මෙය සමාජයක සාමාන්‍යකරණය කළ “ප්‍රචණ්ඩත්වයේ දෘෂ්ටිවාදයක්” පිළිබඳ කාරණාවක් නොවේ. එය පුද්ගලික දේපල ආරක්ෂා කිරීමට, කම්කරු පන්තිය බිය ගැන්වීමට සහ ධනේශ්වර පාලනය රැක ගැනීමට ධනේශ්වර රාජ්‍යය විසින් ඉහල සිට ගෙන ගිය පන්ති යුද්ධයකි. මේ සඳහා ඉඩ ප්‍රස්ථාව සැලසුනේ,  පැරැණි වමේ පාවාදීම් විසින් නිර්මිත දේශපාලන රික්තකය සහ කම්කරු පන්තිය සහ ගම්බද දුගීන් සුලු ධනේශ්වර ජවිපෙ සහ අනෙකුත් ස්ටැලින්වාදී සහ මාඕවාදී සංවිධානවල ග්‍රහණයෙන් දේශපාලනිකව බිඳ දමා විකල්ප මහජන නායකත්වයක් ගොඩනැගීමට  සමාජවාදී සමානතා පක්ෂයේ (සසප) පූර්වගාමියා වූ විප්ලවවාදී කොමියුනිස්ට් සංගමයට (විකොස) නොහැකි වීමය. 

කෙසේ වෙතත්, ජවිපෙ ෆැසිස්ට් ප්‍රචණ්ඩත්වයට සහ රාජ්‍ය ත්‍රස්තවාදයට විරුද්ධ විය හැක්කේ සමාජවාදී ජාත්‍යන්තරවාදී වැඩපිලිවෙලක් මත කම්කරු පන්තිය ස්වාධීනව දේශපාලනිකව බලමුලු ගැන්වීමෙන් පමණක් බව අවධාරනය කලේ, කම්කරු පන්තියේ ලෝක පක්ෂය වන හතරවන ජාත්‍යන්තරයේ ජාත්‍යන්තර කමිටුවේ (හජාජාක) ශ්‍රී ලංකා ශාඛාව වන විකොස පමනි.  1988 නොවැම්බරයේදී, කම්කරු පන්තියේ ස්වාධීන බලය බලමුලු ගැන්වීම සඳහා,  රාජ්‍ය මර්දනය සහ ජවිපෙ ෆැසිස්ට්වාදය යන දෙකටම  එරෙහිව සටන් කිරීම සදහා  වහාම ගත යුතු ප්‍රායෝගික පියවරක් ලෙස කම්කරු පන්ති සංවිධානවල එක්සත් පෙරමුණක් ඉල්ලා සිටියේය. මෙම ප්‍රයත්නයට සහාය දෙනවා වෙනුවට ලසසප, කොමියුනිස්ට් පක්ෂය (කොප), නව සමසමාජ පක්ෂය (නසසප) සහ ලංකා කම්කරු කොංග්‍රසය (සීඩබ්ලිව්සී), ජවිපෙට එරෙහිව ඔවුන්ව සන්නද්ධ කළ යූඑන්පී පාලනයේ භීෂණය සමඟ පෙලගැසී ගත්හ. මෙම පාවාදීම දකුණේ ග්‍රාමීය දුප්පතුන් මත මහජන මර්දනය මුදා හැරීමට සහ දෙමළ ජනතාවට එරෙහිව එහි වර්ගවාදී යුද්ධය දියත් කිරීමට රාජ්‍යයට සහාය විය.

සමකාලීන තාරුණ්‍යය “මෙම ස්ථාපිත රාමුවල කෙළවරටම තල්ලු කිරීමට” උත්සාහ කරන වීරසිංහ වැන්නවුන්ගේ ඓතිහාසික ශේෂ පත්‍රයේ මෙම ගතිකතාවයන් කිසිවක් අන්තර්ගත නැත.

අද, ජවිපෙ/එන්පීපී තම ගැලවුම්කරුවා ලෙස අනුමත කර ඇති පාලක පන්තියේ පලිහක් ලෙස යලිත් වරක් ව්‍යාජ වම ඉස්මතු වී ඇත. ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ ප්‍රමුඛ ජාතික ජන බලවේගයේ (ජාජබ) ආන්ඩුව සිය පාර්ලිමේන්තු තත්වය භාවිතා කරන්නේ අතීතයේ සිදු වූ යුද අපරාධ හෙළි කිරීමට හෝ නඩු පැවරීමට නොව ඒවා වළ දැමීමට ය. දශක දෙකකට වැඩි කාලයක් දූවිලි කමින් තිබූ බටලන්ද කොමිෂන් සභා වාර්තාව සභාගත කිරීම සහ විවාද කිරීම පිළිබඳ එහි සංදර්ශන ජාමූඅ කප්පාදු පියවරයන්ගෙන් මහජන අවධානය වෙනතකට යොමු කිරීම සඳහා වූ නරුම අභිනයකි. එන්පීපීය, හමුදාවට, එජාපයට හෝ අධිරාජ්‍යවාදයේ අවශ්‍යතාවලට අභියෝග නොකරීම සදහා වෛෂයිකව ස්ථානගතව ඇත. 1988-90 අපරාධ සම්බන්ධයෙන් ඕනෑම සැබෑ ගනන් බැලීමක් රාජ්‍යය පමනක් නොව ජවිපෙ දේශපාලනයම හෙලිදරව් කරනු ඇතැයි එය බිය වේ.

වීරසිංහ වැනි චරිත විසින් ප්‍රවර්ධනය කරන, රාණි තුලින් ඉදිරිපත් කරන ,”පොදු වරද”  ප්‍රවාදය කම්කරු පන්තිය සහ ගම්බද දුගීන් ප්‍රතික්ෂේප කල යුතුය. ඔවුන් යුක්තිය ඉල්ලා සිටිය යුත්තේ චිත්තවේගීය සංහිඳියාව මත නොව, ඓතිහාසික සත්‍යය සහ දේශපාලන වගවීම මත ය7

ධනේශ්වර රාජ්‍යය තුළ මේ දෙකම කළ නොහැකි ය.  අවසානයේ අධිරාජ්‍යවාදයේ ග්‍රහණය බිඳ දැමීමටත්, ත්‍රස්තවාදයේ උරුමය පෙරලා දැමීමටත්, සූරාකෑමට එරෙහි පොදු අරගලයක පදනම මත පීඩිතයන් – සිංහල, දෙමල සහ මුස්ලිම් – එක්සත් කිරීමටත් කම්කරු පන්තියේ විප්ලවවාදී සමාජවාදී ව්‍යාපාරයක් ගොඩනැගීම ඒ සඳහා අවශ්‍ය වේ.

චිත්‍රපටයේ ප්‍රවාදය සහ එය විස්තීර්ණ කරන වීරසිංහගේ ලිපිය, ඉතිහාසයේ සෞන්දර්යාත්මක දෘෂ්ටිවාදී මුසාකරනයක් මෙන්ම ප්‍රතිගාමී ඓතිහාසික සංශෝධනවාදයක් “විවේචනාත්මක ප්‍රත්‍යවේක්ෂණය (ආවර්ජනය)” යන ඇඳුමින් යලි සන්නාම කිරීමක්  අන්තර්ගත කර ගනී. කලාවේ කාර්යය වන්නේ, එය ප්‍රගතිශීලී වීමට නම්, මෙම සත්‍යයන් වසන් කිරීම නොව ඒවා පැහැදිලි කිරීමයි. මෙම අති මූලික කාර්යයේදී රාණි අසමත් වේ. එය ඉතිහාසය ධාරණවාදයෙන්ද, පන්ති විශ්ලේෂණය ව්‍යාජ විද්‍යාවෙන් ද, විප්ලවවාදී පැහැදිලිකම ප්‍රතිගාමී ව්‍යාකූලත්වයෙන් ද විස්තාපනය කරයි.

  1. My Thoughts on Handagama’s Rani, Jagath Weerasinghe, Daily FT on March 28, 2025. <https://www.ft.lk/columns/My-thoughts-on-Handagama-s-Rani/4-774887> ↩︎
  2. Anidda, February 2, 2025, A discussion with Ashoka Handagama by Upali Amarasinghe, p19. ↩︎
  3.  ‘[A]ntisemitism moved many thousands of “ordinary” Germans—and would have moved millions more, had they been appropriately positioned—to slaughter Jews. Not economic hardship, not the coercive means of a totalitarian state, not social psychological pressure, not invariable psychological propensities, but ideas about Jews that were pervasive in Germany, and had been for decades, induced ordinary Germans to kill unarmed, defenseless Jewish men, women, and children by the thousands, systematically and without pity.’ Daniel Goldhagen, Hitler’s Willing Executioners: Ordinary Germans and the Holocaust, (New York: Alfred A. Knopf, 1996), p. 9. ↩︎
  4. The Myth of “Ordinary Germans”: A Review of Daniel Goldhagen’s Hitler’s Willing Executioners,  David North (April 1997) in The Russian Revolution and the Unfinished Twentieth Century (2014). <https://www.wsws.org/en/special/library/russian-revolution-unfinished-twentieth-century/15.html> ↩︎
  5. <https://www.facebook.com/reel/3824881814291061?sfnsn=wa&mibextid=6AJuK9> ↩︎
  6. Race, class and social conflict in the United States, Niles Niemuth, SEP Summer School Lecture 2021, <https://www.wsws.org/en/articles/2021/09/06/race-s06.html↩︎
  7. Batalanda Slaughter Chambers and the Mass Graves: The class roots of crimes against the poor and the working class of Sri Lanka, Sanjaya Jayasekera, March 23, 2025, <https://www.thesocialist.lk/batalanda-slaughter-chambers-and-the-mass-graves-the-class-roots-of-crimes-against-the-poor-and-the-working-class-of-sri-lanka/↩︎

පොදු වරදකාරිත්වය පිළිබඳ මිථ්‍යාව: ‘රාණි’ කලාවේ ස්වරූපයෙන් සත්‍ය විකෘති කිරීමක් ලෙස Read More »

Pope

“කිලිටි යුද්ධයේ” පාප්වරයා මරණයට පැය කිහිපයකට පෙර ට්‍රම්ප් පරිපාලනයට ආශීර්වාද කරයි

ඇන්ඩ්‍රියා ලෝබෝ විසිනි.

මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2025 අප්‍රේල් 24 දින ‘“Dirty War” Pope blesses Trump administration hours before his death යන හිසින් පලවූ ඇන්ඩ්‍රියා ලෝබෝ විසින් ලියන ලද ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. 

Pope
2025 අප්‍රේල් 20 වන දින පාස්කු උත්සවයන් හි දී එක්සත් ජනපද උප ජනාධිපති ජේ ඩී වැන්ස් වතිකානුවේදී දිවංගත ෆ්‍රැන්සිස් පාප්වරයා හමුවෙයි [ඡායාරූපය: @VP]

ජෝර්ජ් මාරියෝ බර්ගොග්ලියෝ ලෙස උපත ලැබූ ෆ්‍රැන්සිස් පාප්වරයා, දිගුකාලීන නියුමෝනියාව හේතුවෙන් සති පහක් රෝහල්ගතව සිට, සඳුදා 88 වැනි වියේදී මිය ගියේය. 

ඔහුගේ මරණය නිවේදනය කරමින් වතිකානුවේ ශාන්ත පීතර චතුරශ්‍රයේ සීනු නාද වූ තැන් සිට, ලෝකයේ බොහෝ රටවල සමාගම් පාලිත ප්‍රවෘත්ති චක්‍රයේ ආධිපත්‍යය දැරුවේ ලතින් ඇමරිකාවේ ප්‍රථම පාප්වරයා වන ආර්ජන්ටිනාවේ ජේසුයිට්වරයා පිළිබඳ පුහු  චාටුකාර ආවැඩීම්  භරිත  ආවරණයෙනි.

ජනගහනයෙන් යන්තම් පහෙන් පංගුවක් කතෝලිකයන් ලෙස හඳුන්වා ගන්නා එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රවෘත්ති මාධ්‍ය, පාප් පදවියේ ඇති සංකීර්ණතා ගැන අතුරක් නැතිව ගවේෂණයේ  යෙදේ. මෙම අමානන්දය පැහැදිලි කළ හැක්කේ දේශපාලන හා පන්තිමය වශයෙන් පමණි.

බැරැක් ඔබාමා සහ ජෝ බයිඩන්ගේ ගුණකථනයන්ගෙන් අනුගාමීව, එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ප්‍රකාශ කළේ, රෝමයේ සෙනසුරාදා පැවැත්වෙන පාප් වරයාගේ අවමංගල්‍ය උත්සවයට සහභාගී වීම ඔහුගේ දෙවන ධූර කාලයේ පළමු විදේශ සංචාරය වන බවයි. 

මාධ්‍ය විසින් බර්ගොග්ලියෝව “දුප්පතුන්ගේ පියා”, “ජනතාවගේ මිනිසා” සහ “ප්‍රගතිශීලී පාප් වහන්සේ” ලෙස ශාන්තුවරකරණය කිරීම, පාලක ප්‍රභූන්ගේ ගෝලීය පැසිස්ට්වාදී පාලන ස්වරූපයන්ට හැරීම සදහා  එහි ආශිර්වාදය ලබා දෙන කතෝලික පල්ලිය මත,  “ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී” සහ “නූතන බවේ ” අවසාන වාර්නිෂ් වැස්ම තැවරීම අරමුනු කරයි. 

සඳුදා ධවල මන්දිර පාස්කු බිත්තර ක්‍රීඩා උත්සවය අමතමින්, ඇමරිකානු අනාගත ෆියුරර් (ජර්මන් බසින් හිට්ලර් සදහා යෙදුමකි. මෙහිදී ට්‍රම්ප්  අදහස් කරයි) බර්ගොග්ලියෝ “හොඳ මිනිසෙක්” ලෙස හැඳින්වීය. එක්සත් ජනපද සහ ප්‍රාන්ත ධජ රට පුරා අඩකුඹු කරන ලෙස නියෝග කරනා’තර,  පල්ලිය (ආගම) සහ රාජ්‍යය වෙන් කිරීමට එරෙහිව පැහැදිලි අවමානයක් කරමින් ට්‍රම්ප් පැවසුවේ, “අපි ඇමරිකාවට නැවත ආගම  ගේනවා” යනුවෙනි.

ඉතාලියේ ෆැසිස්ට්වාදී අගමැති ජෝජියා මෙලනි (Giorgia Meloni) ,”ඔහුගේ මිත්‍රත්වය, ඔහුගේ උපදෙස්, ඔහුගේ ඉගැන්වීම් භුක්ති විඳීමේ වරප්‍රසාදය” ගැන ප්‍රශංසා කළාය. මෙලෝනි මුසෝලිනිගේ දේශපාලන උරුමක්කාරයා වන අතර, ඔහුගේ බ්ලැක්ෂර්ට් කල්ලි කතෝලික පූජකවරුන්ට සහ තරුණයින්ට පහර දෙන විට පවා පාප් පදවිය සමඟ සමීප මිත්‍රත්වයක් භුක්ති වින්දේය. 

බ්‍රසීලයේ ලූලා ද සිල්වා සහ ස්පාඤ්ඤයේ පේද්‍රෝ සැන්චෙස්ගේ සිට පිලිපීනයේ ෆැසිස්ට්වාදී ෆර්ඩිනන්ඩ් මාකෝස් ජූනියර් දක්වා විශාල කතෝලික ජනගහනයක් සිටින රටවල රාජ්‍ය නායකයින් කිහිප දෙනෙක් ජාතික ශෝක දින ප්‍රකාශ කළහ. 

මීට පෙර බර්ගොග්ලියෝව “මන්ද බුද්ධික” ලෙස හැඳින්වූ ආර්ජන්ටිනාවේ ෆැසිස්ට් ජනාධිපති හාවියර් මිලෙයි, පාප් වහන්සේ විසින් වතිකානුවේදී ඔහුව පිළිගත් අවස්ථාව සිහිපත් කල අතර සතියක ශෝක කාලයක් ප්‍රකාශ  කළේය.

බර්ගොග්ලියෝගේ වේදනාකාරී රෝගාබාධ සහ යුද්ධය, අසමානතාවය, කෑදරකම සහ ජාතිවාදය වැනි දෑ වාචිකව හෙළා දැකීම  පිළිබඳව ඔහු දැරූ  ජනප්‍රිය ආස්ථාන ගැන අසන හෝ කියවන විට, ලොව පුරා සිටින කම්කරුවන්ට සහ තරුනයින්ට සැබෑ අනුකම්පාව ස්වභාවිකවම දැනේ. මෙම හැඟීම් මතුවන්නේ,  වෛරයට පාත්‍ර වූ ධනේශ්වර දේශපාලකයන්ගේ සහ මාධ්‍ය ආයතනවල ස්තෝත්‍ර ගායනා නිසා නොව ඒවා නොතකාය. 

ඉතා මෑතක දී, බර්ගොග්ලියෝ ට්‍රම්ප්ගේ සමූහ පිටුවහල් කිරීමේ සැලසුම් මානව අභිමානය උල්ලංඝනය කිරීමක් ලෙස හෙළා දැක ඇති අතර මෙම ප්‍රතිපත්ති කතෝලික අදහස්වලට අනුකූල බව ප්‍රකාශ කිරීම සම්බන්ධයෙන් එක්සත් ජනපද උප ජනාධිපති ජේඩී වැන්ස්ට විශේෂයෙන් බැණ වැදී ඇත. 

ඉන්පසු පැය කිහිපයකින්ම  මිය ගිය පාප්වරයාට  වාන්ස්ගේ පාස්කු ඉරිදා සංචාරය දරාගත නොහැකි තරම් වූවා යැයි සැක කිරීම ගැන කෙනෙකුට සමාව දිය හැකි තරම් ය. 

“ඔබ එතරම් හොඳ තත්වයකින් නොසිටිය බව මම දනිමි. නමුත් ඔබ වඩා හොඳ සෞඛ්‍යයකින් සිටිනු දැකීම සතුටක්” ඔහු ඇස් පනාපිට මිය යමින් සිටි මිනිසාට පැවසීය.

නමුත් බර්ගොග්ලියෝ තම පාප් පදවියේ ප්‍රමුඛතාවයක් ලෙස සංක්‍රමණික අයිතිවාසිකම් රාමුගත කිරීම, දේශගුණික විපර්යාසය “සදාචාරාත්මක අර්බුදයක්” ලෙස ‘නිවේදනය’ කිරීම, LGBTQ ප්‍රජාව නිර්සාපරාධීකරණය කිරීමට කැඳවුම් කිරීම, සහ අනෙකුත් අවම “ප්‍රගතිශීලී” හැසිරීම් කිසි විටෙකත්, සමලිංගික විවාහ, ගබ්සාව හා ලිංගික අනන්‍යතාවය ආදී කාරණා සම්බන්ධ එහි නිල ඉගැන්වීම් වෙනසක් නොකොට පවත්වාගෙන යන කතෝලික පල්ලියේ ප්‍රතිගාමී ස්වභාවය වෙනස් කිරීමට අදහස් නොකෙරුනේ වීය. 

බර්ගොග්ලියෝගේ නිහතමානිකම සඳහා වන ඉල්ලීම්, කතෝලික පල්ලිය ලොව විශාලතම ඉඩම් හිමියා ලෙස ඩොලර් බිලියන සිය ගණනක වත්කම් සහ එම තත්ත්වය පවත්වා ගැනීම නතර කර නැත. 

ඒ ගැන කියතොත්, අසමානතාවය “සමාජයේ රෝගයක්” ලෙස ඔහුගේ  විස්තර කිරීම, ටෙස්ලාහි ඉලෝන් මස්ක්, ඇමසන්හි ජෙෆ් බේසස්, ඇපල් හි ටිම් කුක් සහ ෆේස් බුක්හි හි මාර්ක් සකබර්ග්  ඇතුළු අද දින තාක්‍ෂණික සහ මූල්‍ය ප්‍රභූ පැලැන්තියේ සාමාජිකයින් සදහා, වඩාත්ම මිත්‍රශීලී සහ වඩාත්ම තෘප්තිමත් බවින් යුතු සත්කාරකත්වය සැපයීමෙන්  ඔහුව වැළකාලීමට  අසමත් විය. 

සිවිල් යුද්ධය අවසන් කිරීම සඳහා දකුණු සුඩාන යුද නායකයන්ගේ පාද සිප ගනිමින් “සාමය” සඳහා ඔහුගේ ආයාචන, ඔබාමා, බයිඩන් සහ ට්‍රම්ප් ඇතුළු දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු දරුණුතම යුද අපරාධවලට වගකිව යුතු අධිරාජ්‍යවාදී නායකයින් වෙත භක්තිවන්ත  ආශිර්වාදය පුද  කිරිම  සමඟ එකට බැදුනේය.

ගෝලීයකරණ සහ ස්මාර්ට්ෆෝන් යුගයේ එහි ඇති බුද්ධි ‍ද්‍රෝහිතාව ( obscurantism) නිසා පොදුවේ තරුණයන් සහ කම්කරුවන් පිළිකුල් කරන බැවින්, සමාජීය සහ පාරිසරික ගැටළු සම්බන්ධයෙන් එවැනි සංදර්ශනාත්මක ආස්ථානයන් (performative stances) අනුගාමිකයින්ගේ ඓතිහාසික පහත වැටීමක් මධ්‍යයේ, කතෝලික පල්ලියේ ජනතා විශ්වසනීයත්වය යම් තරමකින් හෝ නැවත ලබා ගැනීම අරමුණු කර ගෙන ඇත. ලොව පුරා වැඩෙන මහජනතාවගේ රැඩිකල්කරණයට සීමිත අනුගත වීමක් පල්ලියේ පැවැත්ම පිලිබද ප්‍රශ්නයක් ලෙස දැක ගනු ලැබීය.

දැන්, සෑම තැනකම සිටින පාලක ප්‍රභූන් “ජනතාවගේ පාප්වරයාගේ” මරණය, එහි සියලු පසුගාමීත්වය සහ නූගත්කම සමඟ “ආගමේ නැවත පැමිණීමක්” ප්‍රකාශ කිරීමේ අවස්ථාවක් ලෙස ගසාකයි. දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයෙන් පසු ධනවාදයේ ගැඹුරුම අර්බුදය මධ්‍යයේ, වැඩවසම් ආකාරයේ ෆැසිස්ට් ප්‍රතිගාමිත්වය ප්‍රවර්ධනය කිරීම හරහා ලෝකයේ කතිපයාධිකාරීන් පොහොසත් කිරීමට සහ වැඩෙන මහජන විරෝධය මර්දනයට ආවරණයක් සැපයීමට එවැනි ප්‍රයත්නයන් අවශ්‍ය බව ඔවුන් දැක ගනී. 

කතෝලික පල්ලියේ පෙර කල සිදු කළ ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නවල ස්වභාවය එබඳු වූ අතර, එය ධර්මාධිකරණය (Inquisition-මධ්‍යතන යුග වල) සහ  යටත් විජිත යුගයේදී  ස්වදේශික ජනයාගේ සමූල ජන සංහාරය අධීක්ෂණය කළ ප්‍රතිගාමිත්වයේ එම බලකොටුව ලෙසම පවතී. 

ලියෝ පාප්වරයා IX (1049–1054) වැනි චරිත පූජක දූෂණ සහ  සිමොනි (පූජකත්වය ‘දූෂ්‍ය ගනුදෙනු’ මගින් කෙලසීම –  simony) හෙළා දුටු නමුත්, ග්‍රාමීය පල්ලි අපචාරවල ගිලී සිටි අතර, පල්ලිය විසින් ‘මිථ්‍යාදෘෂ්ටික’ ලෙස හෙළා දකිනලද කැතරිසම් (Catharism) වැනි ව්‍යාපාරවල නැගීම සඳහා දායක විය. ට්‍රෙන්ට් කවුන්සිලය (1545-1563) ධර්මය සහ විනය මධ්‍යගත කළ නමුත් දේශපාලන බලය සමඟ පල්ලියේ පෙළගැස්ම සහ මූලධර්ම පරිණාමයට එරෙහි ප්‍රතිරෝධය තහවුරු කළේය. ජෝන් XXIII ගේ ප්‍රතිසංස්කරණ (1962-1965), දේවමෙභෙයේ ක්‍රමය (liturgy) සහ ලෝකය සමඟ සම්බන්ධ වීම නවීකරණය කරන ලද නමුත්, ක්‍රියාවට නැංවීම පිළිබඳ පශ්චාත්-කවුන්සලයානු (post-conciliar) සටන් බෙදීම් ගැඹුරු කළ අතර පද්ධතිමය පූජකවාදය හෝ අපයෝජන අර්බුද විසඳීමට අසමත් විය.

ෆ්‍රැන්සිස්ගේම අතීතය පිළිබිඹු කරන්නේ කතෝලික පල්ලියේ ෆැසිස්ට්වාදය සමඟ ඇති ස්වභාවික සන්ධානයයි. රටේ “කිලිටි යුද්ධය” (Dirty War 1976-1983) තුළ ආර්ජන්ටිනාවේ පල්ලියේ ප්‍රමුඛ චරිතයක් ලෙස, වාමාංශික කොටස් වලින් පල්ලිය “පවිත්‍ර කිරීමේ” උත්සාහයේ දී, මිලිටරි ආඥාදායකත්වය සමඟ සහයෝගයෙන් කටයුතු කිරීම සම්බන්ධයෙන් පූජකයන් සහ ගිහි කම්කරුවන් විසින් බර්ගොග්ලියෝට චෝදනා කරන ලදී. 

මෙය හුදෙක් පුද්ගලික අසාර්ථක වීමක් නොවේ; ආර්ජන්ටිනාවේ පල්ලියේ ධුරාවලිය සමස්තයක් ලෙස ජුන්ටාවෙහි වධකයන්ට සහ ඝාතකයින්ට ආවරණය සහ සදාචාරමය අනුමැතිය ලබා දෙමින් ඔවුන් “දෙවියන්ගේ වැඩ” කරන බවට සහතික විය. කම්කරුවන්, ශිෂ්‍යයන් සහ බුද්ධිමතුන් අතර “වාමාංශිකයන්” යැයි සැලකෙන 30,000ක් “අතුරුදහන් කර,” වධ බන්ධනවලට ලක් කර ඝාතනය කරන ලදී. 

බර්ගොග්ලියෝ 1976 දී ජේසු නිකායික පූජකවරුන් වන ඔර්ලන්ඩෝ යෝරියෝ සහ ෆ්‍රැන්සිස්කෝ ජැලික්ස් පැහැරගෙන යාමට සම්බන්ධ යයි සැලකුන අතර, ඔවුන්ව ආරක්ෂා කිරීමට අපොහොසත් වූ බව කියනු ලැබේ. ඔවුන් අත්අඩංගුවට ගෙන රඳවා තබා ගැනීමට හේතු වූ සාධකයක් වූ, බුවනෝස් අයර්ස් මුඩුක්කු ප්‍රදේශයේ ඔවුන්ගේ සමාජ වැඩ සඳහා සහය නොදැක්වූ බවට ඔහුට චෝදනා එල්ල වුණි .

මිලිටරි ජුන්ටාව විසින් වධක මධ්‍යස්ථානවල කාන්තාවන්ට උපන් බිළිඳුන් ක්‍රමානුකූලව පැහැරගෙන ඔවුන් පාලන තන්ත්‍රයට පෙලගැසුනු පවුල්වල තබා ඇත. දිවි ගලවා ගත් අය සහ ඒ අය අතරින් එස්ටෙලා ඩි ලා ක්වාඩ්‍රා සාක්ෂි දෙමින් කියා සිටියේ , 1978 දී බර්ගොග්ලියෝ තම අතුරුදහන් වූ ගැබිනි සහෝදරිය ගැන විමසීමට ඇගේ පියාට අත් අකුරින් සටහනක් ලබා දුන් බවත්, දරුවා රෙජිමය විසින් රැගෙන ගොස් ඇති බවත් දැන ගැනීමට ලැබුණු බවත්ය. ඔහු ඒකාධිපතිත්වය අවසන් වන තුරු ළදරු සොරකම් ගැන දැන නොසිටි බවට 2010 දී බර්ගොග්ලියෝගේ උසාවි ප්‍රකාශයට මෙය පටහැනි විය. බර්ගොග්ලියෝ 2010 දී මෙම චෝදනා සම්බන්ධයෙන් සාක්ෂි දුන් නමුත් දිවි ගලවා ගත් අය ඔහුගේ මගහැරීමේ ප්‍රතිචාර සහ මුලදී විවෘත අධිකරණයේ පෙනී සිටීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම විවේචනය කළහ.

පාප්වරයා ලෙස, ෆ්‍රැන්සිස් කිසි දිනෙක සිය උපන් බිම වන ආර්ජන්ටිනාවට පැමිණියේ නැත.

ඉරිදා ඔහුගේ මානසික තත්වය කෙසේ වෙතත්, ජන සංහාරයට විරෝධය පෑ විදේශීය සිසුන් ඇතුළු,   ලතින් ඇමරිකාවේ මිලිටරි ජුන්ටාවන්ගේ ක්‍රියාකාරකම් ප්‍රතිරාවය කරනා දේශපාලන “අතුරුදහන් කිරීම්” අනුගමනය කරනා ට්‍රම්ප් පරිපාලනයට  ආශීර්වාද කිරීම බර්ගොග්ලියෝට  අපහසු නොවීය.

එය වැන්ස් හමුවීම තුල සිදුකල ඔහු ගේ අවසන් ප්‍රධාන නිල ක්‍රියාව වූ අතර ඔහු පිලිබද මතකයේ  වඩාත්ම වැදගත් එකක් වනු ඇත.

“කිලිටි යුද්ධයේ” පාප්වරයා මරණයට පැය කිහිපයකට පෙර ට්‍රම්ප් පරිපාලනයට ආශීර්වාද කරයි Read More »

Dollar

Dollar’s role as global reserve currency under fire

By Nick Beams.

At first, it was just a quiet murmur in relatively isolated sections of the financial press. Today, however, the voices are growing louder: the US dollar could lose its role as the world’s global currency amid the breakdown of all the arrangements and mechanisms of the post-war period under the impact of the US economic war against the world initiated by President Trump.

Dollar
A street money exchanger poses for a photo without showing his face as he counts U.S. dollars at Ferdowsi square, Tehran’s go-to venue for foreign currency exchange, in downtown Tehran, Iran, Saturday, April 5, 2025. [AP Photo/Vahid Salemi]

This week, the Financial Times (FT) ran a major article under the headline “Is the world losing faith in the almighty US dollar?” The answer was that it is.

The concern has been sparked by an unusual development in financial markets. Under “normal” conditions, financial disturbances bring about a rise in the dollar’s value as investors seek a safe haven and move to acquire US Treasury bonds.

But since so-called “liberation day,” when Trump unveiled his “reciprocal tariffs,” there has been a move out of US government debt, and the value of the dollar has fallen. The price of gold, a real store of value, as opposed to debt and credit, continues to reach record highs.

There was a slowing of this movement when Trump announced a 90-day pause on the reciprocal tariffs, which range between 30 and 50 percent for a wide range of countries, to allow for negotiations. But the question remains: What happens after the pause ends?

Whatever the immediate answer, one thing is certain: There will be no return to the status quo ante, with Trump warning that nobody “gets off the hook.” This week, talks took place between the administration and Japan in Washington. The Japanese trade representative returned home empty-handed.

The implications of the new situation were underscored in a comment by a leading FT columnist, Rana Foroohar, entitled “America the Unstable.”

Foroohar began by saying that her “takeaway” from the tariff chaos and fallout was that America, under Trump, has become an “emerging market.”

In previous periods of political and economic stress, US equities and the currency rose because of the “haven status” of the dollar.

“It didn’t seem to matter that all the things that had bolstered American companies from low rates to financial engineering to globalization itself were tapped out. US asset markets seemed impervious to the notion of the dollar-doomsday scenario that would send both the currency and asset prices tumbling. Trump has finally ended America’s exorbitant privilege.”

She concluded by saying that previously she would have ruled out the possibility that America could become the epicenter of an emerging market-style debt crisis, but “not anymore.”

Trump’s measures—the tariff hikes that will slow the economy and proposed tax cuts for corporations—will add trillions of dollars to what is increasingly being characterized as an “unsustainable” debt mountain, currently at $36 trillion and rising.

In a report issued earlier this month, George Saravelos, global head of foreign exchange research at Deutsche Bank, summed up the growing outlook in leading global financial circles.

“Despite President Trump’s reversal on tariffs, the damage to the USD has been done,” he wrote in a report. “The market is reassessing the structural attractiveness of the dollar as the world’s reserve currency and is undergoing a process of de-dollarization.”

However, the crisis is not merely a product of Trump’s actions. It has been long in the making—the outcome of a protracted decline in the economic position of the US.

Trump, as is now openly acknowledged, has taken an axe to the economic, trade, and financial mechanisms set in place after World War II, considering that they have contributed decisively to the weakening of the US.

Of course, Trump, for whom, like Henry Ford, “history is bunk,” never explains why they were put in place and why the US played the leading role in their establishment. It was very much, to invoke the phrase he so often uses in his rampages, due to concerns with “national security.”

The purpose of the post-war measures was to prevent the return to the conditions that had prevailed in the period between the wars, grounded not least on the understanding that this would lead to revolutionary struggles by the working class in the major capitalist countries, including in the US, which had seen enormous eruptions of class battles in the latter years of the 1930s.

The post-war economic order rested on three pillars—the establishment of the US dollar, backed by gold as the international currency, the reduction of tariffs and promotion of free trade to prevent the emergence of the trade and currency wars that had proved so disastrous in the 1930s, and the reconstruction of war-torn Europe under the Marshall Plan. All three were based on the strength and industrial power of the US economy.

Contrary to the claims of various bourgeois economists and not a few self-styled Marxists that the post-war economic capitalism boom which followed had refuted the Marxist analysis of the historically inevitable economic breakdown of the capitalist system, the post-war framework did not overcome its fundamental contradictions—above all, that between the world market and its division into rival nation-states and great powers.

And within the space of 25 years—a short period of time from the standpoint of history—these contradictions emerged. On August 15, 1971, President Nixon, in the face of a growing balance on trade and balance of payments deficit in the US, removed the gold backing from the US dollar—unilaterally abrogating the Bretton Woods Agreement of 1944.

It was a sign that the power of American capitalism, the basis of the post-war order, was starting to markedly weaken.

The scrapping of the Bretton Woods system ushered in a new global financial system. In the 1950s and 1960s, currencies had exchanged at fixed rates. Maintenance of those fixed rates and the prevention of currency wars required that finance and investment flows were subject to tight regulation.

But with the ending of the dollar-gold connection, currencies started to float freely, which meant that capital and financial controls had to be increasingly scrapped. A new international economic order developed based on credit creation and the free flow of money around the world.

The US dollar continued to function as the basis of the international financial system, but it underwent a major transformation. It was now a fiat currency, no longer backed by gold, that is, real value, but solely by the American state. A new global monetary order emerged.

As the FT article noted: “Despite Nixon’s severing the dollar’s link to gold in 1971, the greenback has remained at the center of the monetary universe. In fact, thanks to the dollar’s importance in the expanding and increasingly interconnected global financial system, its importance has only grown. Far from eroding the dollar’s importance, the Nixon shock entrenched it in many ways.”

The freeing of the dollar from the restrictions due to its being tied to gold and the concomitant government regulations aimed at maintaining a fixed exchange system unleashed finance from the constraints imposed on it under the previous regime, opening up vast new avenues for profit accumulation.

Increasingly, above all in the US economy, this gave rise to what has been called financialization, the accumulation of profit via speculative and parasitic methods.

The more these methods developed, the more regulations on finance capital introduced in response to the crisis of the 1930s were scrapped, culminating in the repeal of the last remaining piece of Depression-era legislation, the Glass-Steagall Act, by the Clinton administration in 1999.

In 1991, the liquidation of the Soviet Union by the Stalinist bureaucracy, coupled with the restoration of capitalism in China and the junking of national development policies by the bourgeois national regimes in the former colonies, opened up new profit opportunities through the globalization of production.

Eager to grasp them, the US called for the entry of China into the new world order. The Clinton administration pushed for its admission to the World Trade Organization, which was subsequently ratified by the US under the presidency of George W. Bush.

The US saw the cheaper labor of China as a profit gold mine and that within the new order, China would remain subordinate to it. But the capitalist economy has its own relentless logic, which operates behind the back of imperialist leaders, no matter how powerful.

The Chinese capitalist oligarchy, now confronted with the transformation of the country from a nation of peasants to one with hundreds of millions of workers, as well as an aspiring middle class, recognized it had to move up the value chain.

It could not simply function as the supplier of cheap consumer goods but had to expand production into more sophisticated commodities based on advanced technology if it was to sustain economic growth and maintain what it called “social stability.”

However, this development has posed an existential challenge to US hegemony. This was recognized by the Obama administration in 2011 when it launched its pivot to Asia. His trade representative Michael Froman wrote an article in Foreign Affairs in 2014 recognizing the weakened position of the US and that the global trading system had to be “revitalized” to allow it to play the leading role.

Such efforts, however, came to naught as the balance of trade and payments continued to widen. And the US government debt has continued to escalate at what is acknowledged as an “unsustainable” rate.

The US has only been able to continue on the debt path because of the dollar’s role as the global reserve currency. So long as investors, domestic and international, as well as other governments, kept money flowing into the debt market, the US imperialist state, with its vast military spending, has been able to continue to function.

Back in 2023, CNN and News commentator Fareed Zakaria set out this relationship.

“America’s politicians have gotten used to spending seemingly without any concerns about deficits—public debt has risen almost fivefold from roughly $6.5 trillion 20 years ago to $31.5 trillion today. The Fed has solved a series of financial crashes by massively expanding its balance sheet twelvefold, from around $730 billion 20 years ago to about $8.7 trillion today. All of this only works because of the dollar’s unique status. If that wanes, America will face a reckoning like none before.”

In the face of this crisis the view is being advanced in some circles that whatever the dollar’s travails, it will continue to operate as the world currency.

The FT article on the dollar crisis cites the remarks of Mark Sobel, a former Treasury official and now US chair of OMFIF, a financial think tank.

“The dollar’s dominance will remain in place for the foreseeable future because there are no viable alternatives,” he said. “I question whether Europe can get its act together, and China is not opening its capital account soon. So what’s the alternative? There just isn’t one.”

Sobel’s assertions about the inability of Europe and China to provide as alternative to the dollar are no doubt true.

But his analysis is incomplete because it is based on a faulty logic which ignores the lessons of historical experience. It rests on the assumption that since global trade and finance requires an international currency, the dollar must therefore continue to play that role because there is nothing to replace it.

However, the logic of the present situation is neither that the dollar’s role can continue nor that another national currency will replace it. Rather, it is that the world economy will increasingly fracture into rival trading, financial and currency blocs—a conflict of each against all—as it did between the two world wars with all the disastrous consequences that produced.

For all their irrationality and outright madness there is a logic to Trump’s policies. Every statement and executive order he imposes is justified on the basis of national security—that the present economic order has undermined the military capacity of the United States to fight wars, and this must be rectified at all costs.

The crisis of the dollar therefore signifies that the conditions for a new world war are rapidly developing in which for the US, China—the existential threat to its hegemony—is the chief target.

With tariffs set at 145 percent, and still more hikes to come, and restrictions imposed on the export of high-tech goods to China, the US has imposed a virtual economic blockade against Beijing. How long before that leads to outright military conflict? History suggests sooner rather than later.

The ruling classes in the US and internationally have no solution to the crisis of the capitalist system over which they preside. Everywhere their response to the breakdown is economic warfare, increased military spending and the evisceration of democratic rights through the imposition of fascist and authoritarian regimes.

The international working class is the sole social force which has the capacity to resolve the historic crisis of the capitalist system, exemplified so sharply in the crisis of the dollar, in a progressive manner. But for that power to be actualised it must take up and fight for the perspective of socialist revolution.

This article was originally published in the World Socialist Web Site on 18 April 2025 Here

Dollar’s role as global reserve currency under fire Read More »

Scroll to Top